3de zondag door het jaar:
Nehemia 8:2-4a,5-6,8-10; Lukas 1:1-4,4:14-21

In de Advent zijn we begonnen met een nieuw liturgisch jaar met daarin veel lezingen uit het evangelie volgens Lukas. Ondertussen hebben we veel teksten en feesten gehad met lezingen die niet van Lukas waren. Maar vandaag zult U gemerkt hebben, dat we echt serieus begonnen zijn aan het jaar van Lukas. Vanaf nu tot het einde van dit liturgische jaar zullen we heel veel lezen of horen uit het evangelie volgens Lukas. Vandaag de proloog en een verslag van de eerste prediking van Jezus. We staan aan het begin van Zijn openbare leven en in zekere zin ook dat van ons. 

Ik moet bekennen dat mijn eerste gedachte bij het zien van de lezing van vandaag was: "daar gaan we weer." Ik ben net zoals velen hier in de kapel al heel wat keren door dit Evangelie gegaan. Als predikant en net zoals U, gelovige, vraag ik me af, "wat voor nieuws of wat voor nieuwe inzichten kan ik krijgen uit dit evangelie? Op wat voor nieuwe manieren kunnen mijn hart en geest worden bewogen door deze o zo vertrouwde teksten? Vanuit mijn perspectief vraag ik me af of ik een frisse benadering kan vinden om vol enthousiasme over deze teksten opnieuw te kunnen preken. De afgelopen jaren was het meestal Ernst Marijnissen die de beurt had om de overweging op de teksten van vandaag te geven. Misschien vraagt U zich ook af wat voor nieuws deze tekst voor u te bieden zou hebben? 

Misschien dacht Lukas ook dat zijn lezers in een gelijkaardige gemoedstoestand waren, want hij schreef aan Theophilus, dat er velen geprobeerd hadden om een tekst te schrijven over de gebeurtenissen die onder hen en ons werkelijkheid zijn geworden. Maar, zegt hij: ”Ik heb toch de beslissing genomen om alles ordelijk te beschrijven zodat jij, Theophilus zeker kan zijn van alle lessen, die jij hebt ontvangen." Was de gemeenschap rond Lukas ook zo bekend met het verhaal van Jezus? Miste het verhaal misschien frisheid en was het slechts een deel van hun religieuze behang of was het alleen maar iets vanzelfsprekends in de dagelijkse gang van hun leven?
Aan het begin van Lukas zijn wij net als mensen die op het punt staan om te beginnen aan een reis die ons naar verschillende plaatsen zal leiden en ons zal laten kennismaken met allerlei mensen. Veel van hen zullen arm en op zoek zijn; anderen zullen vriendelijk zijn en ons helpen op onze weg; terwijl weer anderen vijandig zullen zijn en proberen twijfels en bezwaren op onze weg te zaaien. Maar… wij zullen veranderen als we door het evangelie van Lucas reizen. De verhalen zullen ons koesteren en problemen aanpakken die naar voren zijn gekomen in de wereld en ons persoonlijk leven, aangezien we veel van deze teksten drie jaar geleden al hebben gehoord. Zelfs als ons leven bijna niet veranderd lijkt is er in feite niets dat nu net zo is als in 2016.

Maar het woord van God staat ook niet stil. Het is niet een oud verhaal voor en over vervlogen tijden. De woorden van het evangelie mogen dan soms in de verleden tijd geschreven staan, maar het heeft echt wel te maken met de "tegenwoordige tijd." In ieder geval is het tegenwoordige tijd voor onze trouwe ogen en oren. Dus ook al lijkt het liturgisch jaar te beginnen met zo iets als ‘dat hebben we allemaal al vaak gezien en het is niets nieuws', dan hebben we toch een zegen nodig voordat we weer aan onze reis met Lukas beginnen. Eigenlijk is onze reis met Lukas dit jaar in de liturgische vieringen veel minder een toeristisch avontuur en veel meer een bedevaart. We reizen naar een heilige plek met langs de weg rustplaatsen en gebedshaltes en net als de vroegere pelgrims reizen we samen.

Als pelgrims beginnen we onze reis met het vragen om zegen — voor een enigszins nieuw leven en vol verlangen naar hernieuwd enthousiasme, wanneer we ons geloof vieren. Wij roepen de Geest op een bijzondere manier over ons af, omdat we in het begin van Jezus’ prediking gehoord hebben dat de Geest des Heren op Hem is neergedaald. Toen ik me op

27 janari 2019, Antoon Boks OP

deze eerste preek van de cyclus van het Evangelie volgens Lukas voorbereidde, vroeg ik dat de Geest in mij het vuur opnieuw aanwakkert om steeds weer opnieuw het Woord van God te verkondigen voor alle keren, dat ik hierover preek in dit liturgische jaar.

Dat geldt natuurlijk niet alleen voor mij maar voor ons allemaal, want ieder van ons is gedoopt. Daardoor zijn we verkondigers van de blijde boodschap door onze woorden en daden. Dit evangelie is natuurlijk niet alleen voor predikanten, maar voor iedereen die gedoopt is en op die manier werd verenigd met Christus in zijn leven, dood en opstanding. Gelovig luisteren naar het Evangelie van Lukas zal onze roeping tot Christen hernieuwen, nu we opnieuw de opdracht krijgen om het Koninkrijk van God te verkondigen, want dat was ook de opdracht die Jezus later in het evangelie zal geven aan de twee- en- zeventig die Hij twee aan twee zou uitzenden (10:9).

De tekst van vandaag toont, wat waar is voor het hele Evangelie volgens Lukas, dat heel Jezus’ leven en werken onder leiding stond van de Heilige Geest. We hebben gehoord dat Johannes de Doper zei, dat Degene, die komen moest zou dopen met de Geest. Jezus maakt vandaag duidelijk, dat de Geest zorgt voor de vrijheid van zonde en van alle vormen van gevangenneming. Jezus’ prediking gebruikt voorbeelden van bekende Joodse thema’s over wat er moet gebeuren bij ieder Jubileum, na zeven maal zeven jaar. Waar armen, gevangenen en onderdrukte mensen naar hunkeren wordt werkelijkheid in Jezus, want door Hem wordt een voor de Heer aanvaardbaar jaar, een jubileum, uitgeroepen.

Wat steeds een verwachting was in de harten van het Joodse volk werd werkelijkheid in Christus. De leegte is voldaan. Als we de tekst horen dan doen we dat in de tegenwoordige tijd. Het is bedoeld voor ons –-nu. In zijn eerste preek zegt Jezus niet dat ooit in de toekomst, al wat de wereld vergeten heeft, zal worden erkend en dat dan de noden van alle mensen zullen worden vervuld. Integendeel, Hij zegt, dat die noden nu aangepakt zullen worden. Jezus spreekt uit dat op alle terreinen een "jaar aanvaardbaar voor de Heer" is aangebroken. Die beelden over het jubileum zijn afkomstig uit Leviticus (25: 8-55) en alle Joden wisten wat er gebeuren zou, als dat werkelijkheid zou worden.
Soms kunnen we bij het lezen van de Schriften teveel nadruk leggen op de geestelijke kant, maar wat de mensen verwachtten van de afkondiging van een jubileumjaar was dat alle onderdrukte mensen in de gemeenschap of het nu over geestelijke of materiële slavernij ging vrij zouden worden. Jezus verklaart dat zijn boodschap echte volledige vrijheid aankondigt. Hij zegt dat het begonnen is met zijn komst en Lukas nodigt zijn gemeenschap uit om te voelen, dat dit begin en die vrijheid ook gekomen is voor de kerkgemeenschap van zijn tijd.

Lukas wijst naar dergelijke bevrijdende daden en door het vertellen van deze preek hoopt hij zijn gemeenschap te stimuleren deel te nemen aan acties die mensen bevrijdt van wat hen tot slaaf maakt of zwaar op hen drukt. Wat Jezus aankondigt bij het begin van Zijn openbare leven moet ook in onze tijd werkelijkheid worden. Bij het begin van het parlementaire jaar leest onze koning de troonrede voor met daarin alles wat de regering denkt te doen aan beleid en acties het volgende jaar. Jezus kondigt hier niet alleen aan wat Hij wil doen tijdens zijn openbare leven, maar ook wat het leven van zijn volgelingen altijd moet karakteriseren

Als we dit jaar met Lukas verder gaan, zien we concrete tekenen van wat Jezus die dag aankondigde in de synagoge van Nazareth: de armen krijgen blijde tijdingen aangekondigd en die worden werkelijkheid in hun midden. Wij predikers en kapelgangers komen bij elkaar om te bidden dat de Geest onze tongen los maakt en onze harten nieuw leven geeft, zodat we werkelijkheid maken en beleven wat we vandaag en gedurende al die zondagen van dit jaar van Lukas te horen krijgen. Naar boven

4e zondag door het jaar:
Jeremia 1, ,4-5+17-19; Lucas 4,21-30

Lucas vertelt in het 4e hoofdstuk van zijn evangelie over het begin van het openbare optreden van Jezus. Hij kondigt een jubeljaar af, zoals wij vorige week hoorden en doet dat als een profeet. De woor-den die wij vandaag horen, geven ons als in een blauwdruk een tref-fend beeld van wat een profeet is en welk lot hem te wachten staat! Het is een mens die zich door God geroepen weet en dat is zo’n diepe overtuiging dat wij erbij horen ‘nog voor je ontvangen werd in de moederschoot’. Het is een geroepen worden om onbevreesd te spre-ken voor koningen en vorsten, priesters en burgers, die je geen kwaad kunnen berokkenen omdat ‘Ik met je ben’, zo horen wij. Het is de Ene die zijn naam legt op de profeet.

Dit overweldigende besef horen wij prachtig verwoord in psalm 139 die wij zongen: de mens die daar spreekt weet zich aan alle kanten en op alle tijdstippen van zijn leven gedragen door dat grote Geheim dat hem leidt op de weg ten leven.

Een profeet spreekt en houdt ons vanuit die overtuiging de oude woorden voor en dat is vaak een schokkend gebeuren omdat zij ons voor de vraag stellen in hoeverre wij ook werkelijk doen wat er ge-proclameerd wordt. Als wij kijken naar de toehoorders in de synagoge van Nazareth zien wij verschillende reacties: opgetogenheid over de prachtige woorden die klinken uit de mond van een dorpsgenoot, de zoon van Jozef. Wie hebben zij hier in hun midden? Zou hij ook de wonderen gaan doen die hij in Kafarnaum tot stand had gebracht? Maar Jezus tempert hun verwachtingen als hij zegt dat een profeet in zijn eigen vaderstad niet de erkenning krijgt die hem toekomt. En dan geeft hij hun twee voorbeelden van een profetisch optreden in het verleden waarbij de erkenning van de profeet niet door het eigen volk maar door buitenstaanders plaats vond.

3 februari 2019, Henk Jongerius OP

Met andere woorden: zij begrijpen de woorden niet die ‘in hun oren vervuld zijn’ zoals er letterlijk staat. Het is alsof het dovemans oren zijn, zij hebben ze niet begrepen. Zij kunnen niet verstaan dat hier woorden klinken die hun eigenwoorden verre te boven gaan. Zij zijn een uitdaging en een aanklacht tegelijk.

De aanklacht wordt begrepen want zij zoeken zich van Jezus te ont-doen. Hij is een man die alleen maar verwarring oproept en hun leven onder kritiek stelt. Want hij die een jubeljaar afkondigt spreekt over het bevrijden van gevangenen, goed nieuws aan armen, nieuw licht aan de blinden. Dat betekent dat de aanwezigheid van God dan voel-baar zal worden als wij het woord niet alleen met onze oren horen maar ook metterdaad volbrengen. Het profetisch woord moet niet alleen in bewondering gehoord worden in een prachtige liturgie, maar is een uitdaging om met hart en ziel te bouwen aan een andere we-reld waarin knellende banden verbroken worden, waarin armen delen in onze welvaart en mensen die het niet meer zien zitten een ander levensperspectief ontvangen. Wij worden niet alleen geroepen het woord van God te horen maar het ook te doen, elke dag dat wij leven.

Wij staan voor de uitdaging: gaan wij dat jubeljaar in of beperken wij ons tot oprechte en vrome beaming van het woord of wijzen wij het af? Wat er ook van zij: dit woord gaat door zoals ook Jezus dwars door zijn belagers heen gaat en zijn levensopdracht trouw blijft. Het is een voorbode van wat hem uiteindelijk zal overkomen: het kruis dat hem wacht, maar ook de dood zal door hem overwonnen worden. Hij gaat er dwars doorheen en blijft ons voorgaan naar die nieuwe wereld.
Zullen wij hem volgen met hart en ziel, met woorden en daden? Het moge ons gegeven worden. Naar boven

5e zondag door het jaar: Jesaja 6, 1-8; Lucas 5, 1-11

Roepingsverhalen spreken vaak tot de verbeelding. Graag horen en lezen wij verhalen waarbij een duidelijke roeping aan de orde is. Op een of andere manier lijkt dat de betreffende roeping te duiden of te legitimeren. Maar we weten ook dat de vele harde werkers, de stugge volhouders vaak zeggen: ‘dat is zo gekomen, ik weet niet meer hoe of wanneer’, het liep gewoon zo of zoals bijvoorbeeld de uitspraak van Dag Hammerskjöld in zijn boek Merkstenen: ‘ik weet niet wie - of wat - de vraag stelde. Ik weet niet wanneer zij gesteld werd. Ik herinner me niet dat ik antwoordde. Maar eens zei ik ja, tegen iemand - of iets’.

Jesaja is profeet in een roerige tijd. Zijn roepingsvisioen staat in het begin van dit profetenboek. Hij wordt geroepen tot het profetenambt en mengt zich al snel in de politiek en spreekt koning Achaz moed in maar eist tegelijkertijd van hem dat hij zijn vertrouwen uitsluitend stelt op de Heer. Maar deze koning slaat de woorden van de profeet in de wind en roept daarmee het onheil over zich af. Bij de tekst van vandaag maakt de Heer Jesaja duidelijk wat zijn opdracht zal zijn. Jesaja weet zich een zondig, een onrein mens temidden van een onrein volk, hij is overrompeld door de macht en de heerlijkheid van de Heer en spreekt zich uit: ‘ik heb met eigen ogen de koning, de Heer van de machten gezien’ en daarom is Jesaja toch de uitverkorene want zijn mond en zijn lippen worden gereinigd en hij kan met volle overtuiging zeggen: ‘Hier ben ik, zend mij’. De opdracht die hij krijgt is echter niet eenvoudig. Vers 9 gaat verder en God de Heer zegt: ‘Ga en zeg tegen dit volk: luister maar u zult het toch niet begrijpen, kijk maar scherp, u zult het niet vatten. Verhard de geest van dit volk, maak zijn oren doof, strijk zijn ogen dicht. En Jesaja vraagt: ‘Hoe lang Heer? En Hij antwoordde: ‘totdat de steden in puin liggen, geheel ontvolkt en het bouwland een woestenij is geworden. Alles is bestemd om verdelgd te worden, zoals bij een terebint en eik, die worden geveld, dan rest slechts een stronk: een heilig zaad, die stronk’. Dreigende, zeer dreigende taal waarvan je denkt, hoe kun je in ‘hemelsnaam’ zo’n opdracht volbrengen. En Jesaja zal wellicht geschrokken zijn. Maar doet zijn plicht, hij kan niet anders.

Dat zal voor velen van ons herkenbaar zijn. Mensen doen een beroep op je, je wordt geroepen een bepaalde taak uit te voeren, iemand te helpen, op school, thuis of je werk en je eerste reactie is vaak van ‘een schrik’… Kan ik dat wel, of hoe moet dat dan? Er komen vaak allerlei beren op de weg. Maria schrok ook toen de engel bij haar kwam. En Mozes zei meteen ‘ik kan niet spreken’…..Twijfel, schrik en angst komen vaak om de hoek kijken.

In het Evangelie van vandaag komt eveneens die schrik om de hoek kijken: Jezus is nog maar net begonnen aan ‘zijn openbare leven’, heeft al verschillende genezingen bewerkstelligd en had al kennis gemaakt met Petrus want in het vorige hoofdstuk ging Hij met hem mee zijn huis in en daar genas Jezus de schoonmoeder van Petrus en bij zonsondergang brachten allen hun zieken naar Hem toen. Bij het aanbreken van de dag ging Hij de stad uit en vervolgt het Evangelie met de perikoop van vandaag. Het is al de derde keer in dit Evangelie van Lucas dat er ‘schrik’

10 februari 2019, Ineke van Cuijk OP

is. Eerst bij Maria als de engel haar bezoekt, dan bij de herders in het veld waar eveneens klinkt: ‘schrik niet’ en nu horen wij weer: ‘want schrik had hem bevangen en allen die bij hem waren’. 

Daar aan het meer van Gennesaret gebeurt iets heel bijzonders. Een hele nacht vissen levert niets op en als die man uit Nazareth zegt – werp daar je netten uit, en al aarzelt Petrus, hij heeft inmiddels wel met eigen ogen gezien dat zijn schoonmoeder door deze man genezen is, en zegt dan: ‘maar als U het zegt, zal ik de netten uitwerpen’ en we kennen het resultaat. Blijkbaar is het een natuurlijke reactie om te schrikken als je tot iets of iemand geroepen wordt. Maar als je geraakt wordt, in ieder geval je laat raken, kom je er ook niet meer van los. Ook wij moeten soms door de eerste schrik, schroom heen om echt volop JA te kunnen zeggen. Wij mogen er op vertrouwen als God ons in ons leven roept voor het plan dat Hij met ons in gedachten heeft, dan sluit dat aan bij onze menselijke talenten en mogelijkheden. Dat zien we bij deze vissers: zij hoeven niet ‘een ander vak te leren’, zij mogen vissers blijven, alleen zij gaan vissen op iets anders. Blijf wie je bent maar doe het anders!

Ik behoor niet tot de intimi rondom Paus Franciscus en ik weet niet precies hoe het bezoek van de Paus aan de Verenigde Arabische Emiraten tot stand is gekomen maar je zou kunnen zeggen: hij begeeft zich in ‘het hol van de leeuw’. Dit gebied geldt als de geboortegrond van de Islam, de Islam is hier Staatsgodsdienst en daar is het verboden om je als moslim te bekeren tot het christendom. Gelukkig genieten christenen hier een relatieve vrijheid maar dat zijn vooral de vele arbeidsmigranten die over het algemeen onderaan de maatschappelijke ladder staan. Mensenrechtenorganisaties en internationale vakbonden zijn zeer kritisch over de leefomstandigheden van deze mensen terwijl zij in een land wonen waar velen baden in een enorme rijkdom. Maar Paus Franciscus zou niet zijn wie hij is om dat aan de kaak te stellen. De positie van christenen is in het Midden Oosten een zeer benarde positie en met dit bezoek wordt deze mensen een hart onder de riem gestoken. En iedereen hoopt dat door dit bezoek en de ondertekening van de verklaring van de ‘menselijke broederschap’ de dialoog tussen christendom en Islam een vervolg krijgt want deze broederschap en (zusterschap) is een van de belangrijkste sleutels naar vrede in de wereld. Deze paus laat ons zien dat het leven sterker is dan de leer. Hij legt een grote nadruk op Barmhartigheid. En een kerk als een veldhospitaal acht hij belangrijker dan een prachtig opgetuigd bouwwerk. Ik weet niet of kardinaal Jorge Mario Bergoglio erg geschrokken is toen hij werd verkozen tot paus. Maar voor hem geldt zeker: blijf wie je bent maar doe het anders………….

De opdracht voor de leerlingen van Jezus en voor ons ‘Mensen vangen’ houdt in dat zij gewonnen worden voor het Koninkrijk van God. Jezus heeft daarvoor zijn leven gegeven. Paus Franciscus laat ons vandaag de dag zien hoe wij in die voetsporen van Jezus kunnen leven. Wij hoorden het al bij Jesaja: ‘een stronk is heilig zaad’ Er is niet veel nodig om geroepen te worden. Wij allen met onze eigen mogelijkheden en net zo goed onze onmogelijkheden worden geroepen…….En God zal ons kennen zoals wij gekend zijn bij Hem/bij Haar en er begint een nieuw leven! Naar boven

6e zondag door het jaar: Jeremia 17,5-8; Lucas 4,21-30

Zoals wij in het evangelie volgens Mattheüs de ‘Bergrede’ kennen waarin Jezus ons de grondregels van het koninkrijk onderwijst, zo treffen wij bij Lucas Jezus aan in de vlakte en wordt zijn rede dan ook de ‘Veldrede’ genoemd. Daarbij staat Jezus niet boven de mensen maar op gelijke voet en oog in oog met hen. Als hij hen inwijdt in het rijk der hemelen doet hij dat door te spreken in tegenstellingen, bijna in zwart–wit bewoordingen. Hij prijst de armen zalig en spreekt tege-lijkertijd een afkeurend wee uit over de rijken.

Is Jezus een bewonderaar en voorstander van de armoede? Zo is het wel vaak uitgelegd, net zoals dat gebeurd is bij de evangelische ra-den voor kloosterlingen, maar ik denk dat het een scheef beeld geeft van wat armoede is. Als met name jonge mensen ons daarnaar vra-gen dan antwoorden wij altijd met dat wat er met die gelofte bedoeld is, namelijk dat wij samen delen wat wij bezitten, zoals dat ook in de eerste christelijke gemeenschap het geval was. Wanneer je met an-deren deelt wat je hebt wordt je een gelukkig en bovenal vrij mens die niet vastzit aan wat hij bezit, maar beseft dat de grootste rijkdom gelegen is in de waarachtige gemeenschap met anderen die gebor-genheid en veiligheid geeft.

Dat is iets wat in de visie van Jezus rijkdom niet kan geven, want echt menselijk geluk bestaat niet in het voor jezelf hebben en verwerven van goederen. Daar wordt je alleen maar afhankelijk van of zoals Jeremia het zegt: je wordt een kale struik in de steppe als je alleen maar op jezelf vertrouwt. Je staat op onvruchtbare grond en voor je het weet wordt je een concurrent van anderen die zich zoekt te ver-rijken door anderen klein en arm te houden. Wij zien het in de wereld om ons heen waar schrijnende armoede en grote rijkdom alleen maar een grotere kloof tussen mensen oproept en in stand houdt!

17 februari 2019, Henk Jongerius OP

Het koninkrijk van God, een wereld waarin de Naam van de Ene ge-eerbiedigd wordt, is een andere wereld die gebouwd is op het oerou-de woord ‘hebt elkander lief’, een samenleving waarin mensen op gelijk niveau staan, ‘in het veld’, een wereld van waarachtig vrije mensen. Het is die innerlijke vrijheid die zalig wordt geprezen in Je-zus’ woord ‘zalig de armen’. 

Mensen die innerlijk vrij zijn, staan met het voeten geworteld in goe-de grond en putten hun levenskracht uit de aarde en uit de adem van de wind die zoals bij een boom door hun kruin waait. In psalm 1 staat geschreven dat zij tot ‘ontplooiing’ zullen komen.

Mensen die leven vanuit een innerlijke vrijheid beschamen de ande-ren die van hun rijkdom hun god maken en zich verschansen in een schijnwereld. De ‘armen’ roepen hen op om zich te bekeren tot de Ene die al wat in stilte bloeit heeft bestemd voor de tafel der armen waar wij elkaar verblijden en doen leven, brood van genade worden, wijn van eeuwig leven.

In een joodse vertelling nam rabbi Mosje eens bij het sabbatmaal een stuk brood in zijn hand en zei tot de tafelgenoten: ‘Er staat geschre-ven niet van brood alleen leeft de mens, maar van alles wat komt uit de mond des Heren. Niet van het stoffelijk brood krijgt de mens het leven maar van de vonken van goddelijk leven die daarin zijn. Als u wilt weten waar God is, kijk dan naar dit brood. Hier is Hij’.

Moge de maaltijd die wij gaan vieren ons verzamelen rond de tafel der armen, tot een gemeenschap maken van vrije mensen die elkaar niets anders dan oprechte liefde verschuldigd zijn. Zo worden wij ko-ningen te rijk. Dat het zo moge zijn!Naar boven

7de zondag door het jaar:
1Samuel 26: 2,7-9,12 en 13,22-23;  Lucas 6: 27-38

Een vriendin zei me een keer, dat, toen ze op de kweekschool in de kapel het evangelie van vandaag hoorde, ze bij zichzelf zei: "Dat is erg moeilijk! Maar aangezien niemand in mijn klas het deed, hoefde ik het ook niet te doen”. Als ik ooit in de verleiding ben gekomen om uit te kijken naar een gemakkelijkere tekst uit het evangelie om te gebruiken in de zondagsliturgie, dan zou die van vandaag er zeker voor in aanmerking komen, maar ja, er zijn geen "gemakkelijke" passages en zeker niet als je drie en dertig jaar lang iedere week mocht preken en soms drie of vier keer in meer dan een taal.

Ik denk dat in de meeste plaatsen waar wij zijn opgegroeid we zouden zijn uitgelachen als we hadden geprobeerd om aan onze leeftijdgenootjes voor te stellen: "Heb je vijanden lief en doe goed aan degenen die je haten.” En… natuurlijk zou niemand ons hebben voorgesteld: “Als je op de ene wang wordt geslagen, laat je dan ook op de andere wang slaan." Zelfs als er bij gezegd zou worden: dat zijn de woorden van Jezus, dan nog zou iemand zeker hebben geantwoord: "Ja, dat was toen, maar dit is nu." Of: "Goed, Hij kon dat doen omdat hij God was, maar Hij kan niet van ons gewone mensen verwachten om dat te doen." Er zou zeker iemand aan hebben toegevoegd: “Ben je gek? Nou… bent U het met me eens, dat ik geneigd zou zijn om maar een andere lezing uit te zoeken? Wie zou niet? Er zijn gewoon te veel onschuldige mensen die lijden door toedoen van dictators in de wereld om deze passage acceptabel te maken. Misschien zouden we echt gek zijn om dit serieus te nemen. Maar als we op die manier naar de toestand van onze wereld kijken dan zullen we moeten toegeven dat een andere benadering ook niet lijkt te werken. Dus… ga ik toch maar verder met die tekst en probeer ik die een kans te geven om een bevrijdende boodschap aan ons door te geven.

Jezus vraagt veel, heel veel! Het is volkomen duidelijk dat Hij een heel radicale manier om te leven voorstelt en geen voorstel, dat net iets beter is dan andere voorstellen. Hij stelt geen manier voor, die goede mensen met een beetje extra inspanning wel zouden kunnen uitproberen. Zoiets als: "Wordt gewoon een beetje vriendelijker en vergeef nog een keer..." Als Hij dat zou hebben gezegd, dan hadden wij Jezus niet nodig gehad. Wij hadden dat met een beetje inspanning zelf wel kunnen doen en dan ook nog in aanmerking kunnen komen voor Gods beloning.

Jezus komt met iets heel nieuws, met een hele nieuwe manier om met elkaar om te gaan. De mensen die deze nieuwe manier van leven en handelen werkelijkheid proberen te maken, worden voortgestuwd door een hele andere Geest. Hun hele leven wordt tot in hun kern gewijzigd. Ze kijken naar het leven door een andere lens. Wat tegengesteld is aan gewone menselijke wijsheid, komt nu naar voren als een nieuwe manier van leven voor de burgers van Gods koninkrijk. Wie hoort bij dat koninkrijk, waarvan Jezus de komst aankondigt, ziet zichzelf en anderen in het licht, dat Jezus in de wereld heeft gebracht.

Daarom kijk ik niet naar Jezus’ leer als iets dat ik moet doen om God te behagen, om daardoor te verdienen om hoog in de hemel te komen. Eerder probeer ik te geloven dat Hij voor iets nieuws in mijn leven heeft gezorgd. Het roept een leven in mij op, dat er voor zorgt, dat ik op een andere manier ga leven. Door dit nieuwe leven in me kan ik op een andere manier naar mijn leven en dat van anderen om me heen kijken. Daardoor zie ik iets anders in de wereld en reageer ik daar anders op.

24 februari 2019, Antoon Boks OP

Want als ik dan onrecht zie probeer ik zo te reageren dat de woorden van Jezus in mij werkelijkheid worden. Ik weet dat ik niet kan blijven handelen en reageren zoals iedereen dat doet, want dat zou betekenen dat Jezus dood is, dat zijn opstanding nooit heeft plaatsvonden en dat zijn Geest niet in de wereld leeft. Zijn leven is voor mij een mogelijkheid om Hem na te volgen. Wat onmogelijk gedrag lijkt volgens de manier waarop veel mensen denken en oordelen is nu mogelijk geworden, want we kunnen nu liefhebben en vergeven op de manier zoals Jezus dat deed.

Het moeilijkste deel van Jezus’ leer is dat we bekijken wat de gevolgen ervan zijn voor degenen die slachtoffer zijn geweest. Heel wat mensen interpreteren dat verkeerd en halen daar de conclusie uit dat Hij gezegd heeft dat ze slachtoffers moeten blijven. Het is waar dat de mensen tegen wie Jezus sprak meestal arm waren, slachtoffers van misbruik door de Romeinse macht en rijke landeigenaren, maar Hij leert hen juist hoe ze daar geen slachtoffer van moeten worden.

In de eerste verzen (27-31) zegt Jezus: neem je leven en je situatie in eigen hand door initiatief te nemen en lief te hebben, te zorgen voor elkaar en aan elkaar te geven. Daarna zegt Hij (32-36) om niet te vergelden. Waar eerst gesproken wordt over de mensen die ons mishandelen wordt dit daarna toegepast op degenen die ons positief behandelen. In beide gevallen mag ons gedrag niet bepaald worden door een vriend of een vijand.

Wat wij doen moet het gevolg zijn van het feit, dat we barmhartig moeten zijn zoals onze hemelse Vader barmhartig is. God weigert geen vergeving aan degenen die eerst geen vrienden van Hem waren en God straft niet hen die eerst niet van Hem hielden. Onze norm is God en niet de samenleving. Als God het voorbeeld van ons gedrag is, dan zijn we afhankelijk van zijn genade om deze woorden werkelijkheid te maken!

Op het einde onderstreept Jezus hoe gul God voor ons geweest is. God is bezig om ons uit te nodigen om tegenover anderen te doen wat God voor ons doet. Jezus staat ons niet toe om alleen onze familie, vrienden en goede buren onder de paraplu van onze liefde te plaatsen. Hij zegt ons zo niet te bepalen wie onze weldadigheid verdienen.

Hij breekt door onze natuurlijke neiging heen om alleen hen lief te hebben en zorgt er voor dat we blijven nadenken over hoe God onder ons aan het werk is. God begint de verzoening in het leven van de slachtoffers. Normaal verwachten wij dat verzoening pas begint als de overtreders zich bekeren, maar de ervaring leert dat overtreders zelden bereid zijn om te erkennen wat ze hebben gedaan of uit eigen beweging naar voren komen. Als verzoening afhankelijk is van het initiatief van de overtreders, dan zou er bijna nooit verzoening zijn. God begint met de slachtoffers door bij hen te herstellen wat de tegenstander heeft proberen te vernietigen. 

Dit herstel van de menselijke waardigheid kan worden beschouwd als het begin van de verzoening, want wij zijn geschapen naar Gods beeld en gelijkenis. Dat God met het slachtoffer begint en niet met de tegenstander, zien we in de hele geschiedenis. God staat aan de kant van de armen, de weduwen en de wezen, de onderdrukten en de gevangenen. Met het grootste slachtoffer, Gods zoon, begint God het proces van de verzoening van de hele wereld in Christus. Moge dat ook werkelijkheid worden in ons leven.Naar boven

8e zondag door het jaar:
Jezus Sirach 27,4-7; Psalm 92; Lucas 6,39-45

De lezingen van vandaag zijn bedoeld als spiegel. Hoe wijs en onwijs zijn wij, mensen van vlees, van licht en gesteente. Door welke geest laten wij ons beïnvloeden? Het zijn vragen naar ons eigen kritisch vermogen. Hoe dragen wij bij aan Uw hemel, vrede op aarde. 

De eerste lezing komt uit het boek Jezus, de zoon van (Ben) Sirach. Het is een deuterocanoniek boek. Als je straks de tekst nog eens na wilt lezen in je Bijbel dan kán het gebeuren dat de lezing in jouw uitgave niet te vinden is. Ooit heeft er een lange discussie plaats gevonden of dit boek wel of niet bij de Joodse bijbel hoorde. In de 16e eeuw, in het concilie van Trente, is besloten om het boek op te nemen in de katholieke canon, de lijst van erkende Bijbelboeken. Protestantse groeperingen besloten in dezelfde periode om dit wijsheidsboek te laten liggen, en buiten de goedgekeurde lijst te houden. Hun belangrijkste argumenten waren de datering en de oorspronkelijke taal van het boek. Het is gedateerd rond 160 jaar voor de geboorte van Jezus Christus. De taal waarin de oudste tekstfragmenten zijn gevonden geeft de onduidelijkheid, het is gedeeltelijk in het Hebreeuws maar grotendeels in het Grieks geschreven. 

Maar goed, dit zijn de leuke weetjes van de bijbelwetenschappers, maar het voegt weinig toe aan de vragen die er vandaag aan ons worden gesteld. In beide lezingen worden WIJ aangesproken. Hoe komt Uw Woord bij ons aan? Wat voor vruchten brengen wij voort? De vragen passen bij deze tijd van het jaar. Woensdag is het carnaval voorbij en gaan we een askruisje halen. We zijn sterfelijke mensen: Van as zijn Gij en tot As zult Gij wederkeren. De veertigdagentijd is een oproep: Richt je op de Vader en spiegel je aan het leven van zijn zoon Jezus. Kun jij net als Hem trouw blijven, als de verleidingen voor je deur staan, kun je trouw blijven aan Gods Geest, ook als het moeilijk wordt? 

De lezingen van vandaag roepen op, om tot onderscheidingsvermogen te komen. Hoe zit dat met die balk in het oog? Zelf naar antwoorden zoekend, nog eens terugkijkend naar wat ik zoal gedaan heb in mijn leven, stel ik mij de vraag: wat bezielde mij? Maakte ik de goede keuzes en hoe kijk ik daar nu op terug? Het vormen van een kritisch vermogen vraagt afstand, om van de geschiedenis te leren. 

In 1980 was ik twintig jaar oud en woonde in Amsterdam. Belangrijke thema’s in die jaren waren de woningnood en jeugdwerkloosheid. Anders dan nu gingen jongeren gemiddeld tussen hun 18e en 20e het huis uit om op kamers te gaan wonen. Ook ik wilde niets liever dan een eigen dak boven mijn hoofd. Net zoals nu was het moeilijk tot onmogelijk om aan een betaalbare woning te komen. Speculanten lieten woningen leegstaan om later duur de grond door te verkopen in de hoop er luxe appartementen te bouwen. Vond je een kamer dan koste je dat een fortuin.

3 maart 2019, Holkje van der Veer OP

Op 30 april 1980 kregen wij een nieuwe koningin, Beatrix. Met een groep vrienden gingen we de stad in. Ook ik zong: Nix geen Trix op onze riks, de republiek op onze piek. Of: Geen woning geen kroning. Op het Waterlooplein zag ik de charges van de politie. In de Kalverstraat de wegrennende menigte met gezwollen ogen van het traangas. De mobiele eenheid met gepantserde auto’s, honden en paarden. Het was een gruwelijke dag. Waarom had ik mij laten meeslepen om de stad in te gaan? Door wie of wat liet ik mij toen leiden? Mijn eerlijke antwoord: Ik liet mijzelf meesleuren door mijn vrienden, door de sfeer ons heen en misschien ook wel door ‘the fear of missing out’. Het was een evenement waar je bij moest zijn. Achteraf ben ik er niet trots op dat ik erbij was. Vind ik het nu een goede zaak waar wij toen voor opkwamen? Om eerlijk te zijn: ja. Woningnood is er nog altijd. Zeker als je uit een gezin komt waar geen, of een modaal inkomen is. Een betaalbare huurwoning in de stad waar je studeert? Het is niet voor niets dat zoveel jongeren momenteel tot ruim in de twintig bij de ouders blijven wonen. 

De jeugdwerkloosheid is op dit moment gelukkig lager dan in de jaren tachtig. Het probleem voor jongeren vandaag? Studeren is duur. Om te mogen leren moet er geld geleend worden. Het gaat om bedragen van tienduizenden euro’s. Studenten staan onder druk om zo snel mogelijk af te studeren. Hadden wij de vrije keuze om te studeren wat wij wilden, tegenwoordig moet men al snel een cv opbouwen om later een kans te hebben op een goede baan. Tijd voor reflectie, ontdekken wie je bent en al experimenterend uitvinden wat je roeping is, is schaars goed geworden. 

Nog nooit eerder zijn we collectief zo rijk geweest en kampten onze jongeren met zoveel psychische stress en burn-out. Iedereen moet tegenwoordig een toppertje zijn, een snelle alleskunner, of een geweldige deskundige. Stel je voor dat je gewoon zou zijn, of wat minder vlot, bespraakt en bijdehand, dan zijn je kansen beperkt.
Aan de vruchten herken je de boom.
De huidige samenleving lijkt niet meer op die van de jaren tachtig. Op vele manieren is onze wereld groter geworden. Maar de vraag blijft door wie of wat laten wij ons leiden? Ik schaam mij al jaren voor mijn aanwezigheid, toen, op die bewuste Koninginnedag. Geweld is volgens mij niet de juiste weg naar verandering. Stilte en reflectie zijn voor mij steeds belangrijker geworden. Leren onderscheiden welke geesten ons beïnvloeden. Ik blijf geloven in democratie, stemmen met het potlood en als het moet: mijn mond open doen. Met kritische ogen kijken naar mijzelf en de wereld om ons heen. 

Laten we ons hart afstemmen op de Geest van God, Op Jezus, de bron van waarheid, openheid en een rechtvaardige toekomst. De Geest van God als dragende grond onder ons bestaan.
Laten wij delen, brood en wijn. Zend uw licht en uw trouw! Naar boven

H. Drie-eenheid: Spreuken 8,22-31; Johannes 16,12-15

Het gebeurde zomaar aan tafel dat een jongeman uit Amsterdam die een tijd lang in ons klooster verbleef ons de vraag stelde: kunnen jullie me even vertellen hoe dat nu zit met de Vader, de Zoon en de heilige Geest?

Het was even stil totdat onze medebroeder Jan Verheul het woord nam en uitlegde dat het woord ‘persoon’ afkomstig is van het woord ‘persona’ dat in de Griekse tragedie duidt op het masker dat de spelers dragen om een bepaalde karakteristieke figuur tot leven te brengen. Dat was een boeiende manier om te spreken over de drie personen die schuilgaan in de Drievuldigheid. 

Wanneer wij spreken over het ondoorgrondelijk geheim van God en spreken van Vader, Zoon en Geest, bedoelen wij niet om aan te geven dat wij dat grote mysterie in zijn diepste wezen kunnen beschrijven en doorgronden, maar dat het ons iets zegt over de manier waarop wij naar dat geheim kijken.

Het gaat dus niet om een theologische definitie, maar om een beschrijvende en vertellende manier zoals er ook in de Bijbel over God gesproken wordt. Wij hoorden het heel mooi beschreven in het boek van de Spreuken waar wij naar hebben geluisterd: hier wordt de wijsheid opgevoerd als een getuige van wat er allemaal tot stand is gekomen door de grote kunstenaar. Het is bijna poëtische taal en misschien is dat wel de enige manier om over Gods geheim te spreken want daarin gaat het niet om wat er letterlijk staat maar wat er onder en achter de woorden schuilgaat. Het is zoals in de prachtige psalm 8 die wij zongen. Daarin zingen wij onze bewondering uit voor heel de bestaande werkelijkheid en danken wij de Bron ervan die ons levensruimte en tijd van leven mogelijk maakt. Ik leer ervan dat je niet over God moet spreken als over een object,

16 juni 2019, Henk Jongerius OP

maar dat je je moet uitspreken voor zijn aangezicht, kortom dat je in die grote werkelijkheid moet gaan staan in kinderlijke verwondering. 

Zo komt God ter sprake, eerst als een ongrijpbaar mysterie waarvoor je je hoofd buigt maar ook verschijnt Hij aan ons in een mens, in een ontmoeting waarin je luistert en antwoord geeft. We horen van een mens die vanuit een diepe verbondenheid met de Bron van ons leven zich één verklaart met de Vader, zoals hij die bron noemt. Wie aandachtig naar hem luistert zal gaandeweg beseffen dat wij in hem de mens zien zoals die waarachtig bedoeld is: hij is beeld en gelijkenis van de Ene en wie op hem vertrouwt zal niet teleurgesteld worden maar de uitdaging proeven om in zijn voetspoor te treden en te leven in liefde en gerechtigheid. Zo zullen wij mensen worden die leven in zijn Geest die ons naar Jezus’ ten volle zal binnenvoeren in de waarheid en naar de toekomst zal leiden

Geloven in God, in Vader, Zoon en Geest, betekent niet definiëren wat het geheim van God inhoudt, maar je opgenomen weten in een ruimte die gedragen wordt door liefde, door betrokkenheid op mensen, een ruimte die door de mystici een wolk van het niet weten wordt genoemd, maar die ons leert dat wij gekend en bemind zijn van meet af aan en ten einde toe, zoals psalm 139 het zingt, een veiligheid en geborgenheid biedt die niemand je nog ontnemen kan. 

In die wolk klinkt een stem die ons noemt bij onze eigen naam en ons roept om te leven, zoals de apostel Paulus zegt, in de vrijheid van de kinderen Gods. Het moge ons gegeven worden naar die stem te horen en te beseffen dat wij in leven en dood thuis mogen zijn bij die Onnoembare die wij in dankbaarheid mogen aanbidden en in wie wij mogen leven, ademen en zingen, ten einde toe. Amen.Naar boven

Sacramentsdag: 2 Korinthe, 5,7-14, Lucas 9,11-17

Ik kan me het gebeuren daar op die berg heel levendig voorstellen, ik was daar, vier jaar geleden. Het was meer een lange helling, met ruw hoog opschietend gras, met diep daar onder liggend het meer van Genezaret, glinsterend in de zon. Vele mensen waren naar Jezus toegekomen, zaten daar verspreid in het gras. En Hij liep tussen hen door, genas zieken en sprak met ze over het Koninkrijk Gods. Hert werd al avond. Mensen kregen honger. De Twaalf zagen het. Wat nu? Wegsturen? Dat was wat de leerlingen voorstelden. Geef jullie hun te eten, dat was Jezus voorstelde? Hoe dan? Met vijf broden en twee vissen? Jezus liet ze zitten in groepen van 50. Hij nam de broden en de vissen, bad een dankgebed: Heer, zegen ons en deze gaven die wij van U ontvangen, brak ze en gaf ze aan de leerlingen om ze uit te delen aan de mensen. De mensen zagen het. Wie er eten mee genomen had, ik denk de meesten, net als de leerlingen want je gaat zomaar niet een dag weg zonder eten en drinken begonnen op hun beurt te breken en te delen binnen de eigen groep. 

Daar gebeurt wat wij ook ervaren als we met een gezelschap eten. Er ontstaat een gevoel van saamhorigheid, van verbondenheid en zorg. Er groeit iets van gemeenschapszin, van betrokkenheid op de ander. Niemand mag tekort komen en niemand komt ook te kort. En wat overbleef, daar konden twaalf manden mee worden gevuld.

Er wordt veel honger geleden in de wereld. Het is een keiharde werkelijkheid. Maar kloppen doet het niet.. De een ontbreekt niets, heeft een rijk gevulde tafel de ander, zelfs volkeren ontbreekt alles en zij sterven letterlijk van de honger. Breken en delen is een must, in het klein en op wereldschaal. Wat ons voedt en in leven houdt hebben we te delen met elkaar. Dat is elkanders leven delen, zo dienen we de samenleving in te richten. Dat besef hoort bij ons mens-zijn en klinkt door in: geven jullie hen te eten. Hoe onmachtig we ons ook voelen, het blijft wel onze opdracht.

Wie van dat besef doordrongen is beseft ook: er is een andere honger. Een honger die ieder op een of andere manier voelt. Ook een keiharde werkelijkheid. Mensen, wij, hongeren en dorsten naar gerechtigheid en

23 juni 2019, Paul Minke OP

vrede voor allen; hongeren naar een wereld waarin mensen en volken aan niets ontbreekt; hongeren naar bevrijding van alle schuld als gevolg van eigen onmacht; hongeren naar verlossing van alle stress, onmacht, angst, onrust en zonde, thuis, op het werk, binnen relaties, binnen de kapelgemeenschap. Het zijn de vieringen, de dienst van het woord en het breken van het brood, die ons het besef voor die alles overheersende honger de ogen openden. Die honger, die ook de droom oproept van een nieuw Koninkrijk Gods, waar Jezus vol van was en niet ophield hiervan te spreken en te getuigen. Tot op vandaag. 

Door bij zijn afscheid een teken na te laten in brood en wijn. Paulus schrijft erover in zijn brief aan de Korintiërs, de eerste lezing. In de nacht waarin Jezus werd overgeleverd nam hij brood, dankte en brak het en zei: Dit is mijn lichaam, gebroken voor u. Doet dit tot mijn gedachtenis. Zo ook nam Hij na de maaltijd de beker met de woorden: Deze beker is het nieuwe verbond in mijn bloed. Drink het tot mijn gedachtenis. En Paulus voegt er ter overweging aan toe, de ons zo bekende woorden: Telkens als gij dit brood eet en de beker drinkt verkondigen jullie de dood van de Heer totdat Hij wederkomt.

Dit brood, zijn lichaam, zijn leven, al zijn liefde, geheel zijn vriendschap. Al etend en drinkend vieren wij, dat hij onder ons is, leven schenkend. Al etend en drinkend vieren wij dat eens onze honger zal worden gestild. Al etend en drinkend gedenken wij hem door te doen als hij, iedere dag: liefde geven, zorg dragen voor elkaar, voor de kapelgemeenschap hier.
Dinsdagmorgen onder de Lauden trof mij het volgende psalmvers:
Maak mijn ogen nieuw dat ik zien mag
wat uw woord aan wonderen bergt.

Wat wij hier overwegen is een groot mysterie, een werkelijkheid, Jezus, die er wel is maar enkel in tekenen en symbolen kan worden geduid. Wij kunnen slechts in grote dankbaarheid dit liefdeswonder omarmen en God bidden dat we zien mogen met nieuwe ogen al wat God in zijn liefde tot stand brengt in ons midden. Amen.Naar boven

13e zondag door het jaar:
1koningen 19,16-21; Lukas 9,51-62

Twee weken geleden werd ik gebeld met een vraag. Men vroeg om een slachtoffer van seksueel misbruik binnen de kerk te begeleiden. Kort werd mij verteld wat er gebeurd was. Sinds die tijd spookt door mijn hoofd de uitdrukking, Godvergeten. Volgens het woordenboek betekent dit, niet meer aan God denken, afschuwelijk. Het godvergeten schandaal van het misbruik in de kerk , letterlijk een kerk waar God ver te zoeken is. En terecht dat menigeen de vraag stelt: Wat zoek je nog binnen die kerk? En ja er zijn ook nog vele andere redenen om de kerk vaarwel te zeggen. Ik denk dat ieder van ons ze wel kan bedenken. En dan horen we in de lezingen van vandaag op verschillende wijzen spreken over navolgen, gaan in het voetspoor van. In de eerste lezing gaat het over Elia. Elia heeft zo juist zijn ervaring gehad op de Horeb, de berg van God, en hij wordt gestuurd naar Elisa om hem als zijn opvolger te zalven. En dan dat prachtige beeld Elia werpt zijn profetenmantel toe naar Elisa. Een mantel toewerpen , we zien het terug in het ritueel van het doopkleed bij de dopeling, bij de kleding van de monnik, bij het omhangen van de stola bij de priesterwijding. Elisa zegt: ‘ laat me eerst afscheid nemen van mijn ouders’. Waarop Elia weer zegt: ‘Doe wat je wilt, ik dwing je nergens toe’. Het is alsof hij tegen hem zegt: Graag of heel niet. 

In het evangelie horen we een drietal personen die Jezus willen volgen . Bij alle drie heeft Jezus een opmerking. Bij de eerste merkt hij op: Weet je wel waar je aan begint, wie mij wil volgen moet weten dat mijn weg niet over rozen gaat. ik heb geen steen om mijn hoofd op neer te leggen. Een tweede zegt: Laat mij eerst mijn vader begraven. Dat is toch een legitieme reden. Maar Jezus zegt: laat de doden de doden begraven. Een derde wil eerst afscheid nemen van thuis, ook voorstelbaar, maar Jezus merkt op: Sla de hand aan de ploeg. Op het eerste gezicht lijkt het dat Jezus zeer streng is maar is dat niet te makkelijk. Is veeleer niet de vraag, wat is precies navolging? Thomas van Kempen, een van de iconen van de Moderne Devotie heeft rond 1400 een boek geschreven, De Imitacione Christi, over de navolging van Christus. De kerk was verdeeld met een Paus in Rome en een in Avignon. In de beweging van de Moderne Devotie is men op zoek naar innerlijkheid, weg van het uiterlijk vertoon. Thomas beschrijft in zijn boek niet welke regels en wetten je allemaal moet

30 juni 2019, Jos Oostrik

 volgen. , maar hoe kun je in jouw leven uitbeelden, laten zien wat het betekent te leven in de geest van Jezus en zijn Vader. Of met een oud bijbels beeld, Wandelen met God, zoals gezegd wordt over Henoch, Henoch wandelde met God. Navolgen als een vorm van verinnerlijking, navolgen als een vorm van uitbeelden. Aansluitend bij de lezing; Jezus is niet tegen het begraven van je vader. Het is een heilige plicht in de Joodse traditie en niet alleen daar. Nee, het gaat er om dat alles wat je in je leven mee maakt, alles wat je onderneemt, dat je dat met aandacht en betrokkenheid doet. Dat je er met de ogen van God naar kijkt. Indachtig de woorden: Gij zult uw heer en God liefhebben met geheel uw hart en geheel uw ziel. Het is precies het omgekeerde van het Godvergeten wat ik aan het begin noemde. Lukas schrijft: ‘Jezus nam zich vast voor om op te gaan naar Jeruzalem’. Het is het beeld van een tocht , een Pelgrimstocht zou je kunnen zeggen. Een beeld ook van het leven. Allen zijn we onder weg, op weg naar onze bestemming. Op deze tocht, in het leven van alledag, komen we van alles tegen. Je kunt er op reageren met regels en wetten, op de wijze van zo hoort het. Of met administratieve handelingen, met afvinken, als het maar genoteerd staat, Of om binnen de kerk te blijven als we de riten maar voltrekken. Wat Lukas, en via hem Jezus ons wil duidelijk maken is probeer in heel je doen en laten met een grote mate van zorgvuldigheid te leven, rechtvaardig en vol liefde. Op deze weg van leven zijn er allerlei valkuilen. Jezus noemt er vandaag drie. Allereerst een vorm van naïviteit, van gemakzucht. Ik doe het wel even. Weet je wel wat leven inhoudt, dat je soms geen steen hebt om je hoofd op te leggen. Het gaat jezus niet om een somber plaatje te schilderen, maar hij vraagt om realiteitszin. Een tweede valkuil is de gewoonte of sterker nog je plicht, zoals het begraven van je vader. Natuurlijk wordt er een beroep op je gedaan en heb je verplichtingen, maar het wordt kwalijk als de plicht, als hoe het hoort de boventoon gaat voeren. Als we ons blindelings laten leiden door mode en voorschriften van de buitenwereld. Als we ons laten bepalen door geld en macht. Een derde valkuil is vasthouden aan het oude vertrouwde. Jezus daagt ons uit in zijn voetspoor te gaan en de hand aan de ploeg te slaan en met aandacht doen, wat gedaan moet worden. Wie zo op weg gaat in het leven, verbeeldt wat in psalm 16 staat: ‘ Die ik mijn heer noem staat mij voor ogen ik wankel niet zijn hand houdt mij vast’, of met de woorden zoals we ze vandaag zongen, Voor mij geen ander dan jij, bij jou alleen ben ik veilig. Moge het zo zijn. Naar boven

14e Zondag door het Jaar:
Jesaja 66, 10-14 Lucas 10, 1-12.17-20

Bij het horen van de lezingen van vandaag zou je kunnen zeggen – dat de vooruitzichten positief zijn, de stemming zit er goed in en laat het maar beginnen: wij zijn er klaar voor. Het lijkt wel een voorbeschouwing voor de wedstrijd vanmiddag met ‘onze’ leeuwinnen!! Jesaja is in de wolken, hij zegt aan: verheugt u, juich, neem deel aan de vreugde, wat een geluk! Wij mogen ons volzuigen met troost, zoals een baby ruimhartig en liefdevol gevoed wordt door de moederborst. Wij worden gedragen op de arm en vertroeteld op schoot. Onze oude, stijve beenderen bloeien als het jonge groen. Het Evangelie spreekt over een grote oogst en de leerlingen die er op uit gestuurd worden, komen met enthousiaste verhalen terug!! Wat een Blijde Boodschap!! Toch stralen wij en straalden velen voor ons, die niet altijd zo uit. Er is ook veel in het leven om over te tobben, je zorgen te maken en bang te zijn voor de dag van morgen.

De tijd van Jesaja was niet veel anders, men tobde wat af en was bang voor de nieuwe dag. Ook toen – ongeveer 700 jaar voor Christus – was er sprake van leven in mineur. Het volk van God is teruggekeerd uit de Ballingschap en er is niets terecht gekomen van een glorieuze terugkeer die was voorspeld. Veel mensen zijn in Babylon achter gebleven en zij die terug gingen vonden Jeruzalem in puin en vol afgoderij. Het kwaad lijkt groter en sterker dan ooit tevoren. Jesaja wil zijn mensen een hart onder de riem steken, blijven voeden en ondersteunen: geef de moed niet op! En hij spreekt over een Messiaanse geboorte. Het is de climax van de hoop die spreekt: nieuw leven en getroost en gevoed worden. Zoals een moeder haar kind troost, zo zal Ik u troosten’. Houd goede moed en leef niet in mineur. 

Jezus trekt rond door Galilea, is altijd onderweg, laat in woorden en tekens zien en ervaren wie God is. En gaande die weg, wordt het steeds duidelijker dat deze weg Hem naar het kruis zal voeren. Niet omdat Hij dit kruis wil, maar omdat het de uiterste consequentie blijkt te zijn van zijn keuze voor de weg van en naar God. Hij leeft het motto: ‘niet mijn weg maar Uw weg.’ En die manier van leven vraagt veel vertrouwen, veel moed en zeker een groot geloof. Als Hij dan zijn leerlingen uitzendt om in zijn voetsporen te treden, doet Hij dat doordacht en met uiterste zorgzaamheid. Hij zendt ze twee aan twee op weg. Behalve dat het goed is een maatje te hebben, roept het zijn uitspraak in herinnering ‘waar twee of drie in mijn naam bijeen zijn, daar ben Ik in hun midden’. Geloven kun je niet in je eentje. Vrede en liefde uitdelen en ontvangen in het Rijk Gods kan pas beginnen als je minstens met z’n tweeën bent. Dit lijkt een zware opdracht. Ze zijn als lammeren onder de wolven. Zij gaan een keiharde wereld in, een landschap met valkuilen en vooroordelen. Geen beurs, geen reiszak,

7 juli 2019, Ineke van Cuijk OP

geen schoeisel. Jezus zendt ze naar steden en plaatsen ‘waarheen Hijzelf van plan was te gaan’. Worden ze als verspieders op pad gestuurd? Zij krijgen niet de instructie mee dat Jezus er aan komt. Zij werken als het ware ‘zelfstandig’. Zij brengen Vrede en wil men die vrede niet dan mag je het stof uit die stad dat aan je voeten kleeft, van je af schudden. Je hoeft niet ‘kost wat kost’ die vrede bij mensen ‘door de strot te duwen’. De gezondene is een mens van Vrede en Zegen, niet van oordeel en afrekening. Ga – in Gods Naam – blijmoedig en vol geloof op pad. 

In het boek ‘De nieuwe wijn van de Dominicaanse Spiritualiteit’ van Paul Murray pleit hij voor een meer uitbundig geloof. Op de achterflap staat ‘Zij (Dominicanen) dronken met overgave van Gods Woord, zoals Dominicus het hen had voorgedaan, en getuigden zowel van grote morele en leerstellige waarheden als van een vreugde die alles overtreft’. Dit boek wil benadrukken hoe Dominicus en de eerste Broeders begeesterd en vol passie de Blijde Boodschap verkondigden. ‘Wie zijn luisteraars dronken maakt met het Woord van God, zal zelf ook dronken worden gemaakt door een hele hoop zegeningen’(blz. 101). Van Dominicus wordt gezegd: ‘De ene grote passie in zijn leven was een waarheid te prediken die hij niet voor zichzelf kon houden. Hij preekte door het woord en door zijn voorbeeld….en meer dan opvallend, door zijn vreugde…’(blz. 44). In vele vormen van prediking werden en worden beelden gebruikt. Bv. de ladder van uitmuntendheid, de donkere nacht, de steile beklimming van de berg. Maar de dominicanen van de 13e en 14e eeuw gebruikten, en met veel enthousiasme, ook het beeld van het drinken – als teken van blijmoedigheid, teken van de goedheid van het leven (blz. 121).

In het Evangelie van vandaag stuurt Jezus zijn mensen uit om metterdaad het goede nieuws van Gods Koninkrijk te verkondigen. De hele wereld mag hierin delen: in de vrede en de vreugde van dat koninkrijk. Hij maakt zijn leerlingen tot vreugdeboden, zij gaan de vrede verspreiden. Overal waar ze ontvangen worden, mogen zij deze gaven aanbieden. 

Zo worden ook wij op pad gestuurd. Die bemoediging, die vrede krijgen wij eveneens, zomaar om niet! Die Godsvrede, waarvoor Jezus zijn leven heeft gegeven, is een levensstroom die al eeuwen door mensen heen gaat. Dominicus en vele anderen getuigden en getuigen daarvan. En als wij die vrede in en met ons meedragen – kunnen wij onszelf, elkaar en anderen inspireren en vooral blijven inspireren! Laten wij die christelijke, en zo u wilt die Dominicaanse weg kiezen – een weg waarop niet bezit en aanzien belangrijk zijn maar waar het zielenheil van de mens voorop staan. Dat wij ‘dronken worden van het Woord van God’ en zo getuigen zijn van Gods Barmhartigheid en de weg van Jezus.Naar boven

15de zondag door het jaar:
Deuteronomium 30: 10-14; Lucas 10: 25-37

De woorden “Barmhartige Samaritaan” is onderdeel geworden van onze taal, of we nu christen zijn of niet. Een poosje geleden zag ik iemand een oudere dame uit een auto in haar rolstoel helpen. Ik stond op een parkeerplaats en de auto stond op een helling. De rolstoel begon te rollen. Ik hield de rolstoel tegen en ze bedankte me en zei: "U bent een barmhartige Samaritaan." Later dacht ik over het incident. Ik wist wat ze bedoelde, al weet ik niet of ze een christen was; zo bekend is het verhaal van de Barmhartige Samaritaan. We kennen goede Samaritanen, die kleding voor de armen verzamelen en brood geven aan daklozen. Maar de Samaritaan in het evangelie verhaal viel niet onder deze categorie: hij was volgens de Joden iemand van de andere kant, de ketters. Het is moeilijk om deze gelijkenis als nieuw te horen omdat die zo bekend is.

Gelijkenissen zijn er niet om ons een klopje op de rug te geven. Ze zijn bedoeld om de verbeelding van de hoorders uit te dagen. We zijn niet de oorspronkelijke toehoorders en daarom missen we soms de harde kant en dagen ze onze nette wereld en onze religieuze standpunten niet uit. Voordat we neerkijken op de priesters en levieten, die voorbijgingen zonder iets te doen, mogen we niet vergeten dat ze volgens hun geloof geen dood lichaam mochten aanraken. Lang geleden leerden we echter in de EHBO-les dat je geen verschil kunt zien tussen een dode en een schijndode. Iedere EHBO-er moet er van uitgaan dat het een schijndode is, maar wij zijn geen Jood.

De Samaritanen waren in de ogen van de Joden verraders van het Joodse geloof. Jezus koos doelbewust voor een Samaritaan om zo het traditionele denken van zijn toehoorders aan de kaak te stellen. Vergeet niet dat Jezus in het verhaal tegen een Joodse wetgeleerde sprak. Aan welke kant zou God staan in deze gelijkenis? De wetgeleerde had de liefdevolle God en de liefdevolle naaste bij elkaar gezet. Daarom zou men veronderstellen dat God aan de kant van degene staat, die genade toont. Wie was daarom de naaste van het slachtoffer? Het antwoord op Jezus’ vraag is: Die hem barmhartigheid heeft bewezen.

Barmhartigheid is de eerste ervaring die de Joden hebben meegemaakt van God. God was voor de Joden de barmhartige geweest. Gods genadige behandeling is constant in de verhalen van de Bijbel, het verhaal van Gods verbond met Israël. God is degene die steeds barmhartig was geweest, toen zij werden geslagen en half dood langs de kant van de weg lagen. De wetgeleerde kende misschien de wet van buiten; hij kon die aan de mensen onderwijzen en er over discussiëren met andere wetgeleerden. Maar dit is een verachte ongelovige, een Samaritaan, en moet je ook tegen die mens de wet in praktijk brengen? Jezus liet zien dat die Samaritaan Gods genadige handelingen tegen de Joden toonde.

14 juli 2019, Antoon Boks OP

De gelijkenis laat zien wie Jezus was voor hen en voor ons. Hij is het barmhartige gezicht van God jegens ons. Jezus is op weg naar Jeruzalem en wanneer Hij daar aan komt, wordt Hij het toonbeeld van de genade die in deze gelijkenis naar voren komt. Door Jezus’ dood en opstanding brengt Hij leven bij de naaste en ook bij de vreemdeling. Door dat te doen, zal Hij de muren afbreken, die ons scheiden en die zoveel haat tussen mensen toestaan. Deze gelijkenis toont, dat God ook buiten de religieuze wereld van Jezus’ luisteraars werkt. Deze gelijkenis bedreigt ook onze zekerheden over vriend en vijand, God en godsdienst, gewoontes en religieuze praktijk.
Met wie voelen we ons verwant? Misschien wel met de Samaritaan. Hij moet uit eigen ervaring geweten hebben hoe het voelde om geslagen en achtergelaten te worden. Zijn eigen ervaring als lid van een verachte groep, een buitenstaander van het godsdienstige en nationale denken van de Joden, heeft er misschien voor gezorgd dat hij zo reageerde op het slachtoffer langs de kant van de weg. Hij wist wat het was om slachtoffer te zijn. Denk ook maar eens aan de keer of keren dat wij uitgesloten, slachtoffer, veroordeeld zijn. Die pijn voelen of herinneren kan ons helpen mee te voelen met slachtoffers van misbruik, intimidatie, nalatigheid, vriendjespolitiek, racisme, etc. We hoeven niet ver te reizen, de weg naar Jericho kan langs onze eigen huizen, werkplekken en buurt lopen.

Natuurlijk zijn er vele slachtoffers in derde wereld landen als gevolg van hun schulden aan de eerste wereld en de banken. Ze zullen nooit op kunnen staan, tenzij we hen helpen dat te doen en een manier vinden om hen te helpen. Heel wat godsdienstige mensen zorgen er voor dat de rijke landen van de wereld iets doen aan de internationale schuld. 

Misschien voelen we ons soms als die half dode man langs de kant van de weg. Hoeveel keer hadden wij in ons leven behoefte aan iemand om ons te hulp te komen? Hoe vaak hebben we mensen buiten onze kring geholpen? Heeft die ervaring iets te maken met onze houding ten opzichte van die anderen? Hielp het ons om onze gedachten over anderen bij te stellen? Ik weet niet of de wetgeleerde in dit verhaal verrast is dat hij moet toegeven: de Samaritaan is mijn naaste. Die had medelijden. Zo gauw we dergelijke waarheden uitspreken, kunnen we er zeker van zijn dat deze gelijkenis onze religieuze gedachten en zelfs onze manier om naar God te kijken veranderd heeft. Gelukkig maar, want die manier van denken en doen hebben ook ons beschadigd. Door alles wat we hebben geleerd over hoe wij steeds weer in handen van rovers vallen, zijn we ook slachtoffers en werden we aan de kant van de weg achtergelaten. Jezus, de buitenstaander, komt langs, ziet onze wonden en komt om ons te genezen. Deze gelijkenis is dan een instrument van onze genezing. Er wordt dan hopelijk ook op onze wonden olie gegoten, niet een keer, maar steeds weer opnieuw.
Moge we dat als werkelijkheid zien alle dagen van ons leven.Naar boven

16e zondag door het jaar:
Genesis 18,1-10; Lucas 10,37-42

Wie ooit in zuidelijke streken op vakantie is geweest, weet dat daar de gastvrijheid een heel groot goed is: het is mij ooit een keer over-komen dat ik tijdens een rondgang in een klein dorpje op Kreta een paar keer in een huis werd uitgenodigd en vanzelfsprekend iets moest mee eten met de familie die aan tafel zat! 

In zijn brief aan de Romeinen beveelt Paulus de mensen aan om gastvrij te zijn want op die manier hebben mensen, zoals hij zegt, ‘engelen ontvangen’. Wie gastvrijheid beoefent heeft met andere woorden iets heel wezenlijks van leven begrepen.

Dat horen wij ook in de lezingen van deze zondag: Abraham begroet de drie mannen die op het heetst van de dag aan zijn tent voorbij-gaan en ontvang hen met een feestelijk maal en in het evangelie wordt Jezus genodigd bij de twee zusters van Lazarus om er de maaltijd te gebruiken.
In beide situaties gebeurt er iets bijzonders: Abraham en zijn vrouw Sara ontvangen de belofte dat zij in hun hoge ouderdom nog een zoon zullen krijgen. Hun leven dat onvruchtbaar was krijgt opeens een nieuw perspectief, er is toekomst. Dat lijkt belachelijk voor men-sen die al oud en der dagen zat zijn en daarom lacht Sara in het ver-borgene in de tent. Maar de drie bezoekers – dat getal staat in de Bijbel voor de aanwezigheid van God! - hebben dat in de gaten en zeggen dat hun zoon daarom Izaäk zal heten, hetgeen betekent ‘je hebt gelachen’. Daar waar mensen in hun leven de werkzaamheid en de aanwezigheid van God ervaren, wordt er gelachen! Zo horen wij het ook klinken in die prachtige psalm ‘Als god ons thuisbrengt uit onze ballingschap: wij zullen zingen, lachen, gelukkig zijn want de Eeuwige bewerkt wonderen in ons midden’.

21 juli 2019, Henk Jongerius OP

Ook het bezoek van Jezus aan Maria en Martha roept blijdschap op want je hoort Jezus tegen Martha zeggen dat er eigenlijk maar één ding belangrijk is in het leven: luisteren en ontvankelijk zijn voor het woord van God. Maar dat moet je dan wel in het juiste perspectief zien. Het gaat er daarbij niet om alleen maar stil je vermeien in het woord van de Bijbel, zoals er gesuggereerd wordt door Martha als zij haar zus ziet luisteren. Dat woord moet ook werkelijk vruchtbaar worden, want in de Bijbelse taal is er een volstrekte eenheid tussen woord en daad. Die zijn onafscheidelijk met elkaar verbonden. Luiste-ren zoals Maria doet, moet vruchtbaar worden in de dienstbaarheid van Martha!

Het is een prachtig verhaal over twee vrouwen zoals wij er ook meer-dere kennen over twee broers in de Bijbel. En in die figuren treffen wij aspecten van onszelf aan en worden wij uitgenodigd om opnieuw een keuze te maken.

Die keuze moge voor ons zijn: het stille en verwachtingsvolle kijken van Abraham en Sara dat beloond wordt door een woord van belofte voor de toekomst aan de ene kant, en het luisteren van Maria naar de leraar ten leven dat vruchtbaar wordt in waarachtige dienst aan anderen. Wij hebben er van gezongen in psalm 15 ‘wie mag te gast zijn in uw tenten’. Daar worden wij mensen die recht doen aan ande-ren en zo de Naam waarmaken van de Ene die heet “Ik zal er zijn zoals Ik er zijn zal’. Daar zullen wij opnieuw geboren worden tot mensen die ‘er zullen zijn voor anderen’: elkaars armoe delen en las-ten dragen, verzoening stellen boven schuld en liefde het laatste woord heeft. Dat alles mogen wij opnieuw leren aan de tafel van Je-zus waaraan wij zijn genodigd om dat éne te leren wat werkelijk no-dig is: liefdevolle luisteraars worden die voor elkaar zo goed worden als de Ene die waarachtig goed en de liefde zelf is! Dat moge ons ten deel vallen en nooit ontnomen worden. Amen Naar boven

17e zondag door het jaar:
Genesis 18,20-32; Lucas 11,1-13

Jaren geleden waren we met ons gezin op bezoek bij vrienden. We gingen aan tafel en de bordjes van de kinderen waren al vol geschept. Onze gastheer vroeg voor het eten om stilte, want jullie zullen wel graag willen bidden. Na een korte stilte begonnen we met het eten. Een van de kinderen van onze vrienden vroeg aan onze dochter; ’Waarom bidden jullie eigenlijk?’ Onze dochter sprak de inmiddels binnen ons gezin gevleugelde woorden: ‘dan kan het eten koud worden’. Ja, waarom bidden we eigenlijk? Ongetwijfeld hebt u ook allerlei verhalen over bidden. Over wie u voorging in gebed. Van wie u het afgekeken hebt. Over de juffrouw van de eerste klas die je leerde je handen te vouwen en de ogen te sluiten. Misschien herinnert u zich momenten waarop het bidden spontaan gebeurde of momenten dat het juist niet werd gedaan. Uitroepen van ‘ O God wat gebeurt ons nu’. Wellicht hebt u een voorkeur voor een gebed, bijvoorbeeld het Onze vader of het Wees gegroet, of een psalm. Misschien hebt u wel grote moeite met bidden en leest u alles wat los en vast zit over bidden en komt u naar hier om een cursus te volgen of u mee te laten nemen door het gebed van de kloostercommuniteit. Wat is bidden? Of misschien beter gezegd: Wat vragen de leerlingen precies als ze de vraag stellen, Heer leer ons bidden. Het evangelie van vandaag begint met de opmerking dat de leerlingen Jezus zien bidden. Blijkbaar zijn ze onder de indruk, ervaren ze het als bijzonder wat er gebeurt. Ook ons kan het overkomen, dat we onder de indruk zijn , jaloers misschien wel, als we iemand zien opgaan in het gebed. Het doet denken aan de ervaring van Mozes toen hij een stem hoorde uit de brandende braamstruik. Je weet je op heilige grond.

Jezus begint geen verhandeling, geen beschouwing over bidden. Hij begint gewoon te bidden. Hij laat het zien, gaat letterlijk voor in gebed. Vader… Vader, moeder, God, Heer, Eeuwige, levende het zijn namen, namen voor de stem die ons roept. Met deze namen roepen wij het geheim van ons leven aan, een geheim dat eigenlijk niet te vangen is in een woord, maar dat wel antwoord met Ik zal er zijn, de godsnaam bij uitstek .
 
Tot Haar tot Hem richten we ons. Uw naam worde geheiligd uw rijk kome. Een aanroeping, een bede die een verlangen verwoordt . Reikhalzend kijken we uit naar een moment van diepe vreugde, een wereld waar recht wordt gedaan en waar plaats is voor iedereen. Waar tranen gedroogd worden en blijdschap is om nieuw leven. Het koninkrijk van God. Het is dit 

28 juli 2019, Jos Oostrik

uitstaan naar heelheid, dit verlangen dat de bron is van elk bidden. Het is ook dit verlangen dat de leerlingen zien , een geborgenheid die indruk maakt. Jezus maar ook wij op onze beurt richten ons op het geheim van het leven. In al onze vreugde en in al ons verdriet, in de onrust van al wat ons overkomt in het leven richten we ons tot God. De kerkvader Augustinus bidt: Onrustig is ons hart tot het rust vind bij u. Vanuit deze gerichtheid, deze betrokkenheid op het goddelijke volgen in het Onze Vader enkele beden over ons zelf. Geef ons brood, met andere woorden geef ons wat we echt nodig hebben. Daarna, vergeef ons ons tekort en tenslotte geef ons kracht dat we staande blijven. Het is de mens die vraagt, die zich bewust is van zijn , van haar positie ten opzichte van zijn, haar God . 

In de uitleg volgend op het gebed gaat het om een goede vriend een vader, die je vragen mag stellen. Mensen die geven wat nodig is. Ik moet hier denken aan een moeder die te horen krijgt dat haar dochter van dertig dodelijk ziek is. In haar verdriet bidt ze om kracht om uitzicht. Zij weet dat haar dochter niet beter wordt, maar ze bidt om kracht om het verdriet te dragen. In de hoop, in het vertrouwen dat hij er zal zijn. Vanuit dit zelfde vertrouwen , dit geloof in zijn God, onderhandelt Abraham over de redding van de stad Sodom. Natuurlijk maken wij mensen fouten, natuurlijk gaan mensen de mist in , maar moet daar de hele stad onder lijden. Hier horen we terug dat oude joodse gezegde; ‘Waar je een mens redt, redt je een heel volk’. Waar mensen, zoals Abraham het opnemen voor anderen wordt de droom van liefde en gerechtigheid waar gemaakt. Daar wordt de Geest zichtbaar dat het leven sterker is dan de dood. Juist in het durven zoeken gaan we vinden, in het kloppen wordt ons open gedaan, in het vragen wordt ons gegeven. In de voorbeelden van de vriend en de vader worden we uitgedaagd moed te hebben, ons durven toe te vertrouwen aan hem die er zal zijn . Dit vraagt van ons een houding om onszelf niet het belangrijkste te maken, onze ikkigheid los te laten . Niet mijn wil maar uw wil geschiede. Er is veel geschreven over bidden. Naast standaard gebeden zijn er ook talloze gebeden boeken, dit alles kan ons van dienst zijn, maar voor alles gaat het om de gerichtheid op God, een toewijding waarin het verlangen van onze ziel klinkt. Zoals dit ook klinkt in psalm 138, welke we zo juist hebben gezongen.
U wil U wil ik prijzen Heer
uit heel mijn hart
Gij hebt woord gehouden
uw hand is mijn redding
Naar boven

18de zondag van het Jaar: Prediker 1: 2; 2:21-23: Lukas 12: 13-21

Als iemand van ons in de boekwinkel een tijdschrift ziet met op de voorpagina iets dat lijkt op de eerste lezing van vandaag, zou U dat tijdschrift dan kopen? Hoe moet ik dan verder gaan? Of moet ik maar proberen er helemaal niet over te praten? "IJdelheid van ijdelheid, zegt Prediker, alles is ijdelheid!" In feite vatten deze zinnen alles van Prediker samen. Dit boek behoort tot de traditie van wijsheid en is een van de laatste boeken in de Hebreeuwse geschriften. 

Als wij het nu lezen, dan realiseren we ons dat het bedoeld is dat rijke mensen het lezen. Terwijl wij ons natuurlijk niet rijk noemen, zijn de meesten van ons misschien, zeker in vergelijking met de enorme armoede in de wereld, zeker "goed af." Dus we kunnen die tekst niet zomaar opzij zetten als of het alleen voor de allerrijksten van de samenleving zijn bedoeld.

Prediker staat vol van de gedachten van een verstandig persoon die nadenkt over het leven. In de vandaag voorgelezen tekst herinnert de wijze ons eraan dat niets de dood kan overleven. Prediker geeft het leven weer (met sombere ogen) vanuit een sombere visie en (attente) scherp luisterende oren en beslist dat heel veel tevergeefs is. Het is moeilijk voor te stellen hoe dit pessimistische boek ooit is opgenomen in de Hebreeuwse canon van de Schrift. We weten niet wie het geschreven heeft, maar omdat dit boek werd toegeschreven aan Salomon, werd het opgenomen in de lijst van de Bijbel. Wat kunnen we vandaag zeggen over deze sombere en pessimistische lezing?

Bij een recente vergadering zei iemand: “als je wilt weten waar je hart is, moet je maar eens kijken naar je uitgaven want waar je geld naar toegaat, daar is je hart.” Ik denk dat je zou kunnen zeggen het zelfde (ding) geldt voor onze agenda’s. Kijk eens naar de afgelopen paar maanden, hoe hebben wij onze tijd doorgebracht? Met wie? Wat deden we? Waar? Als wij dit overzicht van werkzaamheden bekijken, zouden de woorden van Prediker van vandaag er de oorzaak van zijn, dat we niet weten waar we (heet) het zoeken moeten? "IJdelheid van ijdelheden... alles is ijdelheid." Ik denk niet dat ik Prediker bij een etentje samen met mijn vrienden zou willen hebben. Het is akelig zo iemand te ervaren (Hij is een echte akelige ervaring). Maar hier in de kapel vandaag maakt hij ons wakker en leidt hij onze aandacht naar wat belangrijk is voor ons en onze families en is hij ook hopelijk een bijdrage voor een betere wereld.
Nog iets anders draagt Prediker bij aan onze overweging vandaag. Hoewel hij een van de wijzen is, doet hij dat heel anders dan andere traditionele wijsheid schrijvers. Zij leerden dat het leven zin heeft, goede daden beloond worden en hard werk resulteerde in welvaart en geluk. Kijk bijvoorbeeld maar naar het boek Spreuken: "Het loon van nederigheid en vreze des Heren is rijkdom, eer en leven" (22:4). "De betrouwbare persoon zal rijkelijk gezegend worden; degene die snel rijk wil worden zal niet ongestraft blijven"(28:20). Is dat echt zo? Want (de goede krijgt zijn loon) goede mensen krijgen hun loon niet altijd in dit leven en de ervaring leert dat de bescheiden mensen niet altijd geëerd word(t)en. We weten ook dat de hebzuchtige en degene die snel rijk wil worden soms trappen op anderen in hun zucht naar rijkdom en niet altijd bestraft worden.
En dan heeft Lukas als enige de gelijkenis van de rijke dwaas. Hier hebben we iemand die nooit gehoord schijnt te hebben van de wijsheid van

4 augustus 2019 Antoon Boks OP

Prediker over de voorbijgaande aard van de dingen waarop we vaak vertrouwen. Lukas begint hier in zijn evangelie over bezittingen, hebzucht en angst: 12:13-21; 22-34. De vragenstellen in de menigte begint. De rijke man in de gelijkenis heeft zijn hoop gevestigd op wat hij bezit, maar negeert wie hij is. Deze man heeft al genoeg voor zichzelf, maar hij wil steeds meer.

En wij? Weten we wanneer genoeg echt genoeg is? Zijn wij iemand die als een mantra dagelijks tegen onszelf zeggen: "Ik heb alles wat ik wil, ik heb alles wat ik nodig heb," als een herinnering om hebzucht te voorkomen en een eenvoudig leven belangrijk te vinden? Het is wel een uitspraak om er voor te zorgen dat we dankbaar zijn als we vandaag de Eucharistie vieren. Ik geef toe: we bidden voor belangrijke behoeften in de wereld en voor onze vrienden, familie en de hele kerk, maar een eenvoudiger leven kan ons helpen onze zicht op en ons gebed voor wat echt belangrijk is gericht te houden. Als we deze gelijkenis over hamsteren horen kunnen we als we naar huis terug gaan nadenken over wat we in huis, op zolder of in de garage allemaal hebben wat we niet nodig hebben en wat anderen wel heel hard nodig hebben.

Er zijn vele mensen in onze omgeving die niet hebben wat iedereen nodig heeft. Wij worden aangespoord door de gelijkenis om onze prioriteiten in de goede volgorde te zetten en een realistische evaluatie van ons leven te maken. "Ik heb alles wat ik wil, ik heb alles wat ik nodig hebt." Dat geldt natuurlijk ook voor heel ons land, "We hebben meer dan we willen, veel meer dan we nodig hebben." Dat geldt niet voor anderen, dus… laten we onze "schuren" openen voor hen.

De landbouwer in het verhaal is niet slecht. Hij is rijk, maar dat is geen zonde ook al kijkt Lukas in zijn evangelie met achterdocht naar rijkdom. En ja hoor, als we verder luisteren, ontdekken we de ware geest van de man: hij is hebzuchtig en leeft geïsoleerd van andere mensen. Lukas kan zich voorstellen wat de gevolgen van rijkdom op iemands leven zijn. Bewonderen we ruig individualisme? Roemen we de mensen die het gemaakt hebben? In Amerika zeggen ze van sommige mensen, dat ze zich aan hun veters omhoog getrokken hebben. Nou, is dat niet hoe mensen in Jezus’ wereld dachten. Iedereen was lid van een gemeenschap en werden niet los van hun omgeving gezien.
Iemands identiteit werd bepaald als lid van een bepaalde familie, van een stam, een stad, of dorp. Jezus hoorders zouden geschokt zijn door het individualisme van de boer. Hij overlegde met niemand, niet met God of iemand binnen zijn familie of gemeenschap, om te bespreken wat te doen met die veel te grote oogst. In plaats daarvan begon hij met het neerhalen van zijn schuren om grotere te bouwen. Deze boer had echt een goed jaar, maar hij denkt alleen aan zichzelf. "Ik heb het echt goed gedaan. Ik ga een groter huis bouwen… een grotere auto kopen... verhuizen naar een betere buurt..." Hij is geen slechte kerel, maar God noemt hem een dwaas. De man had beter Prediker kunnen lezen en de dingen in perspectief kunnen zien.

Lukas maakt zijn gebruikelijke punt in deze gelijkenis. Christenen zijn vol vertrouwen dat God ons zal voorzien van wat echt belangrijk is: een diep en zinvol leven, dagelijks brood en meer, maar dat krijgen we om te delen.
Moge dat werkelijkheid worden in ons dagelijks leven, week na week.Naar boven

Dominicusfeest: Matteus 5,13-19

Tijdens mijn bezoek aan Bologna voor een Europese ontmoeting van de lekendominicanen kwam ik regelmatig in de kloosterkerk en be-zocht daar graag het graf van Dominicus. Op een of andere manier voelde ik mij dan verbonden met de stichter van onze orde. Dat deed me goed en er waren heel wat medebroeders die alleen of met ande-ren samen ook zo’n bezoek aflegden. Zij sloten dat altijd af met het zingen van de antifoon ‘O lumen’ waarin Dominicus met een aantal prachtige titels geëerd werd: 

‘O licht van de kerk, doctor van de waarheid,
roos van geduld, ivoor van kuisheid.
Het water van de wijsheid heb je vrijuit uitgegoten;
prediker van de genade, verenig ons met de zaligen’. 

Een prachtig gezang dat de stichter van de orde eert met een aantal schitterende eigenschappen, maar hoe meer ik er over nadenk, des te meer dringt zich het beeld op van een spiegel die ons in deze lof-prijzing wordt voorgehouden.

Natuurlijk beantwoorden de beelden aan de mens die Dominicus was, maar meer nog dan dat stellen zij ons voor een vraag: wie of wat willen wij zijn als zijn volgelingen in deze tijd?

Zijn wij in de kerk van Jezus Messias mensen die het licht van het evangelie laten schijnen en onderrichten? Zijn wij mensen die de waarheid, de authenticiteit van menselijk leven hoog in ons vaandel hebben geschreven en leven wij in geduld en zuiverheid met ande-ren?
Het zijn grote woorden, hoge idealen die hier onder woorden worden gebracht en op een of andere manier vormen zij de kern van onze roeping en ons leven als volgelingen van Dominicus en je zou evenals

8 augustus 2019, Henk Jongerius OP

hij kwistig willen zijn in het uitgieten van de wijsheid die mensen ver-kwikken kan en hoop op leven geeft.

Hoe doe je dat dan?
Ik denk niet dat wij te vuur en te zwaard of met groot vertoon van woorden naar mensen toe moeten gaan, laat staan in een soort ijdel-heid de aandacht van mensen moeten trekken. Nee, ik vermoed dat wij zullen verkondigen op de wijze van het zout waar het evangelie ons vandaag over spreekt. Zout vermengt zich met ons eten, brengt het op smaak en zo zal ook ons leven in broederschap en onze ma-nier van spreken zoiets moeten zijn als zout: het vraagt geen aan-dacht voor zichzelf maar geeft smaak aan ons leven en samenleven. 

Wij zullen verkondigers zijn die licht laten schijnen voor mensen door een toegankelijke en warme manier van spreken vanuit het evange-lie, mensen die van genade spreken, dat wil zeggen van een God getuigen die mensen tijd en ruimte geeft om waarachtig mens te worden en de verantwoordelijkheid op zich nemen voor het levensge-luk van anderen. Door anderen in het licht te zetten kunnen zij opnieuw ontvankelijk worden voor de Ene die gesproken heeft ‘er zij licht’

Zout en licht worden in woord en daad, een luisterend oor voor ande-ren, tijd hebben voor een ander: ook dat is levende en waarachtige verkondiging, ook dat brengt mensen tot het besef dat zij er mogen zijn, wie of wat zij ook zijn, dat zij gekend en bemind zijn om wie ze zijn. Dat zal ons allen doen wonen en leven in het licht van God die een Vader en Moeder voor allen is, dat brengt het koninkrijk van God dichtbij!
Mogen wij daarvan getuigen en predikers van genade worden, alle dagen die ons gegeven worden.
Naar boven

19e zondag door het jaar: Lezingen: Wijsheid 18,6-9; Psalm 33; Hebreeën 11,1-2.8-19; Lucas 12,32-48

1.
De Bijbel, broeders en zusters, is een gevaarlijk boek. Je kunt gemakkelijk in de Schriftverhalen verdwalen. Een goede routebeschrijving is dan ook geen overbodige luxe. En voordat je op tocht gaat door dat levensboek, dat geloofsboek, is een goede voorbereiding onontbeerlijk. Valkuilen genoeg! Want wat zeg ik wanneer ik uitzing ‘Uw woord is een lamp voor mijn voeten’ of ‘Uw woord is waarheid, Heer’ of ‘Oprecht is het woord van de Heer’? En dat woord van den beginne, de woorden die God sprak hoe zit het daarmee? Het resultaat beviel God wel, Hij zag dat het goed was. Of daarmee uitgesloten is dat er ook dingen waren die niet goed waren wordt nog niet duidelijk. Daar moet eerst de mens aan te pas komen. En dan heb je nog Johannes, de evangelist, die spreekt over het woord van den beginne. Het woord dat er in beginsel was. “In den beginne was het Woord” (en archêi ên ho logos). Het fascinerende van deze uitspraak is natuurlijk dat het zich aan geen enkel begrip bindt. Dat woord, logos staat er in het Grieks, is een begrip zonder begrip, oningevuld. Omdat het zich uitspreekt over een tijd van voor alle tijden en omdat het uitdrukking geeft aan een ruimte, een oorsprong of bron, van vóór het bestaan van de taal.
2.
Waar dienen wij, broeders en zusters, ons oriëntatiepunt te zoeken? Hoe vinden wij onze weg door dat soms vreemde landschap van Bijbelverhalen? Er zijn vele leesmanieren en uitleggingen. Zeker is dat het Bijbelverhaal een mensenverhaal is. Vindplaats van de menselijke ervaringswereld in al zijn facetten. Een levensboek, een routebeschrijving van hoe God met mensen omgaat. ‘Boek jij bent geleefd, zeg ons hoe te leven’ lees ik in een gedicht. Maar ook weten wij, de bijbel is geen receptenboek waarin je naar behoefte de samenstelling van gerechten kunt vinden als antwoord op de honger naar zingeving. Heilige teksten laten zich niet raadplegen als een encyclopedie waar je heldere informatie over het goddelijke uithaalt.
3.
In haar laatste boek ‘De verloren kunst van de heilige geschriften’ wijst Karen Amstrong op dat gevaar. Teksten die de weerslag zijn van wat mensen hoopten of vreesden. Het zijn gewoon verhalen in menselijke taal over wat in een mensleven niet allemaal kan passeren, rijk aan metaforen. Geschriften die ons ook niet per se vooruit helpen. Want wat wil ik met een God die vijanden doet ondergaan ten opzichte van de uitverkorenen, zoals ik vandaag hoorde? En wie mag zich dan wel een uitverkorene noemen? We kennen allemaal wel de griezelverhalen van sektes die zich in apocalyptische beelden hun gelijk toe-eigenden. En die slechte knecht uit het evangelie die met het zwaard wordt geslagen of zwaar getuchtigd wordt, wat kan ik daarmee!
4.
De goeden, de rechtvaardigen, de uitverkorenen, de vromen, en hun vijanden! Aan welke kant sta ik eigenlijk? Het is wat je er zelf mee doet. Wellicht is het goed in die teksten te herkennen wat we ook in onszelf moeten herkennen. Want we hebben die conflicten tussen goed en kwaad ook in onszelf. We mogen weten dat de Schriftverhalen variaties zijn op dat ene thema dat staat verwoord in de eerste psalm: er zijn twee wegen. De slotregels van deze psalm: ‘Want de Heer kent de weg van de rechtvaardigen, doch het pad van de bozen breekt af.’
De rechtvaardigen zijn bijbels gezien degenen die met hun hart luisteren naar het woord en het doen. Het zijn degenen die integer en tof zijn, goed. Het zijn de weerlozen in Gods naam. Werelds gezien vaak de verliezers, bijbels de waarachtig vruchtbaren. Zij volgen de weg van het leven. De

11 augustus 2019, Bruno Wilderbeek ocso

bozen daarentegen zijn de tegenstanders, de vijanden van de goddelijke levenswil. Het zijn de leugenaars en de opscheppers, zij die geweld niet schuwen. Zij lijken te winnen in de wereld, maar in feite zijn het verliezers. Zij hebben de weg van de dood gekozen. Ik beschouw deze rechtvaardigen en tegenstanders, in navolging van veel joodse uitleggers, als krachten in de ziel van de mens, als krachten in mijzelf.
5.
Wanneer ik de veelheid van thema’s die de Schriften ons vandaag aanreiken beschouw, lijkt mij het thema van de waakzaamheid er uit te springen. Waakzaamheid, ik denk broeders en zusters, dat het iets te maken heeft verwachting en het geloof dat je niet te snel moet denken dat je de wijsheid in pacht hebt. Zo wil ik de Schrift vandaag wel verstaan. Waakzaam-zijn is een lastige zaak. Een mens heeft slaap nodig! We kennen het verhaal van de bruidsmeisjes (Mat. 25, 1-13). Niet alleen de dwaze meisjes vielen in slaap, ook de wijze meisjes. Toen nu de heer op zich liet wachten, dommelden ze allen in en sliepen. Want waakzaam zijn van uur tot uur is voor ons mensen moeilijk. Een Joods verhaaltje vertelt van een negentigjarige rabbi, die elke avond aan zijn kinderen en kleinkinderen vroeg: “Als de Messias komt, vergeet dan niet mij wakker te maken.” Die man leefde reeds van de komst van de Heer, ook als hij nog altijd wachten moest. Waakzaamheid; dat betekent klaarstaan wanneer het er op aan komt.
6.
Maar wat als je denkt ‘mijn Heer blijft nog wel een poosje weg’?
Waar maak je je uiteindelijk zorgen om! Er is altijd wel een excuus om te blijven zitten waar je zit. Dat gelooft Lucas nu net niet; dat gelooft hij zelfs helemaal niet. Voor hem staat er in het leven teveel op het spel. Een mens kan niet werkeloos en apathisch zijn, hij mag niet niet meedoen. Dat is voor hem het grote fiasco. Wie er te gerust in is, vergist zich. Hij maakt zelfs de grootste fout van zijn leven. Hij kijkt de andere kant op, aan mijn lijf geen polonaise! ‘Mijn heer blijft nog wel een poosje weg…’ Hij geeft tenslotte een wit blad af op het examen van het leven. Willens en wetend een andere kant op kijken! Het kan echt eens te laat zijn...wat je een leven lang hebt verwaarloosd. Wie waakzaamheid oefent gaat de weg, de route naar binnen, durft zich over te geven aan de uitzuivering van de motieven voor het eigen handelen, onderwerpt zich aan een vaak harde leerschool. Een leerschool, beschouwing, die zich uiteindelijk weer naar buiten richt. Zonder daad-werkelijkheid verschrompelt het innerlijk leven. Het werken, de daad-werkelijkheid is uiteindelijk niets anders als het naar buiten treden van een schat, een innerlijke rijkdom.
7.
Waar ligt het oriëntatiepunt? ‘Waar uw schat is, daar zal ook uw hart zijn’ zegt Jezus ons vandaag aan. Een handreiking wordt ons geboden in het joodse gebruik van de mezoeza. De mezoeza (letterlijk: deurpost in het Hebreeuws) is een tekstkokertje dat volgens traditioneel Joods gebruik op deurposten wordt aangebracht. De woorden uit het boek Deuteronomium worden met onuitwisbare inkt op een strookje perkament geschreven. Het is gebruik van vele joden om bij binnenkomst van het vertrek waar een mezoeza is aangebracht de mezoeza aan te raken en vervolgens de vingers naar de lippen te brengen. Die woorden gaan wij als afsluiting van deze verkondiging nu zingen. Moge wat wij zingend met de lippen belijden ook een vindplaats hebben in ons hart. Of met de woorden van de heilige Benedictus uit zijn regel ‘zorgen we bij het zingen dat we er zo bij staan dat onze stem en onze gedachten in harmonie zijn met elkaar’ . Moge het ons gegeven zijn.
Naar boven