19e zondag door het jaar:
1 Koningen 19, 9-13; Matteus. 14, 22-33

De uitgestoken hand Wie heeft het niet meegemaakt? Je staat midden in het leven en het leven lacht je toe, je wordt gewaardeerd om je werk, je hebt een liefhebbende partner, je gezondheid is ok, je kinderen doen het goed. Alles is op de rit, totdat, ja totdat er ineens een kink in de kabel komt. Je relatie loopt op de klippen, je wordt ernstig ziek, je verliest je werk, je verliest een of meer dierbaren. Op zulke momenten is het alsof de bodem onder je wegzakt, je geen houvast meer hebt en angst en radeloosheid toeslaan. Aan deze ervaringen wijdt de Schrift een heel boek: Job. Hij krijgt geen definitief antwoord op het waarom van zijn lijden, maar ervaart uiteindelijk toch Gods helpende hand. Ook ons overkomen die ervaringen, inclusief die van de helpende hand, van dierbaren, vrienden, van God. Om met de dichter Hölderlin te spreken: Als het gevaar groeit, wordt ook de redding groter. Zo’n ervaring is een genade.

De eerste leerlingen en volgelingen van Jezus hebben deze ervaringen eveneens beleefd. Hun leraar en meester ging weldoende rond en verkondigde het rijk van God. Ze hebben alle hoop op hem gesteld, maar hij is vermoord. Ze zijn radeloos. Ze hebben intussen gehoord dat hij na zijn dood verschenen zou zijn, en hen opdroeg om naar Galilea te gaan. Dat doen ze, maar de angst en onzekerheid blijven overheersen. Vinden ze weer oriëntatie, weer vaste grond onder de voeten? Ons evangelie van vandaag brengt in een beeldend verhaal die ervaring tot uitdrukking. 

Uiteindelijk krijgt het besef bij hen de overhand dat Jezus, die ze de verrezene zijn gaan noemen, bij hen aanwezig is en blijft. Dit besef vat maar post met vallen en opstaan – ook in dit evangelie herkennen de leerlingen Jezus aanvankelijk niet en denken ze dat het een spook is. Toch vinden ze ten slotte rust en vertrouwen en kunnen ze beamen wat Mt aan het eind van zijn evangelie Jezus in de mond legt: “Ik ben met jullie, alle dagen” (Mt. 28,30). Toen ik dit overbekende verhaal nog eens overlas, begon ik mij iets af te vragen. Natuurlijk, wat het meest opvalt zijn de grote tegenstellingen. Eerst is er een storm en noodweer, dan een kalme waterspiegel. Eerst is er gevaar en dreigt de verdrinkingsdood, dan is er uitredding. Eerst is er doodsangst, dan geruststelling. Dat alles zich ten goede keert, eind goed al goed, lijkt een zaak van een miraculeus en machtig ingrijpen van Godswege in de elementen. Kijken we nog eens naar de pointe van dit evangelie. 

In de eerste lezing hoorden we dat God niet in de aardbeving is, niet in het vuur en niet in de zware storm (juist niet!) – maar in een briesje. Spelenderwijs vroeg ik mij af: zou er in het evangelieverhaal niet ook een briesje zijn, een briesje in het oog van de storm op het meer, een

9 augustus 2020, Leo Oosterveen OP

briesje waarin een wonder schuilgaat, een klein wonder binnen het spectaculaire grote wonder van de natuurkrachten? Een wonder dat misschien wel de clou is van ons evangelie van vandaag? Ik doel op het gesprek tussen Jezus en Petrus. 

Jezus zegt meteen waar het op staat. Te midden van de paniek zegt hij tegen Petrus en de anderen: wees niet bang. Of te wel: heb vertrouwen. Vertrouwen is een ander woord voor geloven. Deze oproep tot geloof beantwoordt Petrus niet simpelweg met een ja en amen. Hij wacht ook niet af tot Jezus naar hem toekomt en hem als een soort reddingsbrigadier uit het water vist. Nee, na Jezus oproep om niet bang te zijn, en om vertrouwen te hebben, en na zijn oproep ‘kom’, gaat Petrus terstond op hem af, loopt over het water en trotseert alle angst en alle gevaar - op het meer stormt het immers nog steeds. 

Het eigenlijke wonder dat het evangelie ons hier vandaag wil vertellen is dat geloven zelf een wonder is, een wonderlijke interactie tussen God en mens

Geloven is niet erop rekenen dat God het voor je regelt en zal maken dat het allemaal wel goed komt. Geloven is ook niet eerst iets voor waar aannemen (trouwens: de leerlingen belijden Jezus als Gods Zoon pas helemaal aan het eind van het verhaal) om vervolgens aan de slag te gaan. Neen geloven is je actief toevertrouwen aan de roep ‘kom’ en aan de uitgestoken hand van God. Geloven is Hem tegemoet treden en direct je handelen daarnaar richten en stappen zetten. Het heil van Godswege en het menselijk reiken naar dat heil gaan hand in hand. Dat is het wonder van de geloofsdynamiek dat dit evangelie naar voren wil brengen. 

Het is niet altijd eenvoudig om geloven in deze zin op te brengen. Daarom is de context van ons verhaal, de storm op het meer, ook zo treffend. Ook in ons leven stormt het vaak en veel, vaak veel te veel. En die turbulentie jaagt ons schrik aan en onzekerheid. Daarom zijn we meestal, net als Petrus, kleingelovigen. Geloven moet telkens, met vallen en opstaan, worden hernomen. Kleingelovigen zullen we wel blijven. Dat is helemaal niet erg, niets menselijks hoeft ons vreemd te zijn. Ook Jezus ervoer op het kruis een acute godsverlatenheid - geen redding nabij. 

Bij dit alles doet dit evangelie wel een oproep aan ons, namelijk om in het gebulder van de storm van ons leven goed te luisteren en te ontwaren of je een stem hoort die tegen je zegt: kom. En een oproep om, àls je inderdaad komt, je over te geven aan wat er dan allemaal gebeurt.
Moge het zo zijn.Naar boven

20e zondag door het jaar:
Jesaja 56,1-7; Matheus 15, 21-28

Een Kanaänitische , een vrouw, een vreemdeling, wij zouden zeggen een buitenlandse, een asielzoekster. Het is deze vrouw die ons vandaag voorgehouden wordt als voorbeeld. Een vrouw die niet behoort tot onze club, geen lid is van onze gemeenschap, van onze familie van onze kerk. Kortom een buitenstaander. Wat maakt haar zo bijzonder dat ze ons als voorbeeld wordt voorgehouden?

Het is een vrouw zonder naam, een moeder die bezorgd is om haar kind, dat doodziek is. Waar is er nog redding te verwachten?. In deze situatie van ontreddering wendt zij zich tot Jezus. Heer, ontferm u over mij, kyrie eleison. Een diep verlangen naar leven voor haar dochter, een vertrouwen dat het goed komt en haar tot Jezus doet gaan. Dit hunkeren naar redding wordt nog versterkt door het merkwaardige gesprek dat volgt. Jezus keurt haar geen woord waardig en de leerlingen doen er nog een schepje boven op, stuur haar toch weg. Maar zij geeft niet op, blijft kloppen als een specht aan het gehoorbeen. Ze gaat in gesprek, onderhandelt en laat zich niet als een hond weg zetten. Hier gaat het niet om het recht van de sterkste of wie heeft de grootste mond, we horen een vrouw die vraagt om aandacht. Hoor je wat ik zeg, proef je mijn zorg om mijn kind, mijn verlangen, mijn hunkering naar leven. Jezus herkent het en antwoordt op zijn beurt, ‘ U hebt een groot geloof. Wat u verlangt zal ook gebeuren’. Wat zichtbaar wordt is dat het in geloven niet gaat om mooie woorden, maar om inzet en vertrouwen, om geloof dat het kan. Wat gij voor de minste der mijnen hebt gedaan hebt ge voor mij gedaan.

Het verhaal van deze moeder wordt door Matheus verteld in aansluiting op een gesprek tussen Jezus en de Farizeeën. Hij verwijt hen dat ze zich met uiterlijk vertoon bezig houden. Dit volk eert me met de lippen, maar hun hart is ver van mij. Hij noemt ze blinde begeleiders van blinden. In het voorbeeld van de moeder wordt ons een mens getoond die vanuit het diepst van haar wezen verlangt naar leven, naar perspectief en zich hier op allerlei manieren voor inzet. 

We kunnen ons de vraag stellen: ‘Hoe we tot zo’n geloof , zo’n vertrouwen in het leven kunnen komen? Hoe we ons geloof in deze

16 augustus 2020, Jos Oostrik

van vandaag uit de profeet Jesaja kan ons hier wellicht bij helpen. Jesaja spreekt tot de mensen die in ballingschap zijn, weg uit hun land , weg van de berg van God, weg van de tempel. Er wonen anderen, vreemde mensen in hun land, het is hún land niet meer. En Jesaja geeft vervolgens aan wat wezenlijk is om te leven in het licht van God. Dat is gerechtigheid doen en de sabbat onderhouden. Twee richtingwijzers naar volheid van leven. Gerechtigheid doen, Matheus zal dit verderop in zijn evangelie omschrijven als opkomen voor de armen en verdrukten, die honger hebben voedsel en die dorst hebben te drinken geven. Gevangen bezoeken en vreemdelingen opvangen. Alles wat je voor de minste der mijnen hebt gedaan heb je voor mij gedaan. Geloven is een wijze van leven waar recht wordt gedaan aan het zwakkere. Hoop geven, waar wanhoop dreigt. Geloven is niet alleen mooie woorden spreken of zingen, maar bovenal in woord en daad getuigen van vertrouwen dat het goed komt. Met de woorden van het lied: Kome wat komt, maar laat het om jou zijn, dat wij het uithouden en niet om niemand. 

Wat mij in de eerste lezing vooral opvalt is het feit dat er tot driemaal toe gesproken wordt over de sabbat . De sabbat is in de traditie heilig. Ook hier gaat het niet om de schone schijn, niet om de plichten of het uiterlijke vertoon. De sabbat wordt in de schrift genoemd als moment van rust. Bij de schepping van de aarde rustte God op de zevende dag (Gen 2,1-3). En later in het boek Exodus gaat het over de sabbat als de dag van de Heer, de dag waarop we ons herinneren, ons te binnen brengen dat we bevrijd zijn uit Egypte. Of in de psalmen waar gesproken wordt over de sabbat als de dag van gebed, een moment dat we ons expliciet richten tot de Heer onze God. Een dag dat we ruimte maken om de stem van God tot ons te laten spreken. 

Blijkbaar is het van vitaal belang om tijd vrij te maken, te oefenen, in te slijpen dat we staan in een traditie van geloven. De sabbat, de zondag, een sabbatperiode, een bezinningsweekend in het klooster het zijn momenten waarop we vorm kunnen geven aan het verbond met de Heer, onze God. Moge het ons geven zijn en mogen we het elkaar mogelijk maken de sabbat te onderhouden als moment van rust en bezinning , als moment met en van God.
Naar boven

21ste zondag door het jaar:
Jesaja 22: 19-23; Matteus. 16, 13-20

Het overkomt iedereen wel, broeders en zusters, dat je een dichtregel leest die een blijvende indruk op je maakt en waar je bij al je overdenkingen steeds weer op uitkomt. De dichter T.S.Eliot schrijft: “Alle dingen worden goed door de zuivering van het motief in het diepste van ons smeken.” Die dichtregel draag ik met mij mee en keer op keer is het een stapsteen op mijn levensweg. De zuivering van het motief wanneer wij afdalen in ons zelf: in die uitzuivering ontdekken wij wat ons bindt, wat ons bezit is, én wat óns bezit dat waar wij bezeten van zijn. De motieven van ons handelen, het zijn er velen. Wat zet ons in beweging? Welke innerlijke motor stuurt ons aan? Want motivatie komt van het Latijnse motus (beweging) en moveo (in beweging brengen). Wanneer ons iets emotioneert, wanneer wij geraakt worden, niemand zal dat ontkennen, komt er iets in ons in beweging. In de verschil-lende verhalen van de evangelisten horen we over de bewegingen, de motieven van Petrus. Hij wordt voorgesteld als een cholericus: heftig, driftig, opvliegend, Petrus als een onstuimig man. Hij reageert impulsief, heeft weinig zelfkennis en begrijpt nauwelijks wat Jezus zegt en doet. In zijn relatie met Jezus zijn misverstand en zelfoverschatting dan ook schering en inslag. ‘Heer red me!’ horen we een bange Petrus schreeuwen wanneer hij Jezus niet op zijn woord geloofde bij het meer. ‘Kleingelovige, waarom heb je getwijfeld?’ (Mt. 14,30-31) 

Wat beweegt Jezus zijn leerlingen te vragen hoe de mensen over Hem denken? In het antwoord aan Petrus verwijst Jezus naar de Vader die in de hemel is. En daarmee wijst Jezus van zich af. Iets wat Hij voortdurend in het evangelie doet; de Vader die in het verborgene is (Mt. 6, 6). In zijn dankgebed (Mt. 11, 25) getuigt Jezus daar uitdrukkelijk van: ‘Ik dank U, Vader, Heer van hemel en aarde, omdat U dit verborgen hebt voor wijzen en verstandigen en het onthuld hebt aan eenvoudigen’. Jezus geeft Petrus te kennen dat ook zíjn antwoord niet uit hemzelf komt maar verwijst naar de Vader.
Vervolgens horen wij hoe Jezus Petrus voorstelt als de steenrots waar Hij zijn Kerk op wil bouwen. Hij zal echter nog heel wat valkuilen moeten omzeilen om uiteindelijk die steenrots te kunnen worden. Petrus kan zich geen lijdende en stervende Messias voorstellen. Dat wordt duidelijk in het evangeliefragment dat volgt op het fragment dat wij zojuist lazen. Hij wil, en dat is heel menselijk, Jezus van zijn lijdensweg afhouden. Wie zou zijn vriend niet willen bewaren voor onheil? Of is er sprake van eigenbelang? Laat Petrus zich leiden door menselijke overwegingen? Speelt bij Petrus onderhuids een angst zijn eigen hachje te verliezen? Wij die leven met voorkennis weten wat voor een figuur hij sloeg tijdens de laatste uren van Jezus. ‘Ik ken Hem niet!’. Petrus die enkel focust op wensen, plannen en projecten wordt achter gelaten met vooral veel vragen en de bittere smaak van tragiek: waarom is deze reeks van wensen, plannen en projecten afgesneden. Zijn feilen en falen zijn niet gering. Als leider is hij door vallen en opstaan, met schade en schande wijs geworden. En toch zegt Jezus ‘op jou zal ik mijn kerk bouwen’. 

Waar heeft Jezus aan gedacht toen Hij Simon Barjona een nieuwe naam gaf? Wat vertegenwoordigd die naam: Petrus (πέτρα), Kefas in het Aramees. De rots vertegenwoordigd treffend wat mensen zoeken: zekerheid en vastheid in het voortdurend bedreigde bestaan. Rotsen zijn in het Oude Testament vindplaats van godsontmoeting en godsopenbaring. Plaatsen die tot de verbeelding spreken. Dat betekent niet dat God met zulke plaatsen samenvalt. Rotsen en bergen zijn

23 augustus 2020, Bruno Wilderbeek ocso

ondergeschikt aan de goddelijke machten en krachten. Maar de rots is het, die vaak niet eens zichtbaar, als fundament, het huis beschermt tegen instorten. De rots: dat staat voor geloof en vertrouwen. Voorwaarden om iets op te bouwen. ‘Vertrouw op de Heer voor immer en altijd, want de Heer is een rots die de eeuwen trotseert’, aldus Jesaja (26, 4). Een verstandig man bouwt zijn huis op rotsgrond! (Mat.7, 24) Wie doet wat hij van God heeft gehoord, bouwt op de rots, God, die in de psalmen steeds de rots wordt genoemd. Maar in de Schriften wordt ook gewag gemaakt van een vloeiende transformatie van die rotsen. ‘Die rotsen maakt tot een waterval, graniet tot een borrelende bron’ jubelt de psalmist (Psalm 114, 8). En we kennen dat prachtige beeld uit het boek Exodus. ‘Ik zal ginds, voor uw ogen, op een rots slaan. Op de Horeb. Sla op die rots: er zal water uit stromen zodat de mensen kunnen drinken. Mozes deed dat in het bijzijn van Israëls oudsten. Hij noemde de plaats Massa en Meriba vanwege de verwijten van de Israëlieten en omdat zij de HEER hadden uitgedaagd door zich af te vragen: ‘Is de HEER nu bij ons of niet?’ (Ex. 17, 6-7). Heeft Jezus vermoed dat deze twee beelden van de rots in het karakter van Petrus samenvallen? Het gedicht STEEN van M.Vasalis eindigt met de zin: ‘O sla op de rots, opdat ik ween’. ‘Wenen', dat zijn eigenlijk tranen, stromend water - en vloeibaar water is het tegenovergestelde van de ingeklonken krachten van steen, van rotsgrond. Water is niet star of roerloos, het beweegt; het is niet ondoordringbaar, het is vloeibaar, het is niet samengeperst, maar het stroomt. Wij kennen allemaal de emotie van Petrus in die beroemde scéne uit het lijdensverhaal: de stoere Petrus barste in tranen uit (Mc. 14, 72). Hij schreide bittere tranen (Mt. 26,75; Lc. 22,62). ‘O sla op de rots, opdat ik ween’. 

Wanneer Petrus onder druk komt te staan faalt hij hopeloos door Jezus drie keer te verloochenen. Via een pijnlijke ondervraging wordt hij desondanks door Jezus gerehabiliteerd en tot herder van zijn schapen aangesteld. Het is een van de ontroerendste teksten die in de Schrift zijn opgetekend. ‘Simon, zoon van Johannes, heb je Me lief?’ Het doet Petrus pijn dat Jezus hem die vraag driemaal stelt. ‘Heer, U die alles weet, U beseft toch wel dat ik van U houd.’ Waar ontleende Petrus uiteindelijk zijn kracht vandaan? De paradox bestaat hierin dat wij uitgerekend daar waar wij zwak zijn, waar wij onszelf niet in de hand hebben, het meest openstaan voor Gods genade. Niet vlees en bloed onthullen ons dat. Kracht wordt geboren in zwakheid. ‘Kracht wordt juist in zwakheid volkomen’ schrijft Paulus aan de Korintiërs (2Kor: 12,9). Onze kwetsbaarheid ís niet onze kracht, maar in onze kwetsbaarheid kunnen we Góds kracht gaan ervaren. Velen hebben de weg naar diep en duurzaam discipelschap via die zwakheid leren ontdekken. Waar je jezelf tegenkomt, kun je God ontmoeten. Geloof is een teken van zwakte, omdat je bent opgehouden te denken dat je het allemaal op eigen kracht wel weet en kan en redt. Zonder dat geloof kom je er niet uit. Trouwens ook niet zonder de hoop en de liefde. De weg van Petrus is de weg van de gerijpte mens. Hij is de ‘rots’ geworden door alle ontgoochelingen heen. Misschien niet in de laatste plaats dankzij de herinnering aan Jezus die zo onbegrijpelijk vrij de dood is genaderd. Zo leert Petrus op zijn beurt gaandeweg, door crisissen heen, verankerd te blijven in een liefdesovergave die sterker is dan de dood. En voor ons een leerrijke en zeer actuele uitdaging. Wij worden uitgenodigd af te dalen in onszelf, op ontdekkingstocht gaan, op zoek naar de stille ruimte waar de uitzuivering plaatsvindt van de motieven die ons in beweging zetten, ons motiveren in ons bewegen naar elkaar.Naar boven

22ste zondag door het jaar:
Jeremia 20: 7-9; Mattheüs 16: 21-27

Breekt God beloften? Is God als een verkoper van gebruikte auto’s die ons een tweedehandsauto goedkoop verkoopt en dan, wanneer die kapot gaat, nergens meer te vinden is? Verandert God van gedachten en vertelt Hij ons daar niets over? Zo denk ik wel eens als ik Jeremia’s klacht tegen God hoor: "U heeft mij bedrogen, O Heer en ik liet mezelf bedriegen... Je was te sterk voor mij." Zie ik hem niet op zijn voorhoofd bonzen met de palm van zijn hand en tegen zichzelf zeggen: "Hoe kon ik zo'n dwaas zijn geweest om Gods uitnodiging om een profeet te zijn te aanvaarden?"

Bij het begin van de roeping van Jeremia protesteerde hij bij God dat hij te jong en onervaren was: "Ach, Heer God... Ik weet niet hoe ik moet spreken; Ik ben te jong." Deze passage heeft veel voor me betekend door de jaren heen, toen ik voelde, dat ik niet klaar was voor mijn taken. Er zijn momenten geweest dat ik voelde dat ik niet had wat nodig was om te doen wat gedaan moest worden. Deze lezing gaf me vertrouwen toen ik verder las, "Wees niet bang, want Ik leg mijn woorden in je mond!"

Maar dat was toen, in het eerste hoofdstuk. Dit is nu, het twintigste hoofdstuk. Er is veel gebeurd met de profeet sinds hij voor het eerst door God werd geroepen en er is ook veel met ons gebeurd. In de lezing van vandaag vinden we de profeet in zijn door God aangewezen rol die hij lastig vond. Hij moest een profeet van onheil en vernietiging zijn. Zijn taak was om dingen te doen die hij van nature geneigd was niet te doen. Hij bleef trouw aan zijn roeping, maar leed onder de gevolgen ervan. Nu, geconfronteerd met de gevolgen van zijn roeping voelde hij zich gepakt door God.

Jeremia is niet langer de jongeman die dacht dat, als God hem tot die bediening zou roepen, Hij hem ook wel zou blijven helpen. Nu weet hij beter. Voelde ik me net als Jeremia geroepen door God? Ja. Is het een zegen geweest? Ja, vele malen en op de meest verrassende manieren. Maar ik zeg het je: er waren en zijn dagen en situaties die me doen denken aan de Jeremia die we vandaag hoorden. Ik vind het fijn dat Jeremia zulke bittere woorden van teleurstelling tegen God kon zeggen. 

Jeremia heeft ontdekt dat trouw aan zijn oproep hem zijn leven kan kosten. Maar net zoals Gods Woord in hem leeft en brandt om te worden uitgesproken, zal hij het ook tot het einde volhouden. Net als Jezus trouwe leerlingen wordt het leven ons gegeven in de roeping die we hebben ontvangen. Jeremia is het bewijs dat God ons, ondanks moeilijkheden en

30 augustus 2020, Antoon Boks OP

in de meest moeilijke tijden, niet in de steek laat, maar onder elke omstandigheid een nieuw en ondersteunend Woord blijft spreken. 

Aanvankelijk kregen Petrus en de andere leerlingen meer informatie over wat hun te wachten stond dan Jeremia. Net als de profeet waren ook zij geroepen om het Woord te prediken. Vorige week hoorden we Petrus zijn geloof in Jezus belijden. Vanaf dat moment zijn de dingen snel veranderd voor Petrus, omdat Jezus uitlegt wat er met Hem en degenen die Hem volgen gaat gebeuren. Jezus vertelt hun dat Hij enorm zal lijden en dat dit binnenkort zal plaatsvinden. Petrus protesteert. Wie kan hem dat kwalijk nemen, want werd hij niet gefeliciteerd met zijn erkenning van Jezus als Messias en Zoon van God? Hij probeert Jezus van gedachten te laten veranderen en komt meteen in conflict met Jezus. In de passage van vorige week hoorden we Jezus tegen Petrus zeggen: "Gezegend ben je, Simon zoon van Jona...." nu wordt hij aangesproken met 'Satan'. Het is te gek om los te lopen! Hij werd de rots genoemd waarop Christus zijn kerk zou bouwen en nu is hij een obstakel geworden, een struikelblok, op het pad dat Jezus bewandelt. Petrus probeert Jezus' plan te ondermijnen. Petrus wil elimineren wat hem zwak lijkt; wat in zijn manier van meten, onaantrekkelijk is.

Arme Petrus, hij deed niets verkeerd; hij heeft geen verraad gepleegd. We kunnen natuurlijk gewoon op een neerbuigende manier grinniken bij die arme kluns Petrus. Jezus erkende het geloof van Petrus en de unieke openbaring die Hij van God heeft gekregen. Als we erkennen hoe bewonderenswaardig Petrus’ geloof was en aanvaarden dat hij de volle boodschap van Jezus toen nog niet begreep, dan zullen we iets leren over een belangrijk onderdeel van Jezus' ware identiteit en die van onszelf. 

Wij geloven in Jezus, aanbidden Hem hier bij de Eucharistie, maar de gespannen ontmoeting tussen Petrus en Jezus vandaag roept ook voor ons problemen op. We worden er sterk aan herinnerd dat we het pad volgen van de leraar die ons zegt dat het echte leven komt door het verliezen van ons leven omwille van Hem.

Vandaag worden we eraan herinnerd dat onze geloofsbelijdenis gevolgen moet hebben in de woorden en daden van ons dagelijks leven. Zo hebben we nog steeds wat te doen, vandaag, morgen en de hele week, maar daarvoor krijgen we keer op keer genade.

Samen kunnen we meer dan alleen. God blijft ons genade geven. Hopelijk blijven wij met die genade mee werken, iedere dag opnieuw.Naar boven

23e zondag door het jaar:
Ezechiël 33,7-9; Matteüs 18,15-2O

Velen van u zullen zich vast nog wel het oude ritueel herinneren van de persoonlijke biecht: de belijdenis van fouten en tekorten, het vermanend of opwekkend woord van de biechtvader en tenslotte de zogenaamde penitentie waarmee je moest goed maken wat je op-gebiecht had. Ik weet nog goed dat die vaak bestond in het bidden van een aantal onze vaders en Weesgegroeten. Als ik daar nu op terugkijk moet ik zeggen dat het geheel en al een individueel ge-beuren was tussen God en de biechteling.
In de grond van de zaak schuilt er echter een diepe wijsheid in die penitentie want je kunt je wel door God vergeven weten maar dat kan niet alleen maal een eenzijdig gebeuren zijn, en dat horen wij heel goed in het gebed des Heren verwoord: ‘vergeef ons onze schuld zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren’.

Vergeving ontvangen is meer dan alleen een individueel gebeuren. Rabbi Boenan bracht het zo onder woorden: ‘de grote schuld van de mens is niet de zonden die hij begaat – de verzoeking is grot en zijn kracht is maar klein – de grote schuld van de mens is dat hij ieder moment kan omkeren en het niet doet’.

Vergeving ont-vangen heeft als keerzijde van de medaille dat er verzoening plaats vindt, herstel van verhoudingen tussen mensen. Dit komt mooi tot uitdrukking in de gezamenlijke viering van schuld en boete waarbij wij elkaar hier in de kapel ook de vredehand reiken.

In de Joodse traditie kennen wij de grote Verzoendag welke vooraf-gegaan wordt door de zogenaamde tien geduchte dagen, waarin stukgemaakte 

6 september 2020, Henk Jongerius OP

relaties worden hersteld, conflicten worden opgelost, relaties hersteld. Als je zelf fout zit heb je de plicht om naar de ge-kwetste partij toe te gaan en de tegenpartij heeft de plicht, om als iemand zich werkelijk bekeren wil, te vergeven. Dit was ook de bedoeling van bisschop Tutu toen hij in Zuid Afrika het verzoeningstribunaal oprichtte.

Door de verzoening van mensen met elkaar komt er een nieuwe wereld tot stand en dat is precies wat wij de profeet Ezechiël en het evangeliegedeelte van vandaag horen zeggen. Het gaat om een nieuwe gemeenschap. Daartoe is de profeet tot wachter aangesteld en daartoe zijn ook de leden van de kerk geroepen. Zij zullen el-kaars hoeder zijn en zo gemeenschap tussen mensen mogelijk ma-ken. En het is precies in de gemeenschap, de verzoening tussen mensen, dat God wil wonen onder ons: ‘waar twee of drie vergaderd zijn in mijn naam, ben Ik in hun midden.’
De vergeving die wij van God vragen realiseert zich in de verzoe-ning die wij elkaar aanreiken: zo zijn wij Gods partners in deze we-reld en maken wij waar wat Jezus ons te bidden leert in het gebed dat hij ons gaf.

In de bekering tot elkaar is er meer dan vergeving alleen omdat er nu ook een nieuwe toekomst daagt. God wil niet dat wij de wereld verlaten en eenvoudig naar hem toelopen zoals een kind naar zijn vader. Hij wil van ons de grote omweg en de bekering, die wij op elk moment kunnen doen, als we het met elkaar doen. Het is zoals de profeet Ezechiël elders zegt: ‘Ik zal u een nieuw hart geven en een nieuwe geest in uw binnenste leggen, uw stenen hart zal ik wegnemen en u een hart van vlees geven’.

Moge het ons gegeven worden om door vergeving en verzoening in goede en kwade dagen voor elkaar zo goed als God te zijn!Naar boven

24e zondag door het jaar:
Sirach 27,30-28,7; Matteus 18, 21-35

De ruggengraat van het Matteüs-evangelie wordt gevormd door zes grote redevoeringen. Het achttiende hoofdstuk van het evangelie, waar wij vorige week en vandaag een stukje van hoorden, is onderdeel van zo’n rede: de zogenaamde gemeenterede. Een rede die thema’s behandelt als: ‘wie is de grootste in het rijk der hemelen’ en ‘hoe zit het met de vergeving van je broeder en zuster’. Na alle aansporingen om de kleinen in ere te houden, want, ‘pas op dat je niet op één van deze kleinen neerkijkt’(Mt.18,10), krijgt nu de vergeving de volle aandacht. Over dat laatste thema hoorden wij vandaag. “Broeder en zuster”. Het zijn sleutelwoorden. Zij plaatsen ons direct in onze eigen ruimte. “Broeder” of “zuster” zijn termen die onder gelovigen worden gebruikt en daarom zo herkenbaar zijn voor onze eigen gemeenschap. De Heer richt zich bij monde van de evangelist kortom tot ons. Jezus lijkt er geen doekjes om te winden. Als je je broeder niet van harte vergeeft, zal de hemelse Vader met ieder van ons zó handelen als de heer in het evangelieverhaal met die onbarmhartige knecht!

2. Tot zeventigmaal zevenmaal…Dat lijkt op een rekensommetje, maar dat is het natuurlijk niet. Waar heeft vergeven niet allemaal mee te maken, broeders en zusters? Niet toevallig heeft Jezus volgens Matteüs gezegd dat je iemand die jou iets misdaan heeft tot zeventigmaal zeven keer moet vergeven. Het is een repliek op een wraakzuchtige uitspraak van Lamech, in de tijd van de bijbelse aartsvaders: "Wordt Kaïn zeven keer gewroken, dan Lamech zevenmaal zeventig keer" (Genesis, 4:24). Tegenover de mateloze wraak wordt de mateloze vergiffenis gesteld.
Maar dat rekensommetje staat voor veel meer. Het staat voor de dynamiek van schuld en vergeving die zich in heel ons leven afspeelt. Een ingewikkeld en soms onontwarbaar vlechtwerk waarin wij voortdurend stuiten op onze eigen grenzen en die van een ander. Het intermenselijk verkeer leidt onontkoombaar tot verschillen van inzicht, van elkaar niet begrijpen, van het de maat nemen van de ander, naast alle harmonie en vrede die er tussen mensen ook is. Vergeving geven heeft dan ook altijd te maken met de mate waarin ik vergeving kan ontvangen. Die wisselwerking van geven en ontvangen en van ontvangen en geven is cruciaal.

3. Ook Jezus Sirach waarschuwt ons vandg voor de boosheid die zijn vindplaats heeft in wrok en de daaruit voortvloeiende wraakzucht. Woede dient niet te blijven hangen in een onverteerbaar proces van wrok. Dan wordt de kwaliteit van leven aangetast, en dat is zonde. Of zoals Jezus Sirach zegt ‘…alleen een zondaar blijft ermee lopen’. Bij die waarschuwing pas wellicht een kanttekening. Wij zijn niet zelden geneigd onze boosheid, onze woede te psychologiseren. Woede als teken van zwakheid bijvoorbeeld. En hoe vaak wordt boosheid niet gecamoufleerd in geveinsde vriendelijkheid, die uiteindelijk niets anders is dan een glibberige buitenkant van berekening. ‘Wordt nou maar niet kwaad’, zeggen we wel, ‘wat haal

13 september 2020, Bruno Wilderbeek osco

je ermee overhoop?’ Sussen, omwille van de lieve vrede. Maar die verhulling kan ons ook verder van huis brengen. Alles onder controle houden in een sfeer van gespannenheid die geen soelaas biedt! Woede is immers ook een vorm van tedere kwetsbaarheid waarin de mens alles op het spel durft te zetten…. Jezus was niet bang zijn kwetsbaarheid te laten zien, wilde zijn boosheid niet uit de weg gaan wanneer daar aanleiding voor was. Dat blijkt wel uit zijn houding tegenover de farizeeën en sadduceeën in het evangelie van Matteüs. En ook uit de wijze waarop de Heer in de parabel over de onbarmhartige knecht wordt afgeschilderd. Daarmee geeft Jezus lucht aan zijn gevoelens waarin Hij het onrecht aanklaagt dat de zwakken en misdeelden wordt aangedaan.

4. Broeder en zuster: wij worden in onze eigen ruimte aangesproken. In de parabel die wij vandaag beluisterden is de aanwijzing die Jezus ons geeft zondermeer scherp. ‘Het gaat met het koninkrijk der hemelen als met een koning die met zijn dienaren afrekening wilde houden.’ Wie zich alleen houdt aan de stríkte rechtvaardigheid, lijkt Jezus ons te willen zeggen, blijft op de drempel van het koninkrijk staan.
Bovendien, wat is die strikte rechtvaardigheid dan wel? De menselijke gerechtigheid kent teveel beperkingen, ons fijnmazige rechtssysteem ten spijt! Augustinus zegt in een van zijn preken: “ Iedereen staat dus bij iemand in de schuld, en iedereen heeft ook wel weer iemand die bij hemzelf in de schuld staat. Daarom geeft de rechtvaardige God u een richtsnoer voor hoe u moet omgaan met iemand die bij u in de schuld staat. Het is een richtsnoer dat Hijzelf ook zal volgen als iemand bij Hem in de schuld staat: er zijn twee werken van barm¬har¬tig-heid die ons be¬vrijden en die de Heer zelf in het evan¬gelie kernachtig heeft omschreven: Spreek vrij, en u zult vrijgesproken worden. Geef, en u zal ge¬geven wor¬den. (Lc 6,37-38) Bij ‘spreek vrij, en u zult vrij¬gesproken wor¬den’(Lc 6,37) gaat het om het vergeven. Bij “geef, en u zal ge¬ge¬ven worden” (Lc 6,38) gaat het om het doen van een goed werk.” Geef en ontvang, ontvang en geef…

5. Vergeven van je broeder, je zuster. Dat laat zich niet denken in termen van een rechtssysteem. Wij kunnen het begrijpen als een dynamisch proces waarin je een nieuw klimaat van omgang met elkaar schept, waarin je meewerkt aan de schepping van een betere wereld. Daar passen dan ook geen vergelding, geen straf, geen ‘noodlottige consequenties’. Daar zijn instituties en rechtsvormen relatief. Daar mogen mensen, met hun kwetsuren, met de tragische loop die hun leven onomkeerbaar heeft genomen, ja met hun zonden, vrijuit zichzelf zijn, zonder angst en zonder schuldgevoel. Vergeving is geen juridische acte van kwijtschelding, het is een herscheppingsdaad. In het voetspoor van Gods scheppende kracht geven wij onszelf en elkaar de ruimte om te vergeven, het leven mogelijk te maken, de Geest Gods te laten waaien. Moge die Geest ons hart herscheppen, ons verstand herademen, dat wij elkaar behoeden en doen leven.Naar boven

25e zondag door het jaar: Jesaja 55,6-9; Matteus 20,1-16ª

Omdat ik drie en dertig jaar buiten Nederland heb gewoond en gewerkt heb ik dingen meegemaakt, die voor gewone Nederlanders een beetje vreemd aanvoelen, maar de evangelielezing van vandaag wordt over de hele wereld wel een beetje apart gevonden. Door de nieuwsberichten over het Corona-virus weten we wel dat de maatregelen, die in Nederland gelden niet over de hele wereld worden gevolgd. Hebben we niet allemaal gezien, hoe mensen in India over de rails naar huis probeerden te lopen, want ze waren dagloners en hadden geen geld voor het Openbaar Vervoer en werden doodgereden door de treinen, die over hen heen reden. Zelfs in de USA heeft het hardhandig optreden tegen immigranten op dit moment de situatie van heel wat arbeiders veel onzekerder gemaakt.

Maar je hoeft geen dagloner te zijn om financiële zorgen te hebben, vooral in deze Corona-tijd. Nu wordt die financiële onzekerheid ook gevoeld door mensen die geconfronteerd worden met een hypotheekcrisis en onzekerheid over hun baan. Hoeveel mensen maken zich geen zorgen over de toekomst en of ze in staat zullen zijn om het hoofd boven water te blijven houden? Zelfs de grote industrieën worstelen, voelen financiële onzekerheid en ontslaan werknemers op allerlei plaatsen. Ook onder ons zijn mensen onzeker en angstig, al is het alleen maar om zelf ziek te worden.

Vermenigvuldig deze angsten over baanzekerheid met 100 en je krijgt een idee van hoe het moet zijn geweest om een dagloner in Jezus' tijd te zijn. De armoede was nijpend, meer dan 95% van de mensen was arm en stond op de grens van het hongerlijden. Voor velen was een dagloon het verschil tussen iets te eten hebben – of niet. Elke ochtend zouden de dagloners dat lege gevoel hebben gehad, de golf van angst, die door hen heen ging terwijl ze dachten: ‘Stel dat ik vandaag geen werk krijg? Hoe moet ik de kinderen voeden?’ Zelfs de jongsten en de mensen, die lichamelijk fit waren, degenen die zo goed als zeker werk zouden krijgen, hadden deze angst. Ook al zouden zij degenen zijn die het eerst gekozen worden - als er werk zou zijn.
Vermenigvuldig deze angsten dan nog eens met 100 als je ouder was, een weduwe met kinderen, een kind arbeider, gewond of gehandicapt. Je zou niet als eerste ingehuurd worden, zelfs geen tweede of derde keus zijn om werk te krijgen voor de dag. Maar je zou nog steeds een dagloon nodig hebben om van te leven en je familie te voeden. Wel of niet werken maakte het verschil tussen eten en honger lijden; leven en sterven. Zelfs als je later op de dag werd aangenomen, wat heb je eraan, want dan krijg je minder dan een dagloon? De grondeigenaar uit onze lezing wist hoe hij arbeiders in moest huren. Daar had hij ervaring mee. Sommige werkgevers merken de behoeften van hun werknemers niet eens op, maar deze gelijkenis vertelt van een ander soort werkgever - een hele zeldzame werkgever inderdaad, want laten we eerlijk zijn hij is echt wel apart!

De gelijkenis zet ons zeker op het verkeerde been. Op de een of andere manier vergelijken we onszelf met de mensen die als eerste werden aangenomen. We hebben hard gewerkt op de manier die we hebben geleerd van onze hardwerkende ouders en grootouders. We dragen de opleiding en het rechtvaardigheidsgevoel over die we door onze voorouders hebben geleerd en… passen die toe op God. We hebben hard gewerkt, we verdienen het en hebben recht op Gods betaling, redeneren we. Dat is precies wat we gewoon zijn te doen: we redeneren.

We moeten hier maar even blijven stilstaan bij ons gevoel van verontwaardiging en over het niet rechtvaardig behandeld worden door God. We hebben tenslotte te maken met een God die alles weet. Willen we echt een strikte boekhouding van alles wat we hebben gedacht, gezegd en gedaan? Ik geloof dat we oneindig veel beter af zouden zijn door aan te nemen wat ons wordt aangeboden door degene die zichzelf heeft beschreven als goedgeefs.

Wacht even... dit is een gelijkenis en het gaat niet zozeer over ons en wat we verdienen, want het gaat over God! Het gaat over het koninkrijk van God en dat betekent dat we rekening moeten houden met een ander boekhoudsysteem dan waar wij ervaring mee hebben opgedaan in ons leven van elke dag. Deze gelijkenis, en alle andere, gaat over een grote en gastvrije God, die ons niet het gevoel geeft dat we tweede klasse dienaren zijn. We hebben genoeg gelijkenissen gehoord om het een en ander te weten over God: onze God maakt buitenstaanders tot insiders; onze God behandelt ons niet volgens onze normen, maar volgens die van Hemzelf

20 september 2020, Antoon Boks OP

 dus die van God. En de maatstaf die God gebruikt in de huidige gelijkenis is goedgeefsheid.

Ieder van ons heeft vergiffenis nodig en het wordt ons gegeven, of we nu dachten dat we het verdienden of niet. Sommigen van ons hebben op dit punt in ons leven moed, doorzettingsvermogen of opluchting nodig. We voelen ons in nood, maar mogen concluderen dat we Gods genade heel hard nodig hebben. Maar, zoals we vandaag horen, God wil goedgeefs zijn, verder gaan dan wat we denken dat we moeten ontvangen. We hebben misschien helemaal niet het gevoel dat we genoeg hebben gedaan voor God om een gunstig gehoor te krijgen en dat we Gods aandacht niet verdienen. Dat is wat we zouden kunnen denken of zelfs zeggen, maar God zegt: "Onzin, kom meteen binnen, je bent welkom. Ik ben echt goedgeefs!"

Een vraag blijft nog staan: wat heeft God van ons nodig? Als we geloven in de God van deze gelijkenis, die ons verwelkomt en zo goedgeefs is, dan moeten we deze vrijgevigheid ook in ons leven laten zien. We moeten ophouden met het boekhoudsysteem van deze wereld. We moeten stoppen om mensen te meten met hoeveel ze hebben; hoe ze zijn opgeleid; hoe lang ze al naar onze kerk komen; hoe waardig we denken dat zij en wij zijn. We moeten kijken met de bril die de gelijkenis van vandaag ons biedt en naar onszelf en anderen kijken op de manier zoals God naar ons kijkt

Moge dat iedere dag werkelijkheid worden en waar blijven. Omdat ik drie en dertig jaar buiten Nederland heb gewoond en gewerkt heb ik dingen meegemaakt, die voor gewone Nederlanders een beetje vreemd aanvoelen, maar de evangelielezing van vandaag wordt over de hele wereld wel een beetje apart gevonden. Door de nieuwsberichten over het Corona-virus weten we wel dat de maatregelen, die in Nederland gelden niet over de hele wereld worden gevolgd. Hebben we niet allemaal gezien, hoe mensen in India over de rails naar huis probeerden te lopen, want ze waren dagloners en hadden geen geld voor het Openbaar Vervoer en werden doodgereden door de treinen, die over hen heen reden. Zelfs in de USA heeft het hardhandig optreden tegen immigranten op dit moment de situatie van heel wat arbeiders veel onzekerder gemaakt.

Maar je hoeft geen dagloner te zijn om financiële zorgen te hebben, vooral in deze Corona-tijd. Nu wordt die financiële onzekerheid ook gevoeld door mensen die geconfronteerd worden met een hypotheekcrisis en onzekerheid over hun baan. Hoeveel mensen maken zich geen zorgen over de toekomst en of ze in staat zullen zijn om het hoofd boven water te blijven houden? Zelfs de grote industrieën worstelen, voelen financiële onzekerheid en ontslaan werknemers op allerlei plaatsen. Ook onder ons zijn mensen onzeker en angstig, al is het alleen maar om zelf ziek te worden.

Vermenigvuldig deze angsten over baanzekerheid met 100 en je krijgt een idee van hoe het moet zijn geweest om een dagloner in Jezus' tijd te zijn. De armoede was nijpend, meer dan 95% van de mensen was arm en stond op de grens van het hongerlijden. Voor velen was een dagloon het verschil tussen iets te eten hebben – of niet. Elke ochtend zouden de dagloners dat lege gevoel hebben gehad, de golf van angst, die door hen heen ging terwijl ze dachten: ‘Stel dat ik vandaag geen werk krijg? Hoe moet ik de kinderen voeden?’ Zelfs de jongsten en de mensen, die lichamelijk fit waren, degenen die zo goed als zeker werk zouden krijgen, hadden deze angst. Ook al zouden zij degenen zijn die het eerst gekozen worden - als er werk zou zijn.

Vermenigvuldig deze angsten dan nog eens met 100 als je ouder was, een weduwe met kinderen, een kind arbeider, gewond of gehandicapt. Je zou niet als eerste ingehuurd worden, zelfs geen tweede of derde keus zijn om werk te krijgen voor de dag. Maar je zou nog steeds een dagloon nodig hebben om van te leven en je familie te voeden. Wel of niet werken maakte het verschil tussen eten en honger lijden; leven en sterven. Zelfs als je later op de dag werd aangenomen, wat heb je eraan, want dan krijg je minder dan een dagloon? De grondeigenaar uit onze lezing wist hoe hij arbeiders in moest huren. Daar had hij ervaring mee. Sommige werkgevers merken de behoeften van hun werknemers niet eens op, maar deze gelijkenis vertelt van een ander soort werkgever - een hele zeldzame werkgever inderdaad, want laten we eerlijk zijn hij is echt wel apart!
Naar boven

26e zondag door het jaar:
Ezechiël 18,25-28, Matteüs 21,28-32

Wie van u leeft er tot nu toe crescendo, alles in één rechte lijn omhoog, zonder twijfels en omwegen? Gefeliciteerd! Je bent een buitengewoon supermens! De meesten, en daar reken ik mijzelf gemakshalve ook onder, komen in de loop van hun leven regelmatig in twijfelachtige doolhoven met hobbels en vraagtekens terecht.
Een eens gegeven jawoord vraagt om heroverweging. Bijvoorbeeld: Ik heb ooit een studie voortijdig afgebroken, een baan beëindigd en het leven met medezusters in een communiteit op onverwachte wijze moeten stoppen.
Of omgekeerd: na een overtuigend ‘nee’, mij niet gezien, begon ik te aarzelen, gaf ik mijzelf gewonnen. Ik gaf toch een positief ja-antwoord op een aan mij gestelde vraag.
Ik ben bestuurslid van een katholieke vrouwenorganisatie geworden. Weet u getroost, in de eerste lezing hoorden we het al; zelfs de weg van de Heer gaat niet altijd over rechte paden. Onze God is een God van mensen en dus ook een beweeglijke, een niet altijd rechtlijnige God.
Vandaag horen wij uit de mond van Jezus een parabel over een vader met zijn twee zonen. Jezus sprak deze gelijkenis uit in de tempel, net voor Pascha. Zijn publiek bestond uit Schriftgeleerden en Farizeeërs. Het getal twee doet bij zijn toehoorders direct een alarmbelletje rinkelen:
‘twee’ geeft gedoe. Denk aan Adam en Eva, samen moesten zij het paradijs verlaten. Jacob en Ezau, een gevecht op leven en dood. David en Goliath, klein tegen groot. Baas en knecht, rijk en arm, vreemd en eigen. ‘Twee’ geeft vergelijkingsmateriaal en tegenstellingen.
Maar ‘twee’ heeft ook iets fijns, de meeste mensen kiezen er voor om in een relatie te zijn, bij een tweetal te horen. Een ‘setje’… zeggen sommige mensen wat oneerbiedig. Je kunt groeien aan elkaar en als het koud wordt kun je elkaar verwarmen.
Samen sta je sterk, ben je slimmer, heb je misschien ook meer lef. Als goed voorbeeld kennen we de twee collega’s Sifra en Pua. De vroedvrouwen zijn slim, omdat zij joodse jongetjes in leven weten te houden en daarmee de Egyptenaren om de tuin leiden. Ruth en haar weerbarstige schoonmoeder Orpa staan samen sterk. Niet zonder reden zendt Jezus zijn leerlingen twee aan twee de wereld in.
Maar pas op! Het kan ook anders gaan. De twee Emmaüsgangers liepen samen de verkeerde kant op, snapten niets van wat er gebeurd was in Jeruzalem. “Ga je mee verdwalen, ik weet de weg”, zag ik eens op een Loesje Poster staan. En dan het grote drama, de tweeling Jacob en Ezau. Al in de moederschoot was er gedoe. Dit doet mij denken aan menig team van collega’s op de werkvloer. Regelmatig komen mij verhalen ter ore over hoe moeilijk het is om elkaar te respecteren in het anders zijn. Helaas is pesten niet alleen iets wat voorkomt bij kinderen.
Zo komen we terug bij de parabel van vandaag. De ene zoon zegt ‘ja’ en doet ‘nee’, de andere zoon zegt ‘nee’ en doet vervolgens ‘ja’. Hoe menselijk kan het zijn. Een minister die anderen beboet, omdat zij geen 1 ½ meter afstand houden, weet zelf geen afstand te bewaren op zijn eigen huwelijk … een beetje dom…Wat zou het mooi zijn als mijn ‘ja’ altijd mijn ‘ja’ is en mijn ‘nee’, altijd mijn ‘nee’. Ik groeide op in een doopsgezinde familie waarin pacifisme een belangrijke rol speelde. Ik leerde: ‘Je

27 september 2020, Holkje van der Veer OP

persoonlijk gegeven woord moet je trouw blijven. Een door jou uitgesproken ‘ja’ of ‘nee’ moet genoeg zijn.’ In de loop van het leven heb ik geleerd dat dit waar is als ideaal, maar dat er in de praktijk van het leven grijstinten bestaan.
Een eens gegeven ‘ja’ kan in andere omstandigheden een knellende band worden. Soms moet je kiezen voor overleven, waardoor je terugkomt op je eerder genomen besluit. Op mijn 18e deed ik belijdenis en zei ik ‘ja’ tegen de doopsgezinde broederschap; ongeveer tien jaar later werd ik katholiek. Nieuwe ervaringen brengen je op andere wegen die je voorheen nog niet kende.
Het leven is niet logisch en rechtlijnig. Ik weet het zeker, de meeste mensen die in het huwelijk treden, zeggen met heel hun hart en met vertrouwen in de toekomst ‘ja’ tegen elkaar, terwijl hun ‘ja’ in de loop van de jaren uit kan groeien naar een ‘ja, maar’, of zelfs een ‘nee (niet meer)’.Als een stel in liefde en respect tientallen jaren samen kan zijn, is dat mooi en misschien wel een wonder. Er is echter zo veel dat we niet zelf in de hand hebben. Gelukkig kan er tussen ‘ja’ en ‘nee’ ook ruimte zijn. Het levenspad is onvoorspelbaar.
Ongeveer 25 jaar geleden deed ik mijn eerste professie. Ik zou liegen als ik in de afgelopen jaren nooit getwijfeld zou hebben. En nog altijd kunnen donkere wolken zich samenpakken.
Vragen als: Is de kerk van vandaag nog wel geloofwaardig genoeg? Hoe moet het verder met de kleiner wordende Orde en de congregaties? Leef ik zelf zuiver en radicaal genoeg? Geen zorgen hoor, ik ben nog altijd van harte dominicanes. En wat mijn twijfels betreft: tot nu toe hebben die mij geholpen om door alles heen te groeien, volwassener en sterker te worden in mijn geloof. In zekere zin ben ik meer van het ‘ja’ geworden: mijn ‘ja’ is een krachtiger ‘ja’ geworden. Ik ben mijn roeping als dominicanes, als verkondiger van een hoopvolle boodschap van liefde helderder gaan zien en begrijpen.
We gaan terug naar de Parabel. De vader vraagt aan zijn zonen om in zijn wijngaard te komen werken. De wijngaard is Gods akker. De wereld waar de Heer aan het werk is. Het is een afgebakende ruimte die met zorg en aandacht wordt onderhouden en gekoesterd. Het is een profetisch beeld. Het is er anders dan in de wildernis erbuiten, waar niemand zich bekommert om iemand. Iedereen is daar onveilig, aan het lot en de wilde dieren overgeleverd.
Een wijngaard brengt een oogst, brengt vruchten voort. De vruchten van Gods arbeid is duurzame Vrede. Eeuwige vreugde die zich als wijn laat delen met velen. De wolf en het lam kunnen er samen spelen.
In de eerste lezing spreekt Ezechiël ons als balling in Babel, 586 jaren voor Christus toe. Hij wil niets liever dan dat zijn volk Israël weer in vrijheid en veilig kan leven. Waar hij naar verlangt is vrede. Daarom roept hij bij monde van de Heer op: “Bekeer je, denk na over waar je ‘ja’ op zegt, wat je doet en laat, het doet er toe. Kies voor gerechtigheid, voor liefde, voor vrede die zich laat delen met velen.”
Wij gaan brood en wijn op tafel zetten. Laat de keuzes die Jezus in Zijn leven maakte, ook jou inspireren om te doen wat goed is. Laten we ons Zijn leven gedenken opdat ook wij van harte ‘ja’ kunnen zeggen. Dat Zijn rijk van Vrede ook hier in ons gestalte mag krijgen. Naar boven

28e zondag door het jaar:
Jesaja 25, 6-10a; Matteus 22, 1-14 of 1-10

De Schriftlezingen die wij vandaag beluisterden gaan over een maaltijd. Maar het zijn lezingen met ieder een eigen spanningsveld. Een spanningsveld dat zich beweegt tussen visioen en werkelijkheid, tussen het ideaal van heelheid en de gebrokenheid van het bestaan. Beide lezingen zijn ‘verpakt’ in een literaire vorm die populair is in de Schriften, het visioen en de parabel. Wij mensen hebben onze visioenen, onze dromen nodig en onze vertelsels, sprookjes en parabels om onze geleefde werkelijkheid te duiden en er zin en betekenis aan te geven. Door het lezen van die visioenen en parabels leggen we ons eigen levensverhaal naast dat van de Schrift met als doel richting te geven aan onze weg door het leven. “Waar het visioen ontbreekt, verwildert het volk” is de oude wijsheid uit het boek Spreuken (29,18). ‘Boek jij bent geleefd, zeg ons hoe te leven’ , klinkt het in een van onze liederen. Het gaat bij Schriftwoorden dan ook steeds om de verbinding met het leven vandaag. Uitgangspunt daarbij is dat de Bijbel eerst en vooral een geloofsboek is. Tastend zoeken we onze weg in de betekenis van die verhalen waarbij twijfel en niet-begrijpen nooit ver weg zijn. Visioenen, parabels, het zijn instrumenten om iets te begrijpen van de boodschap die wordt uitgedragen. Je eigen levensverhaal en dat van de Schrift. Het Griekse woord voor parabel betekent letterlijk 'om te vergelijken' (παρα­βολή), dat wat letterlijk naast elkaar te leggen is. Je legt twee verhalen naast elkaar. Gelovigen zien de Schrift zó als een bevoorrechte ontmoetingsplaats!

Het is niet zo dat de betekenis van de Schrift eenduidig is. Dat bleek wel na afloop van mijn vorige verkondiging hier in deze kapel. Er kwam iemand naar mij toe die verontrust was over een passage in het evangelie die toch weinig met de liefdesboodschap te maken kon hebben die er in wordt verkondigd. Vandaag zou mij hetzelfde kunnen overkomen. Want de gelijkenis of parabel van het bruiloftsmaal is een wat vreemd verhaal even grillig als het gedrag van de koning die de hoofdrol speelt. Je kunt dan terecht afvragen wat sommige passages met die liefdesboodschap te maken zouden kunnen hebben waar die kapelganger zich op beriep. De beelden liegen er niet om. Mishandeling, zonder pardon de deur worden uitgezet, het klinkt hard en bits. Je vraagt je dan ook af: wat moet ik met deze tekst en wat zou de boodschap kunnen zijn die er wellicht in verborgen ligt?

Bijbelgeleerden zijn het er wel over eens dat de parabel van het bruiloftsfeest een bewerking van Matteüs is van eerdere woorden van Jezus. Soms moet een tekst dan ook als het ware afgepeld worden om te ontdekken dat er zich verschillende lagen in bevinden. Eén van die lagen is dat Matteüs schrijft met het oog op het feit dat een diepe breuk is ontstaan tussen de christenen en de leiders in de synagoge. Hij schrijft zijn evangelie ruim na de verwoesting door de Romeinse legers van de stad Jeruzalem en de tempel, het grote godsdienstige middelpunt van het Joodse volk. Het is een verhaal die de onderliggende spanning verwoord die er binnen de nieuwe christelijke gemeenschappen ontstond toen de oude joodse leer toegroeide naar een nieuwe interpretatie. Waarschijnlijk slaat deze parabel in eerste instantie dan ook op de feitelijk situatie van de eerste christenen, die zich meer en meer van de joodse gemeenschap onderscheidden en die uiteindelijk tot een dramatische verwijdering heeft geleid. Daarmee wordt het verhaal dat Matteüs ons vertelt in een bepaald opzicht een gevaarlijk verhaal. Want zo zou het kunnen gebeuren dat het verhaal wordt uitgebuit om de geschiedenis van de verschillen tussen

11 oktober 2020, Bruno Wilderbeek osco

jodendom en christendom te benadrukken en hoe dat tot catastrofale gevolgen heeft geleid.

En dan is er dat moment, dat die man zonder bruiloftskleed er zonder pardon wordt uitgezet en in de duisternis wordt achtergelaten. Ik hoor het mijn kapelganger al zeggen. Is dat niet onmenselijk? Wat heeft dat met die liefdesboodschap te maken? We kunnen mensen toch niet sociaal buitensluiten? Is dat niet juist wat het evangelie veroordeelt? En als klap op de vuurpijl ‘velen zijn geroepen, maar weinigen zijn uitgekozen’. Maar zo werkt het in gelijkenissen niet. In Gods koninkrijk zijn het de kleren van recht en waarheid, van liefde en genade die je dient te dragen. Ik denk dat die opmerkingen daarom vooral bedoeld zijn als een waarschuwing aan ons adres. Er wordt als luisteraars van deze parabel, een beroep op ons gedaan. Op iedere mens afzonderlijk, op u, op jou, op mij. Een oproep om tot een innerlijke bekering te komen, tot een verandering van mentaliteit. Misschien moet ik het dan ook wel in mij toelaten dat ik de man zonder bruiloftskleed zou kunnen zijn. Als we het bruiloftskleed van de solidariteit niet aantrekken wordt het moeilijk je bij de bruiloftsgasten te scharen.

Maar Matteüs probeert in een andere laag van deze parabel wellicht ook iets te zeggen over de oude profetie van Jesaja waarin een uitbundige maaltijd voor alle volkeren beschreven. In het visioen dat Jesaja ons vandaag schildert zal de Heer van de hemelse machten op de berg Sion een maaltijd aanrichten en ‘Hij verscheurt de bedekking die over alle volken ligt, de sluier die alle naties bedekt’. Een visioen over de verzoening tussen de volkeren van de bewoonde aarde (οικουμένη). Geen tekst over verwijdering dus maar over toenadering. Een visioen dat iets verwoord over het oecumenisch proces waarvan wij hopen dat het eens zal zijn voltooid. Een mooi visioen maar de werkelijkheid laat ons een ander beeld zien. Voor het zover is met die oecumene, is er nog veel werk aan de winkel. Zolang er mensen zijn die honger lijden kan de maaltijd geen doorgang vinden; zolang er mensen zijn die van alles tekort hebben kan er geen sprake van feest zijn.

Naast de Schrift hebben wij als gemeenschap nog een andere be- voorrechte ontmoetingsplaats. Het vieren van de eucharistie. De maaltijd die Jesaja ons voorhoudt is een visioen. Dat visioen vieren wij hier als een heilig spel door samen te breken en te delen. Weliswaar in alle voor- lopigheid want de eucharistie is ook de viering van het ‘nog niet’. Door de eeuwen heen klinkt op uitnodiging van Jezus en in naam van Jezus deze wonderbare uitnodiging: neemt en eet, en, doet dit tot gedachtenis aan Mij. Een uitnodiging die zich niet laat inperken tot een bepaalde tijdgeest of theologie, ook niet die van onze dagen. Eucharistisch leven is deel uitmaken van iets groters. Jezus roept ons steeds opnieuw op tot gemeenschap, tot eucharistische gemeenschap. De kerkgemeenschap viert in de eucharistie steeds opnieuw die oproep. Daarom is de eucharistie niet van de kerk, maar de kerk is van de eucharistie. Dat dwingt ons tot bescheidenheid. Realiseren wij ons daarbij dat de tafel van de eucharistie niet is bestemd voor een kleine elite, een kleine rest die weet hoe het allemaal moet, voor de heiligen, voor de volmaakten. Op kosten van de man zonder bruiloftskleed wijst Matteüs aan het slot streng op de verantwoordelijkheid die gelovigen dragen. Daarom, als Matteüs ons vermaant om onze mooiste kleren aan te trekken voor de bruiloft heeft hij het wellicht niet over ons zondagse pak van vandaag, maar over de werkkleding die wij morgen weer aantrekken. Met het visioen van Jesaja op zak! Naar boven

29e zondag door het jaar: Jesaja 45,1-6; Matteus. 22,15-22

Het evangelie dat we zojuist gehoord hebben, gaat over ons. Het gaat over waar we trouw en schatplichtig aan zijn, over onze loyaliteit. Waar zijn we loyaal aan? Aan de wereld van de keizer, aan wat in de wereld geldt als recht en orde, maar wat veelal het recht van de sterkste is? Aan de wereld van het gewin en eigen succes? Of aan die andere wereld, die van God? Die wereld met andere regels en wetten, die van de naastenliefde en het recht van de zwakste? De vraag waar onze loyaliteit naar uitgaat is een ongemakkelijke. Op het moment dat we ene wereld betreden, voelen we dat de andere aan ons trekt. Als grensgangers tussen twee werelden, weten we vaak niet goed raad met die dubbele loyaliteit. Wie met zulke vragen tobt, kan niet anders dan gelukkig zijn met dit evangelie, zo lijkt het. Jezus stelt ons gerust. “Geef dan maar aan de keizer terug wat aan de keizer toebehoort en aan God terug wat God toebehoort” (Mt. 22,21), zo staat er letterlijk. Jezus lijkt een boedelscheiding, een scheiding van tafel en bed tussen God en wereld voor te stellen. In de ene wereld moet je zo doen, in de andere zus. We hoeven niet te lijden onder een tegenstrijdige boodschap. Het enige dat van belang is dat je weet, wat je op welk moment moet doen en laten. Dan kun je geen vergissingen maken, hoef je geen aanstoot te geven en kom je niet in moeilijkheden. Al naargelang de omstandigheden, pas je je aan; je neemt de kleur aan van de omgeving waarin je je bevindt. Als ik dit evangelie zó lees, snap ik het niet meer. Zegt Jezus niet elders in Mt, in de bergrede, dat niemand twee heren kan dienen en dat je moet kiezen tussen God en de mammon (Mt. 6,24; Lc.16,13)? Geldt dat dan niet als het gaat om Romeinse keizerrijk? Dat is toch iets totaal anders dan het rijk Gods? Zeker gezien de zware en onrechtvaardige belastingen die de Romeinen aan de joden opleggen?! Vanwaar toch die voorzichtigheid en genuanceerdheid van Jezus, iets waarvan hij op andere plekken in het evangelie toch duidelijk geen last heeft?

Laten we nog eens goed luisteren naar onze perikoop. Het hele tafereel staat in het kader van een strikvraag. De vraagstellers willen Jezus schaakmat zetten. Die vraagstellers zijn twee heel verschillende groepen die samen een kongsi maken. En ze doen dat door hun totaal verschillende posities als het ware op één hoop te gooien en van daaruit één korte vraag te stellen waarmee ze Jezus in de val willen lokken: “is het toegestaan om aan de keizer belasting te betalen of niet?” (Mt. 22,17). Matteus vertelt wie die verschillende groepen zijn: de herodianen en de farizeeën. Deze twee groepen geven zelf een tegenovergesteld antwoord op de vraag die ze gezamenlijk aan Jezus stellen. De herodianen zijn aanhangers van het koningshuis van Herodes, een dynastie van vazallen van de Romeinen die in ruil voor de macht die zij krijgen, belastingen innen voor de bezetter. Indien Jezus antwoordt dat het betalen van belasting aan de Romeinse keizer niet is toegestaan, bezegelt hij zijn lot. Hij blijkt dan een opstandeling die het gezag van het koningshuis en van de Romeinse bezetter uitdaagt en verwerpt. Hij brengt dan zijn eigen positie direct in gevaar. De andere groep, die van de farizeeën, denkt heel anders. Zij menen namelijk dat het betalen van belasting aan de Romeinen een slechte zaak is en een goede jood onwaardig. Zelf hebben ze geen munt met de afbeelding van de keizer op zak. Indien Jezus antwoordt dat het betalen van belasting aan de keizer verantwoord is, geeft hij hun te kennen geen goede jood te zijn. De farizeeën kunnen dan tegen het volk zeggen dat Jezus een dwaalleraar is en hem zo als rabbi en rondtrekkend prediker onmogelijk maken.

Wat Jezus ook antwoordt, hij zit altijd fout. De herodianen en de farizeeën hebben hun onderlinge geschillen omgesmeed tot een valstrik om Jezus voor het blok te zetten, buiten te sluiten en op te pakken. Kennelijk vinden ze hem een groter gevaar dan elkaar. Ze spannen tegen hem samen en smeden een coalitie. Hun strikvraag is dan ook meer dan een rationeel hoogstandje. Ze luidt een regelrecht gevaar in voor Jezus. Hij doorziet hun boze opzet en vraagt waarom zij, huichelaars, hem op de proef stellen. Maar hij wacht hun antwoord op die vraag niet af. Hij gaat regelrecht terug op hun eerste vraag: “is het toegestaan om aan de keizer belasting te betalen of niet?”
Ik vind Jezus’ antwoord verrassend. Niet alleen, omdat het zo ad rem en origineel is, maar vooral omdat hij daarin, in een notendop, schetst hoe je moet omgaan met de wereldse macht en met Gods macht en hoe het zit

18 oktober, Leo Oosterveen OP

met de verhouding tussen God en wereld. Jezus’ antwoord begint met aanschouwelijk onderwijs. “Van wie is de beeltenis op deze munt’, vraagt hij aan zijn ondervragers. Ze antwoorden: “van de keizer”. Dan zegt Jezus: “Geef aan de keizer terug wat aan de keizer toebehoort en aan terug God wat God toebe-hoort”. Het onderscheid dat Jezus hier maakt, kan bijna niet groter zijn. De keizer vormt de grootste wereldlijke macht en zo’n macht wil zich overal laten zien en zich multipliceren. Overal, op elke munt kom je zijn afbeelding tegen. Via die talloze beeltenissen vestigt de keizer zijn macht. Aan hem ben je onderworpen, hem moet je gehoorza-men, aan hem moet je belasting betalen. Niemand kan er omheen. De beeltenis is eenduidig: ze is ondubbelzinnig machtsvertoon. Jezus ontkent het bestaan van deze macht niet, noch de onvermijdelijke verplichtingen die ermee samenhangen, zoals het betalen van belastingen. Tegelijkertijd relativeert hij die macht. Door te betalen wat de keizer toekomt, wordt diezelfde keizer overladen met slechts zijn eigen beelte-nis: steeds meer van hetzelfde. De keizer kan immers alleen maar met eigen munt worden betaald en hij ziet daarin zijn macht bezegeld. Jezus ontkent, nogmaals, de macht van de keizer niet, maar wijst wel op het narcisme dat aan die absolute macht kleeft: steeds meer te wor-den geadoreerd door het beeld dat hij van zichzelf verspreidt. Jezus relativeert die macht en houdt haar op gepaste afstand. Dit betekent echter niet dat Jezus een relativist is. Integendeel. Want tegenover het teruggeven aan de keizer wat des keizers is zet Jezus het teruggeven aan God wat aan God toebehoort. In tegenstelling tot de keizer heeft God geen beeltenis. God overstijgt immers elke aardse macht. Van de mens wordt niettemin gezegd dat zij en hij geschapen is naar Gods beeld. Door de mens te dienen, geven wij daarom God wat hem toekomt: hem eer betonen en dienen. En de evangeliën laten zien hoe je dat moet doen, de mens dienen. Zieken en gevangenen bezoeken, lammen weer oprichten, hongerigen aan tafel noden. God is geen tiran, maar maakt vrij om de armen te dienen, zodat ook dezen vrij worden. Onze wereld wordt beheerst door vele machten. De macht van de economische winst, die maakt dat je niet weet of je de volgende dag nog werk hebt. De macht van de oorlog die maakt dat de buurman met wie je in vrede leefde, ineens je vijand blijkt te zijn. De macht van de machthebbers die alleen maar aan hun eigen belangen denken in plaats van aan de belangen van de burgers. Soms voelen we ons ver-pletterd door al deze machten. Hoe blijf je staande? Moeten we maar leren laveren tussen al deze machten en van kleur verschieten, indien nodig? Dit evangelie leert iets anders. Aan de keizer en zijn beeltenis wordt een plaats gewezen. De keizer en zijn munt kunnen niet in de schaduw staan van de dienst aan God. Moeten we ons dan maar totaal afkeren van die macht en ons kleine eigen alternatiefje scheppen? Moeten we ons afwenden van de wereld en van haar belangrijkste metgezel: het geld, het slijk der aarde? De keuze voor zo’n wereldvlucht vindt geen steun in dit evangelie. Jezus laat zich immers niet in de val lokken van het dilemma dat de herodianen en de farizeeën hem voor-leggen. We hoeven ons niet afzijdig te houden van alle ingewikkelde keuzen waarmee in deze wereld komen te staan. Integendeel, uit onze samenleving kunnen en moeten we ons niet terugtrekken en dat geldt ook voor de politiek en het economisch verkeer. De cruciale vraag is: waartoe en ten bate van wie worden ze ingezet? Ten bate van een niets of niemand ontziende winstvermeerdering of ten bate van het goede leven voor allen? In zijn recente encycliek Fratelli tutti legt paus Franciscus aan de samenleving, maar ook aan ieder van ons afzonderlijk een aantal belangrijke vragen ter beantwoording voor: “Wat deed je voor de vooruitgang van je volk, welk stempel heb je gezet op het maat-schappelijk leven, welke echte verbintenissen heb je tot stand gebracht, welke positieve krachten heb je ondersteund, welke sociale vrede heb je gezaaid, wat heb je voor goeds heb je kunnen doen voor degenen die aan je zorgen zijn toevertrouwd?”(FT, 197). De beantwoording van deze vragen maakt duidelijk of we kiezen voor de wereld van het geld en de macht, de wereld van de keizer, van de afgod van de mammon of dat we kiezen voor een heel andere wereld. Franciscus spreekt in dit verband van de politiek van de naastenliefde, een politiek die iets van het rijk Gods naderbij brengt. Deze bijbelse politiek is niets anders dan de dienst aan God en de mensen. De beslissende keuze voor deze dienst waartoe het evangelie ons oproept, voert ons niet weg van de wereld, maar brengt ons er middenin. Moge het zo zijn Naar boven

30ste zondag door het jaar:
Exodus 22,20-26; Matteus 22,34-40

Ik wil beginnen met de eerste lezing uit Exodus, want het is een goede en praktische uitleg van het gebod dat Jezus geeft in de evangelielezing van vandaag over hoe we met onze naasten moeten omgaan. De liefde die we voor God hebben, moet in de praktijk gebracht en getest worden, zegt Jezus, door de manier waarop we onze naaste liefhebben. De eerste lezing geeft een paar voorbeelden van wie die naasten zijn.

De Israëlieten hadden ballingschap en onderdrukking in Egypte ervaren. Wijzend op hun hulpeloosheid, ging God een verbond met hen aan en bracht hen naar het Beloofde Land. Als antwoord op het verbond moesten de mensen hun dankbaarheid tonen voor wat God voor hen had gedaan door de Wet na te leven, omdat hun leven dan liet zien hoe ze God dankbaar waren. De dankbaarheid aan God moet zichtbaar worden in ons dagelijkse leven; anders is het alleen maar een stel woorden zonder verdere betekenis.

Exodus vraagt aandacht voor de arme en juridisch kwetsbare in de samenleving. Vreemdelingen hadden niet de juridische status van Israëlieten en werden daarom vaak slachtoffer. De Israëlieten moesten zich daarom herinneren, dat ze zelf vreemdelingen waren geweest in Egypte. God had toen ze daar slaven waren aan hen gedacht en zich over hen ontfermd en God blijft Zich ontfermen over de vreemdelingen en armen die onder hen leven. God luistert naar de roep van mensen in nood. Abraham Heschel zei ooit: "De uitbuiting van de armen is voor ons een misdrijf; voor God is het een ramp."

In de evangelielezing verwoordt een Farizeeër de vragen die al onder vele mensen leefden over Jezus' gezag. Er is een vraagsteller, maar er is een grote groep bij, die benieuwd is naar het antwoord. Jezus bevindt zich in een vijandige omgeving. Het is niet zomaar een vraag over godsdienst, maar het lijkt meer als een val. Toch reageert Jezus. De passage van vandaag is heel bekend en daarom lopen we het risico dat het ons zo bekend overkomt omdat we er zo vertrouwd mee zijn. Jezus zegt, dat het grootste gebod is: "Gij zult de Heer, uw God, liefhebben." We zijn geneigd om te zeggen: "Dat weet ik wel, maar… laten we verder gaan." Er waren 613 geboden in de Pentateuch. Daarom wilden veel mensen dat grote aantal wel tot een kleiner getal terugbrengen.

Er waren veel mogelijkheden voor Jezus, maar hij koos ervoor om twee geboden met elkaar te verbinden. De eerste is de fundamentele verklaring van het geloof die elke dag, 's morgens en 's avonds door vrome Joden

25 oktober, Antoon Boks OP

uitgesproken wordt. De tweede bindt aan die eerste direct de sociale verplichtingen van de wet.
Liefde voor God moet concreet worden in de liefde voor de naaste. Aan Jezus werd gevraagd: 'Welk gebod in de wet is het belangrijkste?' Hij komt met een tweede en zegt dat die gelijk is aan de eerste. Hij gaat nog verder door te zeggen dat God heeft geopenbaard, dat de hele wet en de profeten afhangen van deze twee geboden. Aangezien Hij er heel wat meer had kunnen kiezen, onthult het koppelen van deze twee de fundamentele leer van Jezus, dat ons leven moet worden geleid door liefde. Dat is geen spontaan gevoel; het vereist wilskracht om voor de belangen van anderen te zorgen terwijl we voor onszelf zorgen.

Wie zou onze naaste kunnen zijn? Omdat ik de eerste en de tweede lezing op deze zondag aan elkaar heb gekoppeld, weten we al het een en ander. Onze naasten zijn, zoals de eerste lezing dat uitdrukt: de vreemdelingen en elke weduwe of wees onder ons. We hebben de laatste tijd heel wat gezien en gehoord over het feit, dat ‘niet-witte’ mensen ook mee tellen. Dat wisten we natuurlijk officieel al heel erg lang, alleen in de witte wereld werd dat niet altijd in praktijk gebracht. Ik kan U uit eigen ervaring vertellen, dat dit ook het geval is in de niet-witte wereld waar ik lange tijd vertoefd heb. Ik hoorde tot de makamba stinki, wat vrij vertaald “die vreselijke Nederlanders” betekent, alhoewel “stinki” veel verder gaat, want het betekent ook dat heel wat mensen vinden dat wij minder hygiënisch zijn dan zij en… wij waren vrekkig. Nu zijn al veel reclames veranderd: zij zijn zoals dat wordt uitgedrukt: meer divers geworden.

Laten we even stilstaan bij de tijd waarin we nu leven: wie lijden het meest van de corona-maatregelen? Wij zijn hier in deze kapel op een plek waar we proberen de Heer, onze God, met heel ons hart, met heel onze ziel en met heel ons verstand te eren en te beminnen. Hier vieren we iedere zondag de Eucharistie. Laten we hier zoeken naar manieren om deze aanbidding concreet te maken in de liefde voor onze naaste. Zijn we een teken van de eenheid zoals de Eucharistie ons noemt? Integreren we buitenstaanders van welke kleur en leeftijd dan ook in onze liturgische en culturele vieringen en in educatieve programma's, of blijven we doorgaan met onze manier van leven, die we al jaren gebruiken? Blijven we liturgie vieren zoals we dat al heel lang deden? Vinden we nog steeds dat onze manier van leven de enige goede is? En laat ik dan eindigen met de vraag: Hoeveel weten we van onze naasten?
We moeten onze naasten kennen of leren kennen om van hen te houden. Moge dat kennen steeds meer werkelijkheid worden, opdat we ook steeds duidelijker van hen gaan of blijven houden.Naar boven

Allerheiligen: Openbaring 7,2-14;  Matheus 5,1-12.

Ik zag een engel opstijgen en vernam het aantal getekenden. Duizend en duizend, honderdvierenveertigduizend, uit alle stammen. En daarna een menigte die niemand tellen kon. Massa’s mensen, wie zijn het? Ook wij kennen de beelden van massa mensen, bijeen op het Malieveld of op de Dam, in de straten van Nice of Parijs. In Amerika of in Minsk. Het zijn mannen en vrouwen die geraakt zijn, die onrecht zien en niet stil kunnen blijven zitten maar de straat op gaan. Ook wij kennen de monumenten met namen van slachtoffers van oorlog en geweld. En hebben we zelf ook niet een lijstje, lang of kort, met bekenden, gestorven en levend, Een lijstje van mensen die voor ons van betekenis zijn, waarmee we ons verwant voelen . Al deze opgetekende namen zeggen iets over ons zelf, over de wijze waarop we kijken. Met een oud gezegde: Zeg mij met wie je omgaat en ik zal zeggen wie je bent. Met welke ogen kijk ik naar de wereld, naar mensen om mij heen, naar mezelf ? In de lezingen van vandaag gaat het naar mijn gevoel over de wijze van kijken.

Matheus zegt: ‘Toen Hij al die mensen zag ging hij de berg op’. Jezus ziet al die mensen, gaat de berg op en begint te vertellen. Drie hoofdstukken verder daalt hij de berg af . In onze traditie noemen wij dit de Bergrede. Jezus vertelt over het zout en het licht van de wereld, over bidden en recht doen. Matheus stelt ons Jezus voor als de nieuwe Mozes. Ook hij is op de berg en heeft het over de wet van God. Hij komt echter niet een nieuwe wet brengen, maar spreekt over de wijze van omgaan met de wet. Letterlijk zegt Hij: ‘ Ik ben niet gekomen om de wet af te schaffen maar juist om de wet te vervullen (5,17)’. Het gaat blijkbaar niet zo zeer om de regels zelf maar om de intentie van de wet. Centraal in de Bergrede staat het Onze Vader en in het Onze Vader staat de zin centraal: “ Uw wil geschiede in hemel en op aarde”. Blijkbaar is de kern van de boodschap : De wil te doen van de Vader. Het is ook deze zin die Jezus uitspreekt aan het eind van het evangelie in de hof van Olijven als hij zegt: Niet mijn wil maar uw wil geschiede.

De omstandigheden van het leven zijn niet altijd rooskleurig. Het leven wordt je soms uit handen geslagen, een pandemie ontregelt ons bestaan en de vraag die ons gesteld wordt is : Hoe gaan we met ons leven, met de zonnige als ook met de schaduw kanten om ? Wat betekent het te kijken met de ogen van God?

In de zaligsprekingen klinken nogal wat schaduw kanten van het leven. De armen, de treurenden. De mensen die vervolgd worden, uitgescholden. Jezus noemt mensen die dit overkomt, zalig. Wat houdt dat in? Is het een verheerlijking van de ellende? De exegeet Jo Tigcheler heeft het woord zalig vertaald met: Je bent op de goede weg. Op de goede weg als je arm durf te zijn als je troost brengt enz. Het is een bemoediging, een groet. Jarengeleden liep ik in de Alpen. We klommen naar de top en het was afzien. Plotseling stond er een herdersjongetje op het pad en riep ons toe Nog even, je bent er bijna. De jongen zag onze inspanning en spoorde ons aan. Het is deze bemoediging die Jezus ons vandaag ook laat horen.

1 november 2020, Jos Oostrik

Jezus gaat de berg op en ziet een grote menigte mensen om zich heen. Mensen met elk hun eigen verhaal en hij weet, hij ziet, je bent op de goede weg. Maar wat ziet hij?

Hij ziet armen, mensen die niets te verliezen hebben, pretentielozen, eenvoudige mensen. Jullie zijn op de goede weg , jullie kijken uit naar een andere wereld, jullie zijn dragers van een nieuwe samenleving, waar plaats is voor iedereen..

Hij ziet de treurenden, mensen met pijn en verdriet, die janken om wat hun overkomt, huilen om wat hen lief is, zij zijn een aanklacht , ze zijn mensen op weg naar een land van hoop en warmte, van aandacht en betrokkenheid.

Hij ziet zachtmoedigen, mensen die mild zijn, die een ander ook iets gunnen, zij zijn op weg naar een land waar God woont.

Hij ziet mensen die honger hebben en dorst, hun verlangen zal verzadigd worden. Ze zijn op weg naar een land van melk en honing.

Hij ziet mensen die teder en barmhartig zijn zij zullen delen in de liefde van God.

Hij ziet mensen die gelouterd zijn, gezuiverd, wijs geworden door de omstandigheden. Zij worden aangeraakt door het vuur van de Geest en mogen de warmte van God ervaren.

Hij ziet Vredestichters, strijders voor vrede en recht, zij zijn op weg naar een land van vrijheid en zullen kinderen van God genoemd worden.
Hij ziet mensen die vervolgd worden, maar in het land van God zal Hij zelf hun herder, hun koning, hun rechter zijn.

Het is een litanie van mensen, dit namenlijstje van Jezus. Allen getekend, niet alleen door het leven, maar ook door de Geest van God . Het mooie is dat iedere mens gezien wordt. Jij mag er zijn, jij bent op de goede weg!

Als wij vandaag Allerheiligen vieren gaat het niet om duizenden heilige boontjes, maar het zijn mensen zoals u en ik die op hun eigen wijze dragers zijn en waren van licht , zout in de samenleving . De duisternis is in de wereld ,maar de duisternis heeft het licht niet overmeesterd. Dit alles is een reden om samen feest te vieren en God te danken voor al die getekenden. Dank voor al die heiligen, mensen met grote namen als Abraham, Maria, Augustinus of Dominicus. Maar ook mensen dicht om ons heen, Ouders, vrienden en vriendinnen, mannen en vrouwen met oog voor de naaste, met vuur en liefde voor de wereld waarin we leven. We mogen dankbaar zijn voor al die getekenden, op hun beurt zijn zij voor ons ook een voorbeeld , een uitdaging om ons mee te laten nemen en mensen van geloof, hoop en liefde te zijn . Met Jezus mogen we dan zeggen: Niet mijn wil maar uw wil geschiede. Moge het ons gegeven zijn.Naar boven

32e zondag door het jaar:
Wijsheid 6,12-16 Matteüs 25,1-13

Toen ik deze parabel voor de eerste keer onder ogen kreeg, zonk mij de moed in de schoenen. Ik dacht: Wat een vrouwonvriendelijk verhaal! Vele eeuwen werden meisjes gedwongen om ‘aan de man te geraken’. Niet trouwen betekende dat je als een oude vrijster werd weggezet. Iemand die overbleef ging beschimpt, onbeschermd, vaak in armoede door het leven. En dan die ruzie over het wel of niet hebben van olie! Je kunt er in lezen: Zie je wel, vrouwen gunnen elkaar het licht in de ogen niet, ze zijn niet solidair. Gelukkig valt er meer over dit verhaal te vertellen, ik verzeker je, er valt wijsheid te vinden in deze parabel. De kernzin in deze parabel is:
Dan zal het met het Rijk der hemelen zijn
als met tien meisjes die met hun lampen uittrokken,
de bruidegom tegemoet.
Liturgisch gezien bevinden wij ons nog maar drie zondagen verwijderd van de Advent. We zijn in de laatste dagen van het kerkelijk jaar. In deze donkere tijd worden we opgeroepen om ons niet de duisternis in te laten slepen. We hoeven ons niet te laten ontmoedigen, wil het verhaal zeggen. Blijf hopen op licht, op andere tijden, op het rijk van God dat gaat komen.

In het hoofdstuk voorafgaande aan deze tekst beschrijft Matheus een wereld die overweldigd wordt door onrecht en strijd. Jezus neemt de zwaarte en dreiging serieus. Hij zegt tegen zijn leerlingen: Misschien gaat het in de toekomst nog veel slechter worden. Wat mensen ook naar je hoofd slingeren en wat je ook mag overkomen: het heeft geen zin om bang te zijn. Houdt moed. Ooit zal er een einde komen aan het kwaad. Het rijk der hemelen is op handen. In deze coronatijd vinden veel mensen het moeilijk om de moed er in te houden. Niet iedereen heeft voldoende veerkracht, olie in de lamp. Sombere buien en gevoelens van hopeloosheid kunnen ons zomaar overvallen.

Ik hoor zeggen: Nu met Corona vind ik het leven helemaal niets meer aan, het hoeft niet meer van mij. Iedere dag lijkt op de vorige en iedere volgende dag lijkt op deze. Straks wordt het Kerst en ook dan zit ik alleen, of samen met mijn partner en kunnen we onze kinderen niet ontvangen. Ze zeggen zuchtend: Het is wachten op andere tijden, het duurt te lang.
Anderen steken hun kop in het zand. Proberen te leven alsof er niets aan de hand is. Zoals de meisjes in ons verhaal, sussen ze zichzelf in slaap met een extra borreltje of met urenlang Netflix kijken. Ze denken: ik kruip in mijn eigen veilige bubbel en wacht af totdat deze tijd voorbij is.

Is dit de manier om gelovig met deze moeilijke situatie om te gaan? De lezing van vandaag roept op om voldoende olie bij je te hebben. Olie is als wijsheid, levenskracht om moeilijke situaties aan te kunnen. ‘Verval niet in somberheid, maar blijf je focussen’, lijkt de bijbel te zeggen. Het rijk van God, het bruiloftsfeest is op handen, klinkt het in deze parabel.
Je focussen op betere tijden doet mij denken aan een lied van Bob Dylan: Hij schreef het in de jaren zeventig, de tijd van de Vietnamoorlog: Als je het

8 november 2020, Holkje van der Veer OP

rijk van God wilt bereiken probeer dan bij de hemelpoort aan te kloppen. ‘Knocking on Heavens door’
‘Mama, haal dit leger van me af
ik kan het toch niet meer gebruiken,
Het wordt donker, te donker voor me om nog iets te zien,
Mama, stop m’n geweren in de grond
Ik kan ze toch niet meer schieten,
Die grote donkere wolk komt naar beneden,
Ik voel dat ik kan aankloppen bij de hemelpoort.

Richt je oog op die hemel poort. Voor Dylan was dat een samenleving zonder geweld. Ik was een Dylan fan en heb dit lied veel gezongen. Het gaf mij energie, olie, voor mijn vurige wens om deze wereld vrediger te maken. Kloppen aan de deur is wakker blijven door je te focussen op de toekomst, juist als duistere gedachten in ons eigen hart rondgaan.
Ik neem jullie mee naar de eerste lezing: Daar spreekt vrouwe wijsheid tot ons. Ze zit op de stoep , voor de deur van je huis. Ze wacht op jou. De schrijver nodigt je uit om haar binnen te laten en bij haar in de leer te gaan. Wat voor wijsheid heb jij nodig?

In de tijd waarin de parabel van vandaag geschreven werd, zo kan ik mij voorstellen, werd met de bruidegom Jezus bedoeld. Aan het slot van de tekst zeggen de meisjes: Heer, heer doe open! Die domme meisjes zouden de Joodse leiders kunnen zijn. De Schriftgeleerden werden al eerder door Mattheus voor doof en blind versleten. Zij waren doof voor de boodschap van Johannes. Ze waren blind voor de boodschap van Jezus. Als zij uiteindelijk bij de deur van de feestzaal, het rijk van God aankomen, is deze voor hen op slot: De bruidegom zegt: Het rijk van God is niet voor jullie, Ik ken u niet.

De wijsheid, de levensolie is van levensbelang. Halen haar binnen door open te staan voor verhalen. Het doet er toe met welke gedichten, liederen en teksten wij ons hart vullen. Haal haar binnen door je wereld te vergroten. Kijk om je heen! Wat spreekt jou aan? Gefocust blijven, niet wegzakken in somberheid, het helpt om gericht te blijven op het feest, een lichtpunt aan de horizon te zien.

Vrouwe wijsheid binnen laten vraagt om het openen van je deur. Hoor en zie de wereld waarin we leven, hoor en zie de kleurenpracht van deze herfst. Wijsheid schenkt ons levensolie die het hart met veerkracht vult. Wijs ben je, als je geestkracht durft binnen te laten in je leven. Zoals Jan Wit dicht:
Laat dan mijn hart U toebehoren
en laat mij door de wereld gaan
met open ogen, open oren
om al uw tekens te verstaan.
Dan is het aardse leven goed,
omdat de hemel mij begroet.Naar boven

33e zondag door het jaar:
Spreuken 31,10-31; Matteüs 25,14-30

Luisterend naar de gelijkenis die ons vandaag wordt voorgehouden, heb ik mij afgevraagd wat het waardevolle is dat de knechten moe-ten bewaren en bewaken tijdens de afwezigheid van hun Heer. Ik vermoed dat het om meer gaat dan om het geld dat hen is toever-trouwd. Het zal duidelijk zijn dat het hier gaat om de tijd die is aangebroken na de dood van Jezus. Wat hebben zijn leerlingen in handen om in het voetspoor van hun meester verder te gaan?

De schat die zij hebben gekregen zijn de woorden, de wijsheid en de gezindheid van Jezus, zijn inzet en verkondiging van het konink-rijk van God. Dat heeft allemaal te maken met het leven in Gods tegenwoordigheid en het maken van de aarde tot een plaats waar mensen en dingen hun plaats hebben en tot hun recht komen. Het is die opdracht die Jezus aan zijn volgelingen geeft op het eind van zijn leven: ‘gaat uit over heel de wereld en maak de mensen tot mijn leerlingen, doop hen in de Naam van God en leer hen alles te onderhouden wat ik jullie geboden heb’.

Er zijn twee van de drie knechten die aan dit woord, ieder naar hun eigen vermogen, gevolg hebben gegeven, terwijl de derde uit angst voor een straffende God, te bang was om aan die opdracht te vol-doen. Wonderlijk genoeg had hij een voorbeeld kunnen nemen aan de vrouw die in het boek spreuken geschilderd wordt, tenminste als je de tekst daar volledig leest en niet – zoals in het lezingenboek – belangrijke dingen achterwege laat. De samenstellers leefden nog in de overtuiging dat een vrouw vooral dienstbaar was aan haar man en goed was voor de armen en behoeftigen. Zij hadden geen oog voor de zelfstandigheid, het eigen initiatief en verantwoordelijk-heidsgevoel van deze sterke vrouw.

15 november 2020, Henk Jongerius OP

Welbeschouwd vertegenwoordigt zij het Joodse besef dat de echte eredienst aan God niet op de eerste plaats in de tempel plaats vindt maar in het leven van alledag en het is boeiend om de eigenschap-pen te benoemen die haar tekenen: oplettendheid, daadkracht, zorg voor mensen, krachtig, waardig en wijs. De lezing is een alfabeti-sche opsomming van haar eigenschappen en kort samengevat kun je haar doen en laten omschrijven als iemand die doet wat er ge-daan moet worden! In de Joodse traditie wordt zo iemand een rechtvaardige genoemd, iemand die anderen recht doet en hen niet in hun waarde laat maar ook daadwerkelijk tot hun recht laat komen!

Dit leven in rechtvaardigheid is de kern van Jezus’ verkondiging van Gods koninkrijk. Dat wordt niet gevestigd door krachtpatsers, met geweld en het afdwingen van gehoorzaamheid in regels en voor-schriften. Nee, het koninkrijk van God groeit onder ons als het de-sem in het meel, onopvallend en in het verborgene. Het heeft niets te maken met hebben of bezit, want ‘aan ieder die heeft, zal gege-ven worden in overvloed en wie niet heeft zal ontnomen worden wat hij bezit’. Het gaat om wie wij zijn voor anderen, in alle eenvoud en klaarheid, om wat wij doen want daaruit zal blijken wie wij werkelijk zijn. Om het met een gedicht van Martinus Nijhoff te zeggen:
’t Eenvoudig leven Gods is diep en klaar:
een man in blauwe kiel en een vrouw in een
geruite rok en witte boezelaar
. God geve ons allen de eenvoud van een rechtvaardig mens die doet wat gedaan moet worden in goede en kwade dagen: zo zal zijn koninkrijk groeien onder ons waar wij elkaar elke dag begroeten als kinderen van God die elkaar niets anders dan liefdeNaar boven verschuldigd zijn!