1e zondag va de advent:
Jeremia 33,14-16 en Lucas 21,25-28.34-36

De evangelielezing van vandaag, op deze eerste adventszondag, is nogal woest en onstuimig en bovendien angstaanjagend. Wat in onze adventscyclus moet uitlopen op de aanbidding van het kerstkind in de kribbe, begint met de aankondiging van sidderen, met het bulderen van de zee, met angst en beven onder de mensen. Alles wankelt, zelfs de hemelse machten! Pas dan komt de Mensenzoon, kun je je hoofd oprichten en is je verlossing nabij, zo staat er. De dag waarop dit gebeurt, komt onverwacht. Wees daarom waakzaam, en bid, zodat je de Mensenzoon kunt ontvangen.

Deze tekst is niet alleen gelezen als aankondiging van de advent. Hij is ook gelezen als een aankondiging van de wederkomst van Jezus aan het einde der tijden, een gebeuren dat in apocalyptische beelden wordt voorspeld. De achtergrond hiervan wordt gevormd door de gebeurtenissen zo’n 40 jaar na de dood van Jezus. Jeruzalem en de tempel werden toen door de Romeinen verwoest. De samenleving was ontredderd en de joden, maar ook de eerste christenen, ervoeren deze gebeurtenissen als het einde der tijden. Ze konden deze gebeurtenissen niet anders interpreteren dan als de voorbode van de wederkomst van de Mensenzoon, ter inleiding op de komst van het rijk Gods, waarin alles anders zal zijn. Aanvankelijk verwachtten zij deze wederkomst als direct aanstaande. Later werd de verwachting van de komst van de Mensenzoon naar het einde der tijden verschoven, maar nooit uit het oog verloren. Gelovigen zijn blijven uitzien naar de wederkomst en naar de wereldschokkende gebeurtenissen die ermee gepaard gaan. Deze gebeurtenissen boezemen angst in, maar luiden ook een periode van hoop in.

Het lezen van de apocalyptische tekenen van de tijd is intussen niet zonder risico. Hoe vaak leidt het niet tot verzinsels en doemdenken? Denk aan het aantal keren dat door al dan niet godsdienstige groeperingen het einde van de wereld voorspeld is. Denk aan alle mogelijke complottheorieën van mensen die zeggen dat de huidige pandemie een verzinsel is van mensen die ons van onze vrijheid willen beroven en een dictatuur willen vestigen en onze ondergang voorbereiden. Eindtijdspaniek kan ons dan overvallen.

Maar we worden ook geconfronteerd met reële gevaren. Het gaat helemaal niet goed met de aarde en het klimaat. De alarmerende berichten daaromtrent geven te denken en vragen onze aandacht, ja om ons acuut handelen. De vraag is: hoe verhouden we ons tot dit alles, wat moeten en kunnen wij doen? Deze situatie kan ons eindtijdelijke schrik inboezemen en dat is heel begrijpelijk.

De vraag bij dit alles is of eindtijdelijke angst wel een goede raadgever is. Zijn ze wel de goede voedingsbodem voor de verwachting van iets nieuws, van een blijde uitkomst of een nieuw begin? Kunnen we ze echt ervaren als het voorlaatste stadium, als de aankondiging van het rijk Gods, als de komst van de Messias? Dit is de vraag naar onze houding, onze blik, naar onze koers en onze keuzen.

28 november 2021, Leo Oosterveen OP

In de laatste verzen van ons evangelie worden we opgeroepen om te bidden en waakzaam te zijn en om zo, vervolgens, voor de Mensenzoon te verschijnen (Lc 21,36). Dan kunnen we, zo lijkt het, het hoofd bieden aan wat ons boven het hoofd hangt. Waken en bidden, wat betekenen ze en waarom zijn ze zo belangrijk?

Waken en bidden, of misschien nog beter: biddend waken, bidden met de ogen open, om te zien waar iets van Gods gerechtigheid daagt. De apostel Paulus zegt dat gelovigen hiertoe geroepen zijn om op die manier te onderscheiden wat wel en wat niet van de Geest afkomstig is (1 Kor. 12,10). Bidden met de ogen open betekent: zich niet van de wijs laten brengen, maar geïnspireerd door de Geest, leren zien wat er echt toe doet, wat echt bijdraagt tot het rijk Gods en wat niet, leren onderscheiden wat genadevolle tekenen van de tijd zijn en wat niet.

Waken en bidden, bidden met de ogen open, betekent ook hoopvol en verlangend uitzien naar het rijk Gods. Zoals de psalmist zegt: mijn ziel verlangt naar de Heer, meer dan wachters de morgen, meer dan wachters de morgen” (Ps. 130,9).

Waken en bidden, bidden met de ogen open, wil bovendien zeggen leven in de hoopvolle verwachting dat Gods rijk op handen is. Zoals Maria zingt in haar Magnificat: “Hij drijft uiteen wie zich verheven wanen, heersers stoot Hij van hun tronen. Wie gering is geeft Hij aanzien, wie honger heeft overlaadt Hij met zijn gaven” (Lc. 1,51-53).

Waken en bidden, bidden met open ogen, betekent ten slotte de juiste koers zoeken en die ook houden. Of zoals Zacharias zingt in diens lofzang: “Dankzij de liefdevolle barmhartigheid van God zal het stralende licht uit de hemel over ons opgaan en verschijnen aan allen die leven in duisternis en verkeren in de schaduw van de dood, zodat we onze voeten kunnen zetten op de weg van de vrede.”(Lc. 1,78-79).

Dit alles heeft te maken met waken en bidden, met bidden met de ogen open in bijbelse zin. Dit uitzien naar Gods gerechtigheid is geen louter menselijke aangelegenheid, maar hangt vooral af van Gods verlossende aanwezigheid, of die nu lang verwacht is of plots en onverwacht komt. In de evangelietekst hebben we zojuist gehoord dat in de komst van de Mensenzoon onze verlossing nabij is (Lc.21,28). Jeremia zegt in de eerste lezing zo: “Op die dag, in die tijd, zal ik aan Davids stam een rechtvaardige telg laten ontspruiten die recht en gerechtigheid in het land zal handhaven. Dan wordt Juda verlost en de inwoners van Jeruzalem zullen in vrede leven. En de naam van de stad zal zijn: de Eeuwige is onze gerechtigheid.”(Jer. 33,15-16).

Waken en bidden, bidden met open ogen, wil zeggen: speuren of het ergens al daagt. Te midden van alle fake news, te midden ook van alle serieuze dreigingen, onzekerheden en angst en alles wat ons vandaag beroert, gaat het erom koers te houden op de Komende, de zon der gerechtigheid – deze dagen van de advent en alle dagen van ons leven.
Moge het zo zijn.Naar boven

2e zondag van de advent: Baruch 5,1-9; Lucas 3,1-6

Van een medezuster kreeg ik een adventskaartje. Onder het eerste kaarsje staat: ‘Een streepje licht zien in de duisternis’. Bij de tweede staat geschreven: ‘Helder zien dat God onze weg verlicht’.
Helder zien dat God onze weg verlicht, gaat over een zien dat verder reikt dan wat onze ogen waarnemen. Het gaat om het zien met je hart. Om vertrouwen omdat ondanks alle duisternis in en om ons heen, we niet op een doodspoor zitten. 'Ga niet bij de pakken neerzitten', zegt dit zien, 'maar kom, ondanks alles, toch maar in beweging. Steek twee kaarsen aan, het is God zelf die onze weg verlicht'.
De eerste lezing is afkomstig uit het Bijbelboek Baruch. Wie deze auteur of auteurs precies zijn, kunnen de bijbelwetenschappers ons niet vertellen. Wat ze wel weten, is dat dit geschrift in de eerste of tweede eeuw voor Christus in het Grieks is geschreven. De tekst is volgens hen sterk beïnvloed en geïnspireerd op een veel ouder Hebreeuws geschrift, vermoedelijk uit de zesde eeuw voor onze jaartelling.
Deze zesde eeuw voor Christus was de tijd van de Babylonische ballingschap; een periode van deportatie, verwoesting en onderdrukking. Vermoedelijk kozen de schrijvers voor deze setting, omdat de samenleving waarin Baruch en zijn vrienden leefden hen sterk deed denken aan de ellendeverhalen die zij al kenden. Baruch en zijn generatiegenoten hadden het zwaar. Hun Jeruzalem stond op haar fundamenten te schudden. In Bijbelse beeldtaal is Jeruzalem niet zomaar een stad.Psalm 122 zingt:
‘Hoe verblijd was ik toen zij mij zeiden:
wij gaan op naar het huis van de Heer.'
Zo staan dan nu onze voeten in uw poorten, Jeruzalem,
Jeruzalem, gij, gebouwd als een stad tot hechte eenheid gevoegd.
Het is daarheen dat opgaan de stammen,
de stammen van Hem, van Jahwe’.
Jeruzalem is het huis van de Heer, de plaats waar de tempel staat, de woonplaats van God, een stad waar alle volkeren welkom zijn. Dit woord, Jeruzalem, roept in Joodse kringen emotie op. Jeruzalem is een verlangen naar vrede en gerechtigheid, het is zo leven zoals je door God bedoeld bent. Dit verlangen wordt op verschillende plaatsen in de Bijbel in poëzie uitgezongen, alsof het om een kostbare geliefde gaat. Met haar wil je wel een dansje maken. In Jesaja 62 staat:
‘Zoals een bruidegom zich verheugt over zijn bruid,
zo zal God zich over jou, Jeruzalem, verheugen’.
Ook in deze tekst van Baruch krijgt deze stad menselijke, haast lyrische, trekken:
Jeruzalem, leg af uw kleed van ellende en rouw;
bekleed u met Gods stralende schoonheid, voor altijd.
Sla de mantel van Gods gerechtigheid om,
zet op uw hoofd de roemrijke kroon van de Eeuwige.
Want God wil dat uw heerlijkheid schittert overal onder de hemel.
Voor eeuwig noemt God u:
`Vrede-door-gerechtigheid, heil-door-godsvrucht.'

Stel, deze woorden zouden vandaag tot ons gericht zijn:
Lieve mensen, leg uw kleed van ellende en rouw af en bekleedt u met Gods stralende schoonheid. Zet op uw hoofd de roemrijke kroon van de Eeuwige. Want God wil dat uw heerlijkheid schittert overal onder de hemel. Volgens mij betekent dit dan, dat er veel is dat ons mensen kan belasten, zowel in ons privéleven, als in onze huidige samenleving. Laten we vandaag een poging doen om de zwaarte die ons hart bedrukt en om onze schouders hangt, om die last van ons af te schudden. De zwaarte van ons afschudden.

5 december 2021, Holkje van der Veer OP

Hier in het klooster heb ik in de loop van de jaren deelgenomen aan verschillende meditatieoefeningen. Wat ik in de stilte ‘van de binnenkamer’ – zo heet de meditatieruimte in dit huis - vooral heb ontdekt, is dat het belangrijk is om adem te halen. Adem uit en adem in. Adem uit en in. Probeer bij dit uitademen iets van die zwaarte die rond je hart hangt, weg te blazen. Adem in en vul bij het inademen je longen met nieuwe – frisse - lucht. Tijdens zo’n meditatie hoef je verder niets te doen. Je zit op een bankje of een kussentje en je haalt adem. Je omhullen met Gods gerechtigheid.
'Sla de mantel van Gods gerechtigheid om', zo zegt de tekst. Volgens mij zegt dit: vertrouw maar, er is een dragende kracht. Er wordt naar ons omgezien. We zijn door de Eeuwige geliefd en gekend. De Eeuwige is met ons. In dit leven hoef je niet alles helemaal alleen te doen. Adem uit en adem in. ‘En zet op je hoofd de roemrijke kroon van de Eeuwige. Want God wil dat uw heerlijkheid schittert overal onder de hemel’.

Het evangelie van vandaag schildert ons de tijd, waarin Johannes de Doper leefde. De tekst opent met een opsomming van belangrijke personen, zoals een keizer, een landvoogd en een viervorst. Dat waren allemaal machthebbers die het voor het zeggen hadden in die dagen. Het roept een beeld op van mooie, veilige, ommuurde kastelen en paleizen, met eigen hofhoudingen. Wij weten dat dit donkere dagen waren, waarin velen zich niet veilig voelden. Ook hier hing duisternis in de straten. Juist nu komt het woord van God tot leven; niet in zo’n veilige burcht, maar in de woestijn. Ken je de angst om daar, in zo’n droog en eindeloos dor land, te belanden? De woestijnen in onze samenleving, het zijn er veel en ze zijn eindeloos groot. De woestijnen in ons eigen leven, - periodes van droogstaan, je verdwaald voelen, even niet meer weten hoe verder -, voor veel mensen is dit helaas ook heel herkenbaar. En het is juist daar, in de die donkerte, dat het woord van God tot Johannes komt. Hij predikt daar een doopsel van bekering. Hij zegt: 'Houd moed! Adem uit en adem in. Probeer met het uitademen iets van je duisternis los te laten. En probeer bij het inademen te zien, te vertrouwen, dat God onze weg verlicht'.
Om tot een andere levenshouding te komen, om in alle duisternis je vertrouwen niet te verliezen, kan het helpen om te luisteren naar stemmen die ons vertellen: ‘Kijk eens op een andere manier. Ga niet altijd langs dezelfde paden. Probeer eens iets nieuws, al is het maar klein.’

Of zoals Baruch het zegt:

Te voet gingen zij van u heen,
weggesleept door de vijand,
maar eervol brengt God hen terug,
als op een koningstroon gedragen.
Hij heeft bevel gegeven:
alle bergen en heuvels te slechten
en de dalen te vullen,
zodat het hele land vlak wordt
en Israël zegepralend en veilig kan optrekken’.

Of zoals dit advents kaartje van een medezuster.
Bij het tweede kaarsje staat geschreven:
‘Helder zien dat God onze weg verlicht’Naar boven

3e zondag van de advent:
Sefanja 3, 14-18a; Lucas 3, 10-18

Wat moeten wij doen? Drie keer, broeders en zusters, horen wij deze vraag vandaag klinken. De vraag die gesteld wordt aan Johannes de Doper. Vorig weekend maakte wij al kennis met de persoon van Johannes de Doper. De evangelist Lucas plaats hem heel nadrukkelijk in de geschiedenis. Daarbij maakt Lucas melding van diverse tijdsbepalingen. Het Godsrijk wordt geplaatst binnen het kader van de wereldgeschiedenis. En daarmee voegt Lucas Johannes de Doper in de rij van oudtestamentische profeten. Toen die en die, daar en daar stadhouder was. Daarbij wordt Johannes gesitueerd aan de rand van de woestijn, plaats van bekoring, plaats van bekering, plaats van stilte ook. Johannes als man van stilte. Het is een zwijgen waarbij de stilte wordt gevuld: doorleefde stilte, verstilling. Martinus Nijhoff spreekt in een paradoxale spanning over een gevulde stilte. Hij dicht in Het uur u:

De stilte die dan ontstaat
is een stilte, niet slechts naar de vorm
een stilte voor de storm,
maar een stilte van het soort
waar dingen in worden gehoord
die nog nimmer het oor vernam.

Maar er is meer.
Het woord van God kwam tot hem, staat aan het begin van het hoofdstuk bij Lucas. Johannes voelde zich aangesproken en kon daarom niet blijven zwijgen. Er is een zwijgen dat niet past, waarin het laatste woord nog niet is gezegd. Het is het stomme zwijgen van de mond-dood-gemaakten. Wie dan zijgt stemt toe. Dan is zwijgen in een godvergeten wereld ook weer niet de laatste wijsheid. Johannes de Doper doet zijn mond open. Hij is iemand waar de mensen op afkomen. Een man die blijkbaar indruk maakt. Een man ook, zo lijkt het, die er geen doekjes om windt. Hij wordt soms wel voorgesteld als een ruige figuur die met donderpreken het volk de oren waste. Adderengebroed! Recht voor z’n raap. Een profeet die een boodschap heeft voor de mensen van zijn dagen. Kortom, iemand die wat te zeggen heeft, en wel voor mensen van allerlei slag.

De mensen, staat er eerst aan het begin van het evangelie, heel onbepaald. Maar vervolgens worden verder in het verhaal tollenaars en soldaten opgevoerd. Twee marginale groepen in de maatschappij van die dagen. Tollenaars die heulen met de vijand, verachte collaborateurs, die zich verrijken ten koste van. Soldaten die behoren tot de bezettingsmacht, die onderdrukking en vreemde overheersing symboliseren. Wat moeten wij doen?
Als wij die vraag zó horen klinkt er iets in door van afhankelijkheid.
Zeg jij het maar, wat moeten wij doen.
Toch lijkt het evangelie van vandaag een wat ándere sfeer te ademen, meer een sfeer van vertrouwen, van gelijkwaardigheid. Joannes lijkt wel een ruige donderpredikant maar is in feite de man die uitnodigt tot dialoog, tot een gesprek, tot overleg: wat zullen wij doen, wat kunnen wij doen? Niet de baas die wel eens zal vertellen wat er moet gebeuren En dat maakt indruk! Het nodigt mensen uit en doet hen verzuchten: maar wat zullen wij dan doen?
En de Doper doet een suggestie.
Als je je nu eens omdraait, zegt Johannes, je omkeert, je bekeert, wat zie je dan? Kijk eens naar de werkelijkheid op een andere manier. In plaats

12 december 2021, Bruno Wilderbeek ocso

van hoogdravende idealen voor te houden, blijft hij dicht bij huis, bij het aledaagse leven. Je kunt de werkelijkheid van je leven niet ontlopen, je bent tollenaar, je bent soldaat, je bent….. vult u zelf maar verder in.
Maar kijk er eens op een andere manier naar………
Johannes vraagt van de mensen niet het onderste uit de kan, hij vraagt niet het onmogelijke. Hij zegt niet, je mag geen soldaat meer zijn of je moet je beroep van tollenaar opgeven. Maar: maak geen misbruik van de macht, van het gezag dat je gegeven is. Geef ieder wat hem of haar toekomt. Op een andere manier kijken naar de werkelijkheid.
Johannes doet dat zelf ook! De Doper weet dat Hij niet het centrum van de werkelijkheid is. Het wijst dan ook onmiddellijk van zich af wanneer hem de Messiastitel dreigt te worden opgeplakt. Niet ik maar Hij die na mij komt. Ook Johannes weet zich aangesproken. Daarmee staat hij in een lange bijbelse traditie van de mens die wordt aangesproken. Niet ik ben het centrum van de werkelijkheid. Ook voor Johannes geldt: het Woord van God kwam tot hem.

Wat moeten wij doen, broeders en zusters?
Het antwoord op die vraag is niet eenduidig. De loop van het leven is als een rivier die haar weg zoekt in een grillig landschap, terwijl het plan dat wij hadden ontworpen, waarschijnlijk meer lijkt op een kanaal dat wij willen graven; een rechte lijn die het landschap negeert. Elke levensstroom, elke levenswandel kent een eigen dynamiek. Mijn levenswandel is wat ik doe en hoe ik het doe, mijn levensloop is wat mij overkomt of wat gebeurt met wat ik doe. Onze levensloop is ons programma niet. Ze voert ons door een landschap dat het onze niet is. Zijwegen, kronkelpaden, een doodlopend pad: het kan ons allemaal overkomen. Maar ook prachtige panorama’s die geschenken van het levenspad kunnen zijn. En dan is er nog het onverwachte van dramatische gebeurtenissen dat onze levensloop kan bepalen. Welk vraag- en antwoordspel dient zich dan aan, is dan geboden; wat moeten wij doen? Wat zou Johannes ons als antwoord geven op de vragen die in ons opkomen? Hoe beluisteren wij de antwoorden die mensen ons hebben gegeven? Onze ouders misschien of een docent of een vriend of een wijze raadgever die ons op bijzondere wijze hebben geïnspireerd.

Van Soren Kierkegaard kennen velen van ons wel de bekende uitdrukking: Het leven kan achterwaarts worden begrepen maar het moet voorwaarts worden geleefd. Daarmee wordt ons aangezegd dat onze levensdagen gericht blijven op wat nog niet is. Als onze geschiedenis een heilsgeschiedenis is moeten wij ook durven erkennen dat wij in een onvoltooide tijd leven, dat wij leven met het oog op het toekomstige. Toekomst: het is een sleutelwoord in de liturgische tijd waarin wij nu leven: advent, verwachting, menswording.
Het is één van de meest bewaarde ervaringen in de bijbel. Van huis uit zijn en blijven wij adventsmensen. Nog een korte tijd en dan vieren wij de neerdaling van God in de sterfelijkheid – Emmanuel – God met ons. Kind ons geboren. Kind in ons geboren. Wat moeten wij doen? Wachten wij maar af? Of zijn wij vol verwachting over de dingen die komen gaan? Doper wat moeten wij doen totdat Hij komt?
Deelt met elkander het brood van alledag, opdat in u de ander Gods heil aanschouwen mag.
Deelt met elkander het brood van deze dag.
U en ik delen de vreugde van die aanwezigheid Gods dit uur hier in ons midden.Naar boven

4e zondag van de Advent: Micha. 5,1-4a; Lucas 1, 39-45

Wat aan het begin van het evangelie van Lucas opvalt is dat het vooral vrouwen zijn die het podium van zijn vertelling beheersen. In een wereld waarin vrouwen minder meetelden dan mannen valt dat op. Die rol van vrouwen houdt Lucas vol tot aan het slot van zijn evangelie waarbij het alleen vrouwen zijn die naar het graf gaan op Paasmorgen. Wil er iets nieuws beginnen, lijkt Lucas te suggereren, dan zullen vrouwen in het geweer moeten komen. Vrouwen die onze gidsen zijn in de wereld van de verbeelding. Want een maagd baart natuurlijk geen kind. Tenzij God iets nieuws doet. Bij dat nieuwe, spelen vrouwen een grote rol, met name Maria.
Zo heeft ook ontmoeting tussen Elisabeth en Maria een wonderlijk, een beeldend karakter. Er is de stille aandacht voor elkaar. En de vonk springt onmiddellijk over. Bij het horen van Maria’s groet stroomt het hart van Elisabeth over van vreugde. Heilige Geest vervult haar en haar kind. Zij worden als het ware boven zichzelf uitgetild. Mét woorden en zónder woorden uiten Elisabeth en de nog ongeboren Johannes de Doper hun vreugde om Maria en het kind in haar schoot. Uit eigen ervaring weet Elisabeth hoe wonderlijk God kan ingrijpen in een mensenleven. De blijdschap van Elisabeth kunnen we ons heel goed voorstellen: ze was pas op latere leeftijd zwanger geworden, iets waar ze niet meer op had durven hopen. De vreugde daarover delen met iemand met wie je vertrouwd bent, is dan heel begrijpelijk. Als Maria dan aankomt en Elisabeth begroet, is het niet alleen Elisabeth zelf die in beweging komt, maar ook het kind in haar schoot laat zich voelen: het springt op. Als je Gods liefde ervaren mag, is dat een bron van grote vreugde. Geestdriftig en met luide stem begroet Elisabeth haar zielsverwante: ‘Wees gegroet, Maria. Gij zijt de gezegende onder de vrouwen.’

Zo verschijnt God in de vruchtbare ontmoeting van mensen die vol zijn van verwachting! Maar de verwachting van de Messias, dat wonder dat zich aan Maria voltrekt berust niet op menselijke ‘potentie’. Het is Gód die iets nieuws doet. ‘Niet uit vlees en bloed, uit man en macht’, zegt Johannes in de proloog van zijn evangelie. Een tekst die wij op eerste kerstdag zullen beluisteren.
De hartstocht tussen mensen is een teken, een symbool, is gave Gods. De liefde van man en vrouw, de liefde van onze ouders voor elkaar was het levenwekkend beginsel om ons leven als Godsgeschenk te aanvaarden. Maar het is voorlopig. Het loopt vooruit op wat nog niet is en is daarom niet het laatste. Dat wat aan de verbeelding zal beantwoorden kan de mens niet maken. Ouders weten niet wat de toekomst van hun kind uit zal maken. Ook Maria wist niet wat haar te wachten stond. Zij volgt het levenspad van haar Zoon tot onder het kruis. In die houding is zij voorbeeldig. En ook wat mensen in de loop van de geschiedenis over haar leven hebben gezegd, hebben ze gezien met de ogen van hun verbeelding en met hun hart.
Zij zagen: wat zij voortbracht is niet ‘voortgekomen uit vlees en bloed of de wil van een man’. Hartstocht kan dat niet alleen. Er is verbeelding voor nodig, de wil van de verbeeldingskracht. ‘Luister’ zegt de boodschappende engel Maria aan (Lc.1,31). En nog eens, verderop in het verhaal, ‘Luister’, ook je familielid Elisabeth is zwanger van een zoon, ondanks haar hoge leeftijd (Lc.1, 36). Maria antwoord dat er met haar maar moet gebeuren 

19 december, Bruno Wilderbeek ocso

wa de engel haar heeft aangezegd. En daarmee heeft zij het Woord in haar binnenste ontvangen. Het was een conceptie via het oor, zo zou je kunnen zeggen. Maria werd op dezelfde manier bevrucht als het volk waarvan zij de representant is: hóór Israël! Mij geschiedde naar uw woord (Lc.1, 38).
Zij heeft het Woord in haar binnenste ontvangen, zij heeft er zich aan toevertrouwd en heeft het bewaard! Haar vermogen tot luisteren maakt het mogelijk gastvrijheid te bieden aan de Emmanuel, God met ons en zo wordt zij in de traditie de Godbarende. Zó trekt zij onze aandacht, in haar verstilling, in haar relatie met God. In haar luisterbereidheid voor dát Woord van den beginne, dat zij ter wereld brengt, aan het licht brengt, vindt de ontmoeting plaats met onze werkelijkheid, met onze wereld en dat is ongehoord.

Gods woord maakt geschiedenis in en door Maria. Maar het blijft geen geschiedenis! Dat woord van den beginne trekt door de geschiedenis naar ons toe, hier en nu. Het verleden wordt ingeruild voor het heden: deze dag kan geen verleden tijd zijn. Het verleden wordt met het oog op de toekomst één zinvol zinsverband in het heden dank zij het woord van God dat geschiedenis maakt. Het Woord is vlees geworden in en door Maria, samengevat in een gebeuren dat wij de komende kersttijd met feestelijke vieringen zullen gedenken. God komt ons tegemoet. Ontmoeting, ontvangenis hier en nu. In God bestaat verleden noch toekomst, maar eeuwig ‘nu’, en dit eeuwig ‘nu’ kwam aanwezig in de tijd. Deze dagen worden wij, vergeetachtige mensen er nog eens aan herinnert: Gods komst in de geschiedenis voltrekt zich in het ‘altijd-nu’. Aan ons de keus: dit mysterie af te wijzen of te aanvaarden. Het is een keus voor ja of nee. Aan allen die Hem aanvaarden, aan hen die in zijn Naam geloven, geeft Hij wat ondoenlijk is, kinderen van God te worden.

Het gaat in dit wonderlijke verhaal van de ontmoeting tussen Elisabeth en Maria daarom niet alleen om wat er toen gebeurde. Het zou een oerbeeld kunnen zijn van iedere diepgaande menselijke ontmoeting. Ontvangenis, hier en nu.
Wij scheppen ruimte voor elkaar in het hier en nu. Wij zoeken in contact te komen met ons innerlijk kind. Om een dergelijke ontmoeting mogelijk te maken, dienen wij in navolging van Maria op weg te gaan. Wij worden uitgenodigd het mysterie van de ander én dat van onszelf te zien. Wij spreken en worden aangesproken en zo worden wij onder woorden gebracht en de macht van dat woord is scheppend, is heilige Geest. De Geest steekt mensen aan, steekt mij aan, steekt anderen aan. Dat maakt ons verantwoordelijk voor elkaar om de Geest levend, om het vuur brandend te houden. Diep in ons hart woont God. Ook in het hart van de ander.
Als wij leren zien, en herkennen zoals Maria en Elisabeth elkaar konden zien en herkennen dan kunnen mensen elkaar tot familie worden. Maria mag mijn moeder zijn, of ook mijn zuster. En om mij heen zijn er anderen die broeder of zuster kunnen zijn en willen worden.
Elkaar verblijden en onze liefde delen! Dat is het goede nieuws, blijde boodschap; dat is het evangelie dat God ons wil leren doen.
Naar boven

Kerstmis 2021 : Jesaja 52, 7-10 Johannes 1, 1-18

Jaar in, jaar uit vertellen wij elkaar het Kerstverhaal. Gelukkig!! Die traditie willen we in ere houden. En dan vertellen wij aan onze kinderen en kleinkinderen het verhaal van Jozef en Maria die met een ezel van Nazareth naar Bethlehem gaan en dat daar voor hen geen plaats was en dat het kind in een stal werd geboren en in een kribbe werd gelegd. En al leven we steeds meer in een wereld waar kerk en geloof in de marge komt, dit verhaal blijft wel in leven. En ieder jaar komt dit verhaal in een ander daglicht afhankelijk van de omstandigheden in het leven, in de wereld. Want een hele oude traditie om in het donker naar de verlichte kerk te gaan en daar dit verhaal te horen, uitbundig te zingen en samen de komst van de Vredesvorst te vieren, was dit jaar onmogelijk. Allemaal, op een of andere manier aan huis gekluisterd, vrijwillig of gedwongen, komt ook de pijn van dit verhaal naar boven. Geen romantiek, nee buitengesloten worden, er is geen plaats voor jou/jullie. Op zoek naar een plek om zinvol te leven Hoe schrijnend kan dit zijn, ook vandaag de dag.

Op vele manieren komt dit verhaal tot ons. In traditionele vertellingen, in allerlei kerst- en zangspelen, overal, dichtbij en ver weg. Elkaar verhalen vertellen, het is iets van alle tijden. Dat deden de vier evangelisten ook. Zij vertellen, ieder op een eigen wijze de geboorte van Jezus. Geen van hen is erbij geweest. Zij hebben het van ‘horen zeggen’. En als deze mensen de verhalen over Jezus op willen gaan schrijven zijn er al tientallen jaren verlopen. Het gaat er dan niet meer om de exacte gegevens te achterhalen, het gaat erom datgene wat ooit heeft plaats gevonden van zo’n inspirerend en bijzonder mens, aanschouwelijk te maken en te verdichten. Het gaat de verteller niet om feitelijkheden, maar om de waarde! En Johannes schrijft op een heel bijzondere manier. Hij schrijft geen verhaal, maar een hymne, een lofzang. Hij componeert een ouverture, waarin hij de tijd achter zich laat en dicht over geboorte zoals geboorte in wezen is.

Een geboorte verwijst naar waar je vandaan komt, Het gaat over je oorsprong, het begin van alles. Over schepping. Johannes vertelt het scheppingsverhaal opnieuw. En het eerste scheppingswoord van God was ‘Licht’. Er moet licht komen, zonder licht is er immers niets te zien en valt er ook niet te leven. Licht: eerste schepping en fundament van alles en allen. Johannes ziet dat specifieke licht belichaamd in een mens: Jezus – in Hem (het Woord – die mens) was leven, en het leven was het licht van de mensen. Johannes heeft in zijn hele Evangelie de woorden Licht en Leven toegepast op Jezus. Hij laat Jezus ook verschillende keren zeggen: ‘Ik ben het Leven’, ‘Ik ben het Licht’. Licht, grondvoorwaarde van leven,

25 december 2021, Ineke van Cuijk OP

schijnt in de duisternis en de duisternis nam het niet aan. De Blijde Boodschap is: net als in het scheppingsverhaal: de duisternis moet wijken voor Het Licht.

Kerstmis is het feest van het weerbarstige geloof tegen ‘bierkaaien en journaals’ in, dat Het Licht niet te vernietigen is. Nog steeds zoeken wij, iedere dag opnieuw, naar dat Licht, die Vrede, in de wereld, in onszelf. En dat lijkt ieder jaar moeilijker te worden. Zeker ook het afgelopen jaar: corona heeft opnieuw hard toegeslagen, direct en indirect in al onze levens. Vele mensen zijn wij verloren dit jaar en velen waren ziek. Mensen verloren hun werk en jongeren raakten hun contacten kwijt en liepen doelloos naar zinvolheid te zoeken. En ook de moedeloosheid kan toeslaan.

Dichtbij huis en ver weg kennen we verdriet, angst en onzekerheid. Waar zien wij dat Licht weer schijnen. Waar kan God weer onder ons wonen? Hij/Zij woont al onder ons. Maar kunnen wij het zien? Als we goed om ons heen kijken, wellicht wel. Paus Franciscus belichaamt zeker het beeld dat Jezus voor ons wil zijn. Wars van luxe en clericaliteit stelt hij de mens – met name de mens die de ander nodig heeft – centraal. Zoals ook Jezus deed. En in onze eigen omgeving (hoop ik) zien we eveneens moedige mensen. Mannen en vrouwen die weer opstaan en de draad van het leven weer oppakken na het verlies van een dierbare. Vrouwen en mannen die dagelijks hun partner bezoeken in verpleeghuis of ziekenhuis, iedere dag heel trouw. Kinderen en jongeren, die na tegenslag toch opnieuw een poging wagen. Mensen die hun werk verliezen, allerlei creatieve oplossingen vinden.

Het ware Licht, dat iedere mens verlicht, geldt ook voor ons. In dat Licht zoekt God contact met ons. Hij spreekt tot ons door de schepping, door het licht in alles wat groeit en bloeit. Hij spreekt tot ons via de profeten – Jesaja – hoe liefelijk op de bergen de voeten van de vreugdebode, die vrede meldt, goed nieuws verkondigt, die heil komt brengen! Altijd, soms tegen beter weten in. Dat ware Licht spreekt tot ons door Jezus.

Jezus spoorde zijn volgelingen aan om zich heen te kijken en te zien hoe en waar daar aan het licht komt dat het koninkrijk der hemelen nabij is.

En zo is Kerstmis ‘het geloof – tegen de verdrukking in’ dat ieder mens, wij, u en ik, in staat is om het duisternis om ons heen te verlichten. Dat wij lichtzoekers en lichtdragers zijn. Dat wij – hier en nu – om ook daarbuiten, iedere dag – elkaar inspireren en bemoedigen om LICHT IN DE WERELD TE ZIJN.  ZALIG KERSTFEEST. Naar boven

H. Familie: 1 Samuel 1,20-28; Lucas 2,41-52

De Schriftlezingen van deze kerstdagen hebben de neiging om ons wat in de war te brengen: nauwelijks zijn we wellicht bekomen van wat ons in Bethlehem is overkomen of wij worden geconfronteerd met twee verhalen die ons van onze ontroering over de bijzondere geboorte beroven en in plaats van vertedering wellicht tot veront-waardiging brengen. Hoe verhouden zich die beide gevoelens en wat willen die verhalen ons vandaag zeggen?

Het is goed om te beseffen dat de Bijbel ons geen ontroerende ver-halen wil vertellen over de heilige familie, maar door middel van die vertellingen ons een boodschap wil meedelen, ons deelgenoot wil maken van de aller diepste beroering en bewogenheid van God voor mensen!

In het verhaal uit het boek Samuel gaat het over een God die be-wogen is om een onvruchtbare vrouw en haar gebed verhoort. Het is een diepgeworteld thema in de Bijbel en het wil ons zeggen dat de echte vruchtbaarheid, de toekomst iets is dat ons van God gege-ven wordt. In het verhaal van Jezus in de tempel is het niet anders: Jezus is weliswaar het kind van Jozef en Maria, maar meer dan dat is hij iemand die ‘in de dingen van de Vader moet zijn’.

Het kerstfeest wil ons ontroeren, raken, ons aanspreken op het aller diepste niveau: wij worden vandaag uitgenodigd om ons te openen voor de menslievendheid van God: wij worden bemind en gekend en met genegenheid omgeven, zoals de Schiften ons leren.

Wellicht gaat dit geheim ons begrip te boven, zoals ook Maria niet alles begreep maar het wel in haar hart bewaarde. Daar, in de kern van ons leven, mogen wij het besef in ons dragen dat, zoals Paulus het schrijft in

26 december 2021. Henk Jongerius OP

zijn brief aan de Romeinen, geen krachten of machten ons kunnen scheiden van de liefde van God. Van die mensenliefde van God zijn de beide verhalen van deze dag vervuld. Het is die toewending van God tot ons die leven werkelijk mogen maken en ons toekomst geven.

Daarvan leggen die twee kinderen getuigenis af: de jonge Samuel die een profeet zal worden en mensen zal spreken over Gods bedoe-lingen met mensen en ook Jezus die in zijn leven belichaamt hoe de mens naar God hart eruit ziet: hij is een licht dat duisternis ver-jaagt, een zwaard dat verdeelt maar niet vermoordt, en vuur dat verwarmt maar niet verslindt, een kracht die kwade machten zal beschamen, hij is een Godsgeschenk ook voor ons.

Wat kunnen wij beter doen dan in grote dankbaarheid naar hem luisteren en hem achterna gaan in zijn manier van leven? Al doende als hij zullen wij nieuwe mensen worden die beseffen dat het leven ons gegeven wordt, van dag tot dag. Wij zullen herboren worden en wonen in Gods tegenwoordigheid. Zo kunnen met vertrouwen toe-komst tegemoet gaan en omzien naar elkaar zoals ook de Ene naar ons heeft omgezien.

Dat is goed nieuws voor onze wereld, dat is licht in de duisternis van onze dagen, dat is hoop in tijden van isolement en pandemie, dat is een voorsmaak van een nieuwe wereld waarin mensen niet langer tegenover elkaar staan maar samen optrekken naar een an-dere toekomst.

De ontroering van Kerstmis moge ons beroeren om met warmte en mildheid naar elkaar om te zien: zo worden wij voor elkaar een ge-schenk van God en zullen wij allen mensen worden naar Gods hart.
Dat moge ons gegeven worden.Naar boven

Openbaring van de Heer: Jesaja 60.1-6; Matteüs 2,1-12

Het Psalmenboek opent met een tweeluik: eerst is daar psalm 1 die zingt van de gelukkige mens die niet te rade gaat bij gekonkel of het achter zijn elle bogen heeft, maar die het woord van de HEER overweegt en er zijn leven naar inricht. Een prachtig lied, een mooi perspectief, maar als wij de bladzijde omslaan komen wij in de gro-te wereld terecht van de ‘koningen’ van onze wereld, de mensen die het voor het zeggen willen hebben en het laatste woord willen heb-ben. Zij erkennen niemand boven zich maar lijken aan zichzelf ge-noeg te hebben. Maar, lezen wij dan, de HEER lacht met hen – ove-rigens de enige keer dat God lacht in de Bijbel – en drijft de spot met hun kortzichtigheid! Het is dit spanningsveld tussen de mens die het gelukkige leven zoekt en de mensen die koning kraaien en zelf het laatse woord willen hebben, dat wij aantreffen in het ver-haal van Matteüs.

Er komen magiërs, sterrenwichelaars naar Jeruzalem die vragen naar de pas geboren koning van de Joden! De vraag alleen al doet Jeruzalem schokken op zijn grondvesten: eerst Herodes de koning en dan heel de stad. Zij onderzoeken samen met de Schriftgeleer-den waar die nieuwe koning dan wel geboren zou worden en krijgen als antwoord dat het in een van de onbelangrijkste plekken van het land, in Bethlehem plaats heeft gevonden.

De machthebbers voelen zich bedreigd in hun positie en doen er alles aan om het feest niet te laten doorgaan. Zij doen dat listig en met leugens, maar hun opzet slaagt niet want de Magiërs vinden hun weg geleid door een ster en keren na afloop van hun zoektocht langs een andere weg naar huis terug! Inderdaad, God lacht en drijft de spot met de heersers van deze wereld, want in de wereld die Hem voor ogen staat zijn het niet de groten der aarde die het uiteindelijk voor het zeggen hebben, maar een 

2 januari 2022, Henk Jongerius OP

onaanzienlijk pas geboren koning in een uithoek van de wereld! Alleen zij die op de sterren reizen zien de grootheid van het kleine in een pasgeboren kind, zij vinden sterren in hun hart, worden zie-ners, wijzen van een stralen gouden dag.

Onwillekeurig moet ik vandaag denken aan die kleine man en grote profeet aartsbisschop Desmond Tutu die op een bijzondere manier, weerloos en niet agressief, gesproken heeft en opgekomen is voor de gelijkheid van de mensen in Zuid Afrika. Hij was geen politieke activist maar eerder een profeet zoals er zoveel in de Bijbel gete-kend zijn. Luisterend naar het woord van de Bijbel verzette hij zich tegen onrecht en streed hij voor waarheid en verzoening en weer-stond hij de groten van de aarde door op te komen voor het goede leven en samenleven van mensen. Hij was een echte getuige van de nieuwgeboren koning van de Joden, van de mens naar Gods hart die leefde en handelde met het grote visioen van Jesaja voor ogen: de stad Jeruzalem waar alle volken naar optrekken. Zij komen naar het licht dat over de aarde is opgegaan en waarin mensen en volken als zusters en broeders elkaar recht doen en in vrede met elkaar leven.
Dat zijn de mensen die een nieuwe levensweg gaan, weerloos als kinderen. Zij wijken niet voor het kwaad en buigen niet voor macht, maar gaan samen op tocht naar de goede aarde, waar brood is voor allen. Dat hebben zij geleerd in Bethlehem dat ‘huis van brood’ be-tekent en zij zijn erop bedacht dat brood te delen met alle mensen van goede wil! Laten wij in het voetspoor van bisschop Tutu en al de profeten optrekken naar Jeruzalem en samen het lied van de gelukkige mens zingen, die oude psalm 1, die weet van de goede weg die toekomst geeft, het lied dat werkelijkheid is geworden in hem die de weg en de waarheid is die naar het leven voert! God moge ons daarbij vergezellen!Naar boven

Doop van de Heer:
Jesaja 42,1-4; 6-7; Psalm 29; Lucas. 3, 15-16.21-22

In de naam van de Vader, en de Zoon en de heilige Geest. Dat is de doopformule die werd uitgesproken toen wij werden gedoopt.
De meesten van ons zijn vlak na onze geboorte gedoopt en als baby hadden we nog geen benul van wat ons toen overkwam. Later zijn wij ‘bijgepraat’ door onze ouders en opvoeders over het wat en waarom van die gebeurtenis. Bij de kinderdoop ben je een ongevraagd object van een religieus inwijdingsritueel. Cynisch wordt wel gezegd dat je de autonomie van de baby daarmee schendt. Het tegendraadse van de kinderdoop wordt binnen onze tijdgeest vaak niet verstaan. Kinderdoop aan het begin van een mensenleven heeft geen spatje van zelfbeschikking. De doop als ultiem teken van afhankelijkheid. Afhankelijk van ouders, van de gemeenschap en in gelovig perspectief uiteindelijk afhankelijkheid van God. Het is een gebaar, een keuze van ouders. De keuze kan worden getypeerd als een tegenover van het maakbaarheidsideaal. Een tijdgeest die de nadruk legt op een houding waarin ik de regisseur over mijn eigen leven ben. Ik bepaal zelf wel hoe mijn leven eruit ziet! Toch klopt daar iets niet. Wanneer je de grote levenskeuze van mensen analyseert merk je dat begrippen als maakbaarheid en autonomie maar matig toepasbaar zijn. Je bent geboren en terechtgekomen in een situatie die je niet zelf gekozen hebt. Je hebt niet alles in de hand, het leven is een gave, het is gegeven en niet altijd is dat cadeau even fraai. Relaties met mensen om je heen geven je hopelijk veel geluk, maar als dat onverhoopt niet zo is, ben je nog niet zomaar van die mensen af, je blijft met ze verbonden. Misschien heb je ervaringen die je graag wil doorgeven aan anderen, misschien heb je juist ervaringen die je te boven moet komen. Je bent autonoom om zelf dit leven te leiden, maar niet in de zin dat je alles zelf bepaalt want dat kan helemaal niet. Wel in de zin dat je zelf invloed uitoefent op de richting van je levenswandel. En uiteindelijk maken we een afweging of wij verder gaan op de weg die ons werd voorgehouden of dat wij toch een andere oriëntatie kiezen, nieuwe wegen gaan. Waarom zijn wij verder getrokken op de weg die ons werd voorgehouden? Wat heeft ons hier samengebracht? Tegenover onze afhankelijkheid stelt de kerkgemeen-schap geen zelfbeschikking en autonomie maar vertrouwen en verbonden-heid. ‘Je komt als geroepen’. Jij bent mijn zoon, jij bent mijn dochter, mijn veelgeliefde, in jou vind ik vreugde. En precies die stem is het die ons deze morgen samenbrengt in de naam van de Vader, de Zoon en de heilige Geest. Dat is de kern en samenvatting van onze roeping.

Jezus wordt gedoopt door Johannes, maar de doop zelf wordt merkwaardig genoeg niet vermeld. De nadruk lijkt te liggen op het feit dat Jezus met het volk mee wordt gedoopt. En dan, na zijn doop, wanneer Jezus in gebed is, ‘geschiedde het dat de hemel openging’. Wanneer wij proberen de Bijbelse wortels van die woorden na te gaan, ontdekken we wat het betekent om ‘de hemel open te zien’. Het betekent niet dat Jezus hoog in de lucht een klein deurtje zag openstaan. De ‘hemel’, zo begrijpen wij gelovigen, staat vaak voor Gods dimensie achter de gewone werkelijkheid. Het is eerder alsof een onzichtbaar gordijn, dat vlak voor ons hangt, plotseling wordt weggetrokken. We staan niet

9 januari 2022, Bruno Wilderbeek ocso

 meer tussen bomen en bloemen en gebouwen, of in het geval van Jezus de rivier, de zandwoestijn en de mensenmassa, maar in een heel andere werkelijkheid. Het christelijk geloof bestaat grotendeels uit het leren leven met deze andere werkelijkheid, zelfs als we die niet kunnen zien. Wellicht dienen wij met die blik ook het verhaal van Jezus te beluisteren en vanuit een hemels perspectief te luisteren naar de stem waarin de doop van Jezus tot voltooiing komt.

Wat zegt die stem uit de hemel? ‘Gij zijt mijn Zoon, de Welbeminde, in U heb Ik welbehagen’. In die éne driedelige zin verneemt Jezus, en wij met Hem, zijn volledige bestemming. Jezus krijgt de opdracht om ‘de Zoon’ te zijn, erfgenaam van de troon van David. Jezus als Zoon van de belofte in wie God iets nieuws beginnen gaat dat tot zegen zal strekken van alle volken.
Hij is ten tweede de ‘welbeminde’ of de ‘veelgeliefde’. ‘Jij bent een kind naar mijn hart’. Het is wellicht het mooiste wat je als mens ooit mag horen. Als de hemel voor de mens opengaat kan de mens tot de ontdekking komen dat hij gekend en gekoesterd is als een parel in Gods hand. En die Zoon, die welbeminde, is, ten derde, geroepen tot dienstbaarheid zoals dat door Jesaja is verwoord: ‘Dit is mijn Dienaar die Ik ondersteun, mijn uitverkorene in wie Ik behagen schep’. Een driedelige opdracht: ‘Zoon’ en ‘Welbeminde’ en ‘Dienaar’.
Kijk zo naar het verhaal lijkt Lucas ons aan het begin van zijn evangelie bij voorbaat te willen zeggen. Laat je zó door het verhaal aanspreken. En Jezus wordt daarbij ons aanspreekpunt. Lucas nodigt ons uit met Jezus op weg te gaan. Durf je te laten aanspreken door die stem uit de hemel in het geloof dat God het eerste woord heeft. Laat het verhaal op je inwerken zonder voorwaarden vooraf. Want de Bijbelse mens is een aangesprokene. De profetische traditie is hier van doordrongen, Jezus is hiervan doordrongen. En ook voor ons allen geldt: iedereen is eerst en vooral een aangesprokene, en daarmee ben ik de ‘ontvangende’. Want zo vieren wij het in deze tijd van Kerstmis en Epifanie, in de geboorte, in de verschijning van een mensenkind: Gods liefde is op aarde neergedaald . De lezing van de eerste brief van Johannes zoals die in het officiële lezingenboek van de Kerk aangereikt wordt in de dagen van deze kersttijd maakt er een centraal thema van. Een Bijbels grondwoord bij uitstek ‘liefde’. God is liefde: wie in de liefde woont, woont in God, aldus Johannes in zijn brief. Bij Soren Kierkegaard lees ik: Liefde doen is meeveren met de neerdaling van de eeuwigheid in de tijd. Een levenslange opdracht voor ons allen als gedoopten. Aanvankelijk werd er voor ons gekozen. Nu worden wij uitgenodigd zelf onze keuze te maken; om navolgers van Christus te willen zijn; dochters en zonen, broeders en zusters in liefdevolle dienstbaarheid. Daarvoor draag je voortaan zijn watermerk met je mee. Je gaat voor zijn Boodschap, voor zijn manier van leven. Je wilt je in woord en daad inzetten voor een wereld waarin het goed is met elkaar te leven. Gedoopt worden is opstaan uit een waterig bestaan en volstromen met nieuwe levensadem, met de Geest van God. Moge de herinnering aan onze doop ons de kracht geven ónze weg van navolging liefdevol te gaan. Naar boven

Bruiloft te Kana: Jesaja 62, 1-5 Johannes 2, 1-12

Het nieuwe boek van Timothy Radcliffe LEVEN IN VOLHEID heeft als ondertitel Een christelijke verbeelding. En in bescheidenheid ‘een’ christelijke verbeelding en niet De christelijke verbeelding zoals hij zelf zegt.
De Zusters Dominicanessen in Voorschoten zijn intensief bezig met een toekomstbestendig project. Hoe kan de prachtige ‘Buitenplaats Huize Bijdorp’ zowel materieel als immaterieel, bewaard blijven voor de toekomst? In dat proces, dat te boek is gesteld, is een van de uitgangspunten ook VERBEELDING: ‘Verbeelding maakt je wereld groter. Je hebt het nodig om oplossingen te bedenken’.
Het evangelie van vandaag is zo’n verhaal van verbeelding. Je ziet het voor je: een groot gezelschap, er is feest, een bruiloft, een liefde die gevierd mag worden. Na de plechtigheden wordt er gegeten en gedronken, zo gaat dat al eeuwen door. Maar blijkbaar wordt er veel gedronken, of te weinig ingekocht, maar goed: de wijn is op. En iemand, een van de gasten, regelt dat er weer wijn komt, hele goede wijn zelfs, wijn in overvloed. Het feest is gered.
Maar Johannes wil natuurlijk meer. Bij deze bruiloft laat hij het openbare leven van Jezus beginnen. En het is natuurlijk duidelijk dat het een verhaal is met meerdere lagen. (Zo kennen we Johannes). Het bruidspaar speelt een ondergeschikte rol. We weten niet eens om welke mensen het gaat. Blijkbaar is dat in de ogen van Johannes niet belangrijk. Er zijn andere hoofdrolspelers: Maria en Jezus.
De moeder van Jezus treedt in het Evangelie van Johannes maar twee keer op: aan het begin van het openbare leven van Jezus en aan het eind als zij onder het kruis staat. In beide keren wordt zij niet met name genoemd. En vandaag gebeurt klinkt haar naam niet. Maar zij speelt wel een hele belangrijke rol. Zij maakt Jezus attent op het feit ‘dat het leven niet voluit gevierd kan worden’. De wijn is op en die wijn staat voor het volle leven! Wijn staat voor vreugde, overvloed en volheid. Tot op de dag van vandaag kent een Joodse bruiloft de rituele zegening van een beker wijn waaruit het bruidspaar drinkt. De wijn is niet alleen nodig ter verhoging van de feestvreugde, de wijn is de feestvreugde zelf. Daarom roept Maria de hulp in van haar zoon. Hij is zelf die vreugde!!
In allerlei vertalingen lijkt de ontmoeting tussen Maria en Jezus wat ‘kribbig’ in onze ogen en oren. Maar schijnt bedriegt. We moeten daar maar niet meteen van alles achter zoeken. Het is een bruikbare omgangsvorm met vrouwen. ‘Vrouw, wat wil je van me?’ Maria lijkt het sowieso niet vervelend op te vatten. Zij heeft het volste vertrouwen in haar Zoon, zij weet dat het

16 januari 2022, Ineke van Cuijk OP

goed komt!! En zij kan dan ook vol vertrouwen tegen de dienaren zeggen: ‘Wat Hij u ook zegt, doe het maar…….’. Om die houding gaat het: zij is de ideale Jezus-leerling, de houding van iemand die vrij is van eigenbelang en zich in vertrouwen durft over te geven aan wat er verder gaat gebeuren zonder dat er sprake is van slaafse onderdanigheid of blinde gehoorzaamheid.
In de lezing van Jesaja is eveneens sprake van een bruiloft: ‘Hij, die u opbouwt, zal u trouwen en zoals een bruidegom zich verheugt in zijn bruid zal uw God zich verheugen in u. Ook hier komt de verbeelding om de hoek kijken. De perikoop van Jesaja geeft hoop en vertrouwen. Het geeft zicht op het einde van de ballingschap. Na jarenlang balling geweest te zijn, keert het volk terug naar het eigen land. Sion, Jeruzalem, het land zal weer de plaats zijn waar God en het volk met elkaar verbonden zijn, zoals bruid en bruidegom. Gerechtigheid zal zegevieren en de termen ‘verlatene’ en ‘woestenij’ zijn voorbij. Gij zult heten ‘Mijn Welbehagen’ en uw land ‘Gehuwde’! Het leven kan weer voluit gevierd worden.
Maria is het beeld van een gelouterde leerling van Christus en in dat beeld wordt er op ons een appèl gedaan ook zo’n leerling te zijn.
In de woorden van Timothy Radcliffe ‘ons geloof is een uitnodiging om te leven in volheid. Dan worden wij aanstekelijke mensen! Het christendom maakt dat de harten van mensen branden zoals bij de leerlingen op weg naar Emmaus. Geloof is geen morele code die bedoeld is om ons in het gareel te houden maar een opwindende manier van leven. De ontmoeting van christenen met de Heer is geen bizarre gebeurtenis die ver staan van de ervaring van andere mensen. Het is een roeping. Het leven roept ons’. einde citaat)
Laat je verbeelding spreken bij de verhalen uit de Bijbel, zij bieden dan zo veel meer. Zij kan je helpen te geloven in Messiaanse overvloed. Dat de wijn veelvuldig stroomt. En natuurlijk zijn er altijd periodes dat ‘de wijn op is’! Maar in dergelijke tijden kun je je troosten aan de rijke beelden van een mooie en overvloedige bruiloft.
Het wonder van Kana onthult de identiteit van Jezus. Daar maakt Hij een begin met de tekenen en werd zijn heerlijkheid geopenbaard. Die boodschap wil Johannes ons in allerlei beelden voorschotelen. En zoals de verbeelding de zusters in Voorschoten hielp om in samenspraak met heel veel gegadigden een prachtig project neer te zetten en T.R. in zijn boek ons vele voorbeelden aanreikt, is het aan ons dit in gang te zetten.
De leerlingen geloofden in Hem: laten wij volgen. Jezus is onder ons gekomen: om voor ons brood en wijn te zijn: levensbrood en bruiloftswijn! Naar boven