21e zondag door het jaar:
Jozua 24,1-2.15-17 en Johannes 6,60-69

Het begint zo mooi. Het begin van het lange hoofdstuk, waarvan onze perikoop de afsluiting vormt, verhaalt van een verbazingwekkend wonderteken: de wonderbare broodvermenigvul-diging. De leerlingen en de vele honderden, misschien wel duizenden omstanders verwel-komen Jezus als wonderdoener, ja als profeet. Ze gaan achter hem aan, ze willen hem volgen naar de andere kant van het meer om hem te zoeken (Joh. 6,24). Maar snappen ze eigenlijk wel wat ze hebben meegemaakt, weten ze het op hun echte waarde te schatten? Er tekent zich al spoedig een verwijdering af tussen Jezus en hen die achter hem aan gaan. “Jullie wil-len alleen maar bij mij zijn om nog meer te eten te krijgen”, zegt Jezus (6,27). Maar, zegt hij, “het brood dat ik jullie te eten geef, is brood van eeuwig leven. Geloven jullie dit?” (6,29). “Geeft u dan het manna, zoals Mozes in de woestijn”, is de wedervraag (6,31)? “Nee”, zegt Jezus, “dat brood was voor de stervelingen, zij aten ervan in de woestijn, bleven even in leven, maar gingen uiteindelijk dood. Ik zelf ben neergedaald uit de hemel om jullie brood te geven, waardoor jullie níet sterven. Want Ik ben het levende brood, van Godswege, en jullie zullen dit inzien, mits jullie in mij geloven” (Joh. 6,33.58). De omstanders proteste-ren. Hoe kan iemand dat nou zeggen, Hij is toch gewoon de zoon van Jozef en Maria? (Joh. 6,42). Nogmaals onderstreept Jezus zijn afkomst, in termen die verwijzen naar de maaltijd des Heren in de gemeente van Johannes (Joh. 6,54-56).. Hij komt van de Vader, zegt hij, en deelt zichzelf uit als het brood van eeuwig leven, waardoor de mensen nooit meer honger zullen lijden (Joh.6,47-51). De omstanders staan perplex en zijn boos. Hoe kan Jezus nu claimen van de Vader te zijn, hoe kan hij zichzelf te eten geven als voedsel van eeuwig le-ven? (Joh. 6,52-57). Wat een aanmatiging!

Het onbegrip, de onenigheid en de verontwaardiging nemen toe. Velen van de wijdere leerlingenkring stappen hoofdschuddend op (Joh. 6,60). Wat zo mooi begint, met dat brood en die vissen aan de rand van het meer, eindigt in een scheiding der geesten. Dit kunnen we vaker in het Johannesevangelie lezen, om te beginnen in de Proloog waar gezegd wordt dat Jezus komt getuigen van het ware licht, maar dat dat niet wordt aanvaard (Joh.1,11).

Jezus dient niettemin zijn omstanders van repliek en laat het er niet bij zitten. Hij zegt tegen zijn volgelingen dat zij geen geloof hebben. “Jullie geloven niet dat ik van de Vader gekomen ben en naar Hem terugkeer en dat mijn woorden geest en leven zijn i.p.v sterfelijkheid, vergankelijkheid en dood.” (Joh. 6,63) Met deze scheiding der geesten zet het evangelie van Johannes de zaken op scherp en tegenover elkaar, zoals ik al aanduidde. Dood staat tegenover leven, lichaam tegenover geest, sterfelijkheid tegenover onsterfelijkheid, het brood waarna je dood gaat, tegenover het brood van eeuwig leven. Aan de ene kant staan de twaalf discipelen die Jezus’ ware aard belijden, aan de andere kant degenen die zich van hem afwenden, ja een die hem verraden zal (Joh.6,70-71). En midden in al deze tegenoverstellin-gen staat levensgroot de kloof tussen geloof en ongeloof.

In het Johannesevangelie presenteert Jezus zich vaak als ‘Ik ben’. “Ik ben de goede herder” (Joh. 10,11-16), “Ik ben de ware wijnstok” (Joh.15,1-8), “Ik ben de deur” (Joh. 10,7). “Ik ben het levende water” (Joh.4,14) en in ons hoofdstuk: “Ik ben het hemelse brood dat eeuwig leven geeft” (6,48). Al deze vergelijkingen zijn bedoeld als een teken om aan te duiden dat in

22 augustus 2021, Leo Oosterveen OP

Jezus Gods heil definitief is aangebroken. Dit teken, dit beeld, deze vergelijkingen vers versta je alleen als je door geloof tot inzicht komt. En heb je dit inzicht eenmaal, dan wordt meteen je geloof gewekt. Geloof en inzicht versterken elkaar en zijn door God geschonken volgens dit evangelie. Betekent dit dat we maar passief moeten afwachten tot God ons ge-loof schenkt? Nee, Jezus’ pleidooi in dit evangelie is juist dat we ons zo veel mogelijk actief moeten openstellen voor Gods geloofsgeschenk. En daarmee richt dit evangelie zich recht-streeks tot ons. Geloven wij, zien wij het teken van Gods aanwezigheid in Jezus? Waar staan wij? Zijn wij met Hem of niet? Want zoals gezegd, het Johannesevangelie stelt voor scherpe keuzes, ook ons.

Dat dit evangelie ons op deze manier als het ware voor het blok zet, voelt misschien ongemakkelijk aan. Voegen wij ons bij de twaalf overgebleven discipelen of niet? Moeten wij blindelings achter Jezus aangaan? Deze nadruk op Gods exclusieve heilsaanbod in Jezus, plaatst dat ons allemaal niet teveel tegenover alle anderen mensen? Tegenover mensen die ‘iets’ geloven, of die hun religiositeit her in der bijeensprokkelen, of mensen met een andere religieuze overtuiging of met zinzoekers in het algemeen, die zich niet op één traditie en denkrichting vastleggen? Kunnen tegen de achtergrond van dit evangelie gelovigen en onge-lovigen nog door één deur? Zijn de bokken definitief van de schapen gescheiden? Is er nog plaats voor twijfel, voor het gesprek met hen die het allemaal niet zo zeker weten, met hen die zoeken naar waarheid, maar die haar niet of nog niet gevonden hebben?

In onze perikoop hebben we gehoord dat het erop aankomt te geloven dat de woorden van Jezus ‘geest en leven’ zijn en dat we in zijn geest moeten gaan leven (Joh. 6,63). En in-derdaad, dit kan naar de overtuiging van dit evangelie niet zonder het geloof dat God ons schenkt die wil dat wij eeuwig zullen leven en uit dood zullen opstaan (Joh. 6,38). Elders in het evangelie vinden een iets concretere insteek. Er staat dat wij het licht moeten opzoeken en in dat licht oprecht moeten handelen zodat zichtbaar wordt dat God werkzaam wordt in alles wat we doen (Joh. 3,21). Van dit oprechte handelen in Jezus’ geest noemt de evangelist het weer laten lopen van de kreupele, zoals in Betsaida (Joh. 5), het tot leven wekken van de doden, zoals Lazarus (Joh. 11), en het weer laten zien van de blinden (Joh. 9). Van dit op-rechte handelen getuigt ook ons zesde hoofdstuk, dat begint met de wonderbare broodver-menigvuldiging. Een verhaal dat leert dat onderling delen vermenigvuldigen is en dat alles voor jezelf houden verlies is. Dit inzicht staat in schril contrast met een wereld, onze wereld die getekend is door winstbejag, monopolies, repressie, uitsluiting en ontrechting van de armen, uitbuiting van de natuur. Deze verschijnselen kernmerken onze geschiedenis sinds mensenheugenis. Eigenlijk weten we wel dat het niet deugt en dat dat zonde is, maar het wil maar niet lukken het te veranderen en te doorbreken. Wat we nodig hebben is een ‘oprecht handelen’ en een houding van ‘geest en leven’, een leven dat Jezus ons in zijn geest aanreikt. Wat we nodig hebben is dat ons de schellen van de ogen vallen, dat God ons de ogen opent voor de weg ten leven die Jezus ons is voorgegaan. Dan gaat het ook niet meer om geloofs-opvattingen die ons van anderen afsluiten, of om ‘wij tegenover een zij’, maar om een ‘op-recht handelen’, een levende geloofspraktijk die iedereen insluit, te beginnen met het delen van brood, als gave van God aan de mensen die ons uittilt boven alle leven tot nu toe.
Moge het zo zijn. Naar boven

22e zondag door het jaar:
Deuteronomium 4,1-2.6-8; Marcus 7,1-8.14-15.21-23

Een van de meest schokkende ervaringen tijdens mijn verblijf in Israël was wel toen wij rondkeken in de orthodoxe wijk van Jeruza-lem. Je zag daar overal Joden die in het zwart gekleed rondliepen of stilstonden op de hoeken van de straten. Ik zag ze ook bij de Klaagmuur waar kleine jongens ‘zoon der wet’ werden en er met hen gedanst werd met een Schriftrol in de hand. Ik voelde mij niet zozeer getuige van gelovige mensen, maar eerder iemand die als een toerist keek naar wat ik nog het beste met religieuze folklore kan aanduiden: een religieuze wereld waar je geen deel aan kreeg maar eerder als een buitenstaander voor grote vragen werd gesteld: is dit nu de bedoeling van wat wij hoorden uit het boek Deuterono-mium? Gaat het daar om het minutieus volbrengen van uiterst ge-detailleerde voorschriften waardoor duidelijk wordt dat’ dit machtige volk wijs en verstandig is? Is er een andere natie die zulke volmaak-te voorschriften heeft als de wet die ik u heden geef’?

Ik voel me dan getroost door de wijze waarop Jezus ingaat op wat hij ziet en meemaakt van wat er terecht gekomen is van de diepste bedoeling van alle voorschriften en bepalingen van Mozes. Bij de Joodse schrijver Abraham Heschel lees ik dat ten diepste al de be-palingen van de wet met liefde te maken hebben. Zij zijn bedoeld om in de goede verhouding te komen met God, de aarde en de mensen om ons heen. Of, zoals Jezus het zegt in navolging van de profeet Jesaja, het gaat niet om lippendienst maar om het hart van de mens.

Wie daar geen oog voor heeft vervalt in een godsdienstigheid die eerder schadelijk is voor anderen en geen gevoel meer heeft voor de bedoelde verhoudingen.

29 augustus, Henk Jongerius OP

Laat ik duidelijk zijn: het gaat Jezus er niet om dat hij al de voor-schriften en gebruiken afwijst, laat staan belachelijk maakt, maar juist dat je er de eigenlijke bedoeling van doorgrondt en in je leven waarmaakt. De dichter Willem Barnard heeft liturgie eens omschre-ven als het oefenen in godsdienstigheid. Liturgie vieren is dan een oefening in wat geloven werkelijk is en om die reden komen ook wij hier elke week samen.

Wij komen om te luisteren: ‘Hoor Israël’ . Wij horen verhalen en getuigenissen van mensen die met God zijn omgegaan en zo betre-den wij ‘het huis van God’ zoals de psalm het zegt, want wonen in Gods huis betekent rechtvaardigheid, geen boze plannen koesteren, geen bedrog plegen met je tong. Wij luisteren elke week naar hoe de wereld bedoeld is als een goede woonplaats voor mensen die proberen in liefde met elkaar te leven en opdat duidelijk zou zijn wat dat in de grond van de zaak voorstelt delen wij brood en wijn, houden wij maaltijd met elkaar. Daar worden wij elkaars gelijken, levend met een open hand om voedsel te ontvangen dat ons gaan-de houdt.

Wij worden hier bekleed niet met donkere kleren, maar met eerbied voor God, de aarde en voor elkaar. Zo beleven wij eigenlijk wat met het gebod van de sabbat bedoeld is: te weten wat het is om te le-ven in het licht van God dat ons verschenen is in jezus, onze Mees-ter, die ons als testament heeft nagelaten ’hebt elkander lief. Waar dat wordt gevierd leren wij de ware godsdienstigheid die mensen-dienst is en mogen wij de hoop in ons koesteren dat er een nieuwe wereld mogelijk is. Misschien begint die telkens in het klein, hier in de kapel, maar ze zal ons mensen maken die hier ‘vernieuwd’ wor-den in het weerzien van elkaar en in de liefde die ons verbindt. Dat moge voortduren, hier en nu en tot in lengte van dagen en jaren. Dat moge God ons geven!Naar boven

23e zondag door het jaar: Jesaja 35,4-7; Marcus 7,31-37

Het is een wonderlijk tafereel dat ons vandaag door Marcus geschetst wordt: er wordt een doofstomme mens bij Jezus gebracht met de vraag of hij hem de handen wil opleggen. Het gaat om een mens die verstoken is van alle contact met anderen want hij kan niet horen en praten. Door hem de handen op te leggen wordt er opnieuw een verbinding tot stand gebracht, het isolement doorbro-ken. Het is een gebeuren dat grote intimiteit ademt: Jezus is met de man alleen, steekt zijn vinger in zijn oren en raakt zijn tong met zijn speeksel aan.

Het zuchten van Jezus over deze bijna dode mens roept herinnerin-gen op aan wat er geschreven staat in het boek Genesis, waarin de Schepper ademt over Adam die hij uit de aarde geboetseerd heeft. En zo werd hij een ‘levende ziel’ staat er letterlijk. Marcus wil ons laten zien hoe in Jezus de levenwekkende kracht van God zelf zicht-baar wordt onder mensen. Daarom slaat hij zijn ogen op ten hemel, zucht en zegt: Effeta, ga open!
De woorden van Jesaja over blinde ogen die weer zien en dove oren die gaan horen worden tastbare werkelijkheid door de intieme aan-wezigheid van Jezus bij mensen. Het wonder dat hier gebeurt heeft niets te maken met een heel uitzonderlijke genezing maar wil ons vertrouwd maken met hoe God met mensen omgaat.

Het sleutelwoord daarvoor is het bijna enige Aramese woord dat ons van Jezus is overgeleverd en het staat voor waar het in ons leven uiteindelijk om gaat: horen. Niet voor niets bestaat er de Joodse traditie dat het morgengebed elke dag begint met het ‘Hoor Israël’.

Nog voordat wij ons afvragen wat er dan gezegd gaat worden, wor-den wij uitgenodigd om ons te openen, om werkelijk luisterende mensen te worden. Ook de Islam ken het gebedsgebaar van de handen die achter de oren worden gelegd om voor het aangezicht van de Barmhartige open te gaan.

Het brengt me op het grote geheim van het ware luisteren. Niets lijkt voor

5 september, Henk Jongerius OP

ons minder belangrijk te zijn. Je hoeft maar te luisteren naar allerlei praatprogramma’s voor de TV om vast te stellen dat wij hoe langer hoe minder daartoe in staat zijn. Wij horen wat wij willen horen en nog voordat mensen uitgesproken zijn geven wij een we-derwoord en is er geen sprake meer van echt contact en blijft ieder-een alleen.

Het ware luisteren is bedacht op wat er achter en onder woorden meegedeeld wil worden en daartoe is het nodig dat je stil wordt opdat tot je door kan dringen wat mensen eigenlijk willen zeggen.

Pas in het echte horen komen mensen elkaar waarachtig nabij en gaan zij zien waar het echt om gaat. Jezus is daar het voorbeeld bij uitstek: hij hoort en ziet wat er in mensen omgaat zoals eertijds van God geschreven staat dat hij hoorde en zag wat het volk in Egypte te lijden had en daarom afdaalde om redding te brengen. Ieder die waarachtig hoort, verlaat het eigen gelijk, positie of aan-zien en wordt de naaste van met anderen. Meer nog: hij geneest anderen uit isolement, uit doofheid, stomheid, verlamming en dood. Door die nabijheid wordt het onmogelijke mogelijk: woestijn zal bloeien, mensen komen tot spreken en mogen hun eigen gezicht laten zien, de wereld wordt nieuw. Ik hoor dat mooi verwoord in een gedicht van Judith Herzberg: Ziekenbezoek

Mijn vader had een uur lang zitten zwijgen bij mijn bed.
Toen hij zijn hoed had opgezet
zei ik, dit gesprek
is makkelijk te resumeren.
Nee, zei hij toch niet,
je moet het maar eens proberen.

Zullen wij het proberen? Dan zijn de wonderen de wereld niet uit!Naar boven

24e zondag door het jaar: Jesaja 40,1-11; Marcus 1,1-8

Aan het begin van zijn boek over Jezus, de zoon van God, maakt Marcus met één krachtige pennenstreek duidelijk in welke traditie Jezus gezien moet worden. Hij doet dat door de voorloper van Jezus, Johannes, te schilderen met de attributen van Elia, die in kameelharen mantel rondging, en hem te karakteriseren als ‘de stem van een roepende in de woestijn’.

Die stem heeft geklonken door de mond van Mozes en de Profeten, de stem die roept om nieuwe en rechte verhoudingen tussen de mensen en het afbreken van muren en hoogten die goede betrekkingen tussen mensen in de weg staan. Het is een stem die vanaf het begin roept om licht in de chaos en de woestijn van onze wereld, het is de stem van God zelf die tot ons blijft roepen...

Die stem roept tot broze mensen, mensen van een dag, zoals het gras op het veld dat er vandaag nog is en morgen al verschroeid is door de zon en de wind.

En als er dan ruimte is gemaakt, dan verschijnt God met grote kracht en majesteit: ‘Hij komt in kracht; de heerschappij is in zijn hand; zijn loon draagt hij met zich mee en zijn werk gaat voor Hem uit’. Als je je misschien had voorgesteld dat er dan iets heel bijzonders staat te gebeuren, zul je verwonderd zijn over wat je ziet. Er verschijnt iemand als een herder die zorgzaam met zijn schapen omgaat en de lammetjes tegen zijn borst houdt. Niet bepaald een sterke God maar eerder iemand die door zorg om het kleine getekend wordt. Dat is dan ook de boodschap die de Schrift ons vandaag te melden heeft: daar waar wij ruimte maken en alle obstakels opruimen die een gelukkige wereld in de weg staan, zal God in ons midden zijn als iemand die zorg draagt.

12 september 2021, Henk Jongerius OP

In levende lijve verschijnt ons die herder in Jezus, die in zijn persoon niet alleen de verkondiger maar ook de belichaming is van de blijde boodschap die het evangelie is.

Waar wij willen luisteren naar hem en handelen in zijn gezindheid zullen wij ons leven ervaren als goed, zo door God bedoeld, en mogen wij Hem in ons midden weten en zal de aarde gaan beantwoorden aan de oorspronkelijke bedoeling.

Daar zullen wij mensen worden die het roepen om recht en solidariteit horen, dat overal in onze wereld klinkt: in de zwijgzame stroom vluchtelingen die een huis zoeken, in het vredelievend protest dat in Wit Rusland plaats vindt tegen een onrechtvaardig regiem, in alle mensen in onze wereld die roepen om gelijke rechten voor mensen van welke kleur, aard of afkomst ook.

Stem van een roepende: in die ene man die tijdens de inkopen voor Sinterklaas in het hartje van de stad stond, tussen alle mensen die met tassen vol hun geschenken meesleepten en riep: ‘koop een straatkrant…..’
Waar wij opengaan voor de stem van de roepende, ook in onze directe omgeving, zullen wij het aanschijn van de aarde vernieuwen, zullen wij gedoopt worden met de geest van Hem die als een herder onder mensen was, die het geknakte riet niet brak en de kwijnende vlaspit niet doofde.
Dan zullen wij - mensen van hooi en gras - beseffen dat God op ons rekent en wij zijn stem mogen zijn in deze wereld opdat zij een veilig huis wordt voor allen over wie het licht van de dag opgaat. Hoe liefelijk zijn de voeten van de bode die ons dit goede nieuws brengt. Dat het onze voeten mogen zijn!Naar boven

25e zondag door het jaar:
Wijsheid 2, 12,17-20; Marcus 9,30-37

Zojuist hoorden we uit het boek wijsheid: Laten we de rechtvaardige in het nauw drijven dan kunnen we zien wie hem redt. Er wordt ons een beeld geschilderd van mensen die zelf wel uit maken wat belangrijk is en met de nodige arrogantie wordt de rechtvaardige uitgedaagd. Je voelt de misprijzing, de dirty mind. Wij weten wat goed voor ons is en laten ons niet gezeggen door iemand die het opneemt voor de kleinen en zwakken. In dit cynische spel klinkt dezelfde gedachte door als bij de leerlingen die zich afvragen wie van hen nu wel de grootste is.

Het kan haast niet anders of je moet bij het horen van deze teksten uit de lezingen van vandaag denken aan politieke spelletjes, aan machtsmisbruik en economische dwang, aan het uitrangeren van tegenstanders. Een strijd om belangen, wie heeft het voor het zeggen. Het is een kleine moeite om er allerlei voorbeelden uit de praktijk naast te leggen. Nemen we alleen al deze week met moties van afkeuring. Of de rituele dansen om de grote problemen van onze tijd zoals woningnood , en het Klimaat. En laten we het maar helemaal niet hebben over de vele liquidaties die er plaats vinden. Ja er is een donker beeld te schilderen van onze tijd, momenten van onbegrip, van miskenning, van wanbeleid. Tegen deze achtergrond klinkt vandaag de tekst: De mensenzoon wordt overgeleverd in de handen van mensen, hij wordt gekruisigd maar zal op de derde dag opstaan. Wat heeft dit met die borstklopperij, dat machtsspel te maken? Wat roept dit op? Wat wordt hier eigenlijk gezegd?

Jezus is met zijn leerlingen onderweg en Marcus maakt er uitdrukkelijk melding van dat hij zijn leerlingen onderricht. En dan zegt hij: De Mensenzoon wordt overgeleverd in de handen van de mensen, zij zullen hem doden en na drie dagen zal hij opstaan. Tot drie keer toe herhaalt Marcus in zijn evangelie deze uitspraak. Het klinkt als een korte geloofsbelijdenis. Maar de leerlingen verstaan en begrijpen het niet, zij doen er het zwijgen toe. Ik moet zeggen dat ook ik stil werd en dacht wat moet ik hiermee. Mij puzzelt dat woord overleveren. Je kunt denken aan overlevering in de zin van traditie doorgeven. Dat kan door onderricht geven, vertellen en duiden, zoals Jezus vandaag doet, maar het kan ook door allerlei gebruiken en rituelen. Je geeft het verhaal van mensen, je geeft het leven door. Je biedt aan en geeft door. Maar overleveren heeft ook iets van uit handen geven, bijvoorbeeld iemand overgeven aan de politie. Je kunt hierbij ook denken aan een uitspraak als: Je bent overgeleverd aan de Goden. Of je levert je over aan je geliefde.

De mensenzoon wordt overgeleverd in de handen van de mensen. Het is een intrigerende zin. Je denkt al gauw aan de Farizeeërs, het Sanhedrin, aan Pilatus en Herodes, of uit zijn eigen kring aan Judas. Maar het zijn niet alleen gezagsdragers, vrienden, machthebbers die mensen uitsluiten, weg promoveren of uit de wegruimen. De mensenzoon wordt overgeleverd in de handen van de mensen.En die mensen zijn wij ook. Ook aan ons heeft de mensenzoon zich toevertrouwd. Ook ons is Jezus van Nazareth

19 september 2021, Jos Oostrik

 in handen gegeven en aan ons is het om Hem te ontvangen en op onze beurt zijn verhaal door te geven.

De leerlingen doen er het zwijgen toe ze kunnen de boodschap nog niet vatten, Ze zijn druk met hun eigen positie, wie is de grootste? En dan doet Jezus iets, hij neemt een kind en plaats het in het midden en hij zegt erover: Wie een kind opneemt neemt mij op. Je ziet het voor je een kind midden in de kring. We kennen allemaal situaties waar een klein kind het middelpunt wordt van een samen komst. Of zo’n beeld van grote mensen die elkaar op hun mobieltjes beelden laten zien van kinderen en kleinkinderen. Het kind vertederd en trekt de aandacht. Wij zijn in de ban van. Het is geen theorie die Jezus verkondigt, het is een beeld, een ervaring, we zien het gebeuren. En dit beeld is een aanwijzing hoe wij met de overlevering, hoe wij met het verhaal van Jezus , met Jezus zelf om kunnen gaan. Het is zo als je met een kind omgaat. Het gaat om de relatie, de betrokkenheid van jou op het kind. Elders in het evangelie staat een tekst over worden als kinderen, vandaag gaat het niet over worden als een kind, maar over het opnemen van een kind. Elke ouder kan ons vertellen dat omgaan met kinderen soms heel voorspelbaar is, maar dat het ook heel anders kan gaan dan je verwacht had. Kinderen staan uit naar het leven en de vraag is : Zijn we bondgenoten, steunpunten, uitdagers van kinderen of laten we ze aan hun lot over? Zijn wij mensen waar kinderen een beroep op kunnen doen, mensen die aanvoelen wat er speelt, wat nodig is? Zijn wij mensen die zich inzetten voor kinderen? En dan gaat het niet alleen over onze eigen zonen en dochters, maar ook al die kinderen die slachtoffer zijn van geweld, op de vlucht, weerloos en zonder uitzicht? Willen wij er ook voor hen zijn?

Het is in dit opnemen van een kind, waarin we de geest van Jezus mogen herkennen., Ook Jezus voelt zich opgenomen door zijn Vader. En het is Juist vanuit deze betrokkenheid op elkaar, die Hem de moed geeft zijn weg te gaan. Zijn leven is getekend door het kruis, maar het is juist vanuit die verbondenheid met zijn Vader, vanuit het onderlinge vertrouwen dat hij zijn kruis opneemt. En het is vanuit deze verbondenheid dat hij na drie dagen, na enige tijd kan opstaan.

De mensenzoon wordt overgeleverd in de handen van mensen, moge het ons gegeven zijn vader en moeder, ouder te zijn voor elkaar en zo die levenskracht door te geven. Over-leveren,

Wij gaan samen eucharistie vieren, brood en wijn als lichaam en bloed van Jezus delen., Hij wordt ons in handen gegeven en ons wordt gevraagd te worden wat wij ontvangen, Kind van God. Dat wij op onze beurt de weg van Jezus gaan, in het vertrouwen dat we op gewacht zullen worden, zoals de verloren zoon opgewacht wordt door zijn vader. Zoals Jezus gezocht werd door zijn ouders.
Moge het ons gegeven zijn. Naar boven

26e zondag door het jaar:
Numeri 11, 25-29 - Marcus 9 38-42.45.47-48

Klimaatveranderingen, vluchtelingenstromen, onverschilligheid en geweld, ze bedreigen ons gemeenschappelijk huis. “Op deze aarde zijn wij samen één”, zegt Paus Franciscus. “Niemand is hier veilig, als niet alle mensen veilig zijn.” Ik vertel u niets nieuws. In de kerkelijke encyclieken, rondschrijfbrieven waar Paus Franciscus zijn handtekening onder heeft gezet, deelt hij zijn zorgen met een ieder die het maar horen wil. In eerste instantie richt hij zich tot de leden van zijn eigen kerkgenootschap, maar zijn boodschap reikt veel verder; hij wil door ieder mens van goede wil, zowel binnen als buiten de kerk, ongeacht positie en maatschappelijke status, gehoord worden. Laudato Si – geprezen zijt Gij - werd gepubliceerd in 2015 en Fratelli Tutti - alle mensen - vorig jaar, midden in de coronacrisis.

De eerste lezing brengt ons bij Mozes. Na de uittocht uit Egypte heeft het volk een onvoorstelbare lange en zware weg door de woestijn te gaan. Een nieuwe toekomst, een nieuwe manier van samenleven, een nieuw normaal, het is er niet zomaar. In die de woestijn ontstaat er gemor in de groep, omdat de reis zwaarder en veel langer blijkt te zijn dan verwacht. Sommigen zeggen: “Laten we terug gaan naar Egypte, naar het oude normaal. Daar, in dat oude land, was in ieder geval genoeg te eten. Daar zat vlees in de kookpotten! Wat hebben we hier te zoeken?” Om Mozes te helpen, daalt God af in een wolk. De Geest, die op Mozes rust, deelt Hij met zeventig oudsten. Geestkracht, dat is Veerkracht. De moed om in een goede afloop te blijven geloven, de kracht om perspectief te blijven zien. De Geest van God brengt op verrassende wijze mensen bij elkaar, boort liefde aan, zodat grenzen geslecht worden. Twee oudsten die door God geraakt zijn, heten Eldad en Medad. Eldad betekent ‘door God beminde’ en Medad luidt vertaald ‘liefde’. Zij die geraakt zijn door God, zijn mensen die mogen leven in het vertrouwen dat er van hen gehouden wordt. Hun doen en laten wordt door liefde getekend. Als God de liefde zelf is, dan zijn het dus mensen die anderen iets van dat aller diepste geheim, ‘van wat het goede leven is en het goede handelen’, laten ervaren.

En dan komen we bij de lezing uit het Marcusevangelie.Waar waait die Geest, die wind van God? En wie doet het goede? Johannes zegt tegen Jezus:“Meester, we hebben iemand die ons niet volgt, in uw naam duivels zien uitdrijven en we hebben getracht het hem te beletten.” Jezus antwoordt: “Belet het hem niet, want iemand die een wonder doet in mijn naam, zal niet snel ongunstig over Mij spreken. Wie niet tegen ons is, is voor ons.” Vanaf het allereerste begin, zo kun je opmaken uit de woorden van Jezus, is het niet zijn bedoeling om met de leerlingen een eigen en exclusief clubje te vormen. “Als iemand u een beker water te drinken geeft, omdat Gij van Christus zijt, voorwaar ik zeg u: zijn loon zal hem zeker niet ontgaan.” Van Christus zijn. Dit Griekse woord ‘christos’ betekent ‘gezalfde’. De Hebreeuwse vertaling van ‘gezalfde’ is Messias – verlosser. In de oudtestamentische traditie werden er drie ‘soorten’ mensen gezalfd: koningen, priesters én profeten. Het doen en laten van profeten is op ‘ het goede leven, op toekomst voor allen’ gericht; opkomen voor de armen en de kwetsbaren. Bijbelse profeten, het zijn vaak lastige mensen.

26 september 2021, Holkje van der Veer OP

De coronatijd was voor velen een woestijnervaring. Naast veel ellende waren er ook momenten van wakker worden door te ervaren, hoe een nieuwe toekomst er uit zou kunnen zien: geen vliegtuigen in de lucht, veel minder vervuiling, meer stilte en aandacht voor de natuur.
Sommigen hoorde ik zeggen: “Ik ga nooit meer met zo’n vliegtuig naar een vakantie bestemming, we moeten echt anders omgaan met het milieu”. Anderen hoorde ik zeggen: “Ik blijf vaker online werken. Wie weet komen we dan van het file probleem af en hoeft er niet nog meer asfalt te komen”. Weer anderen hoorde ik zeggen: “We moeten anders gaan kijken naar de politiek, naar globalisering en onze economie”.

Om echt anders te gaan leven, om ook zelf te veranderen, dat vraagt om een innerlijke bekering. Je leven anders inrichten, andere prioriteiten stellen, vraagt ook om offers. Omdat dit moeilijk is, spreekt het evangelie harde taal: “‘Dreigt uw hand u aanstoot te geven, hak ze af. Het is beter voor u verminkt het leven binnen te gaan dan in het bezit van twee handen in de hel te komen”. En zo hebben we vandaag meer harde uitspraken gehoord.

Dit doet mij denken aan onze Paus. Zijn brieven, maar ook met zijn bescheiden levenshouding, toont hij ons een profetische getuigenis: opkomen voor de armen, kwetsbare mensen zien en horen én daarbij de hele schepping, de natuur, nooit vergeten. Dit doen vraagt om een open geest, samenwerken en grenzen verplaatsen. Deze week zag ik Greta Thunberg op TV. Haar boodschap is helder en ook pijnlijk. Zij spreekt ons persoonlijk aan. Wees niet onverschillig, verander! Doe het anders! Wereldwijd stimuleert zij jongeren om op vrijdag niet naar school te gaan, maar de straat te verkiezen om daar te demonstreren. Deze jonge mensen zijn Woke. Wakker geworden.
Ze willen dat ook wij, de volwassenen, alle mensen van goede wil, het beter gaan doen, betere keuzen maken, zodat we de natuur niet verder beschadigen.

Vrijdag 1 november start de VN klimaatconferentie in Glasgow. Zowel Paus Franciscus en andere kerkleiders en politici als ook Greta Thunberg zullen daar spreken . Ik verwacht en hoop dat zij de zaal zal doen beven. Paus Franciscus besluit encycliek Laudato Si af met een bede:

Ik lees u enkele regels:

Almachtige God die aanwezig bent in heel het universum
en in het kleinste van Uw schepselen,
Gij die al wat bestaat met tederheid omgeeft,
stort over ons de kracht van Uw liefde uit opdat
wij het leven en de schoonheid beschermen.
Dompel ons onder in vrede opdat wij
als broeders en zusters leven
zonder iemand schade te berokkenen
Naar boven

27e zondag door het jaar:
Lezingen: Genesis 2, 18-24; Marcus. 10, 2-12;

De Schrift, broeders en zusters, is niet zoiets als een orakelboek waarin je alle antwoorden vindt op de vragen die het leven van mensen oproepen. Ook vandaag is het niet zo gemakkelijk om de woorden van de Schrift te duiden. In eerste instantie zou je kunnen denken dat wij vandaag een verhaal beluisteren dat gaat over de onverbrekelijke band tussen twee mensen die elkaar hun ja-woord hebben gegeven. Wij weten maar al te goed dat de tijdgeest ons leert dat veel relaties geen stand houden. Een werkelijkheid waarin mensen die een relatie zijn aangegaan niet met elkaar verder kunnen; verbintenissen worden verbroken, worden ontbonden. Vaak is dat een proces met veel verdriet waar niemand om heeft gevraagd, zeker waar het de mensen betreft die er nauw bij betrokken zijn. Om maar niet te spreken van de gevolgen voor de kinderen wanneer die uit een verbintenis zijn geboren. Wat aanvankelijk zo’n mooie, warme, harmonische relatie leek te zijn, kan zomaar uitlopen op een vechtscheiding. Laten we er in de eerste plaats voor oppassen er niet te gauw de morele meetlat langs te leggen en te oordelen. Je weet vaak niet wat de achtergronden zijn die er de oorzaak van zijn dat mensen besluiten om uit elkaar te gaan, te gaan scheiden.
‘Wat God verbonden heeft, mag de mens niet scheiden’. Wat moeten wij met deze uitspraak in het licht van onze tijdgeest, maar ook in het licht van wat de kerkelijk leer ons voorhoudt?
Eerst en vooral: niet oordelen en barmhartigheid inzetten als sleutel in de breuklijnen tussen mensen. ‘Ik zou er een boek over kunnen schrijven’ zeggen we wel eens wanneer wij op bepaalde, vaak dramatische, gebeurtenissen in ons leven terugkijken. Welnu, de Bijbel, de Schrift is zo’n boek. Een verhaal over trouw en ontrouw, liefde en haat, oorlog en vrede, vriendschap en verbond, enzovoort. Een boek dat is geleefd, maar dat met een zekere weerbarstigheid de diepste zin van haar betekenissen ontsluit.

Het zoekende verkeer tussen de mensen van onze dagen dat wij kennen onder de termen als ‘samenwonen’ of ‘latrelatie’ of het leven in groepsverband of hoe en wat dan ook, dat tasten en zoeken is ook tussen de regels van het evangelie van vandaag wel te bespeuren. Laten wij wat verder mediteren over de woorden van Jezus. Wat God verbindt mag de mens niet scheiden, woorden met een diepe betekenis. Wat zou de oorspronkelijke betekenis kunnen zijn van dit leergesprek tussen Jezus en de farizeeën? Het lijkt een vinnig vraag- en antwoordspel te zijn; en de leerlingen vragen Jezus om nadere uitleg. Het lijkt erop dat Jezus direct doorstoot tot de kern van de zaak waar hij spreekt over het begin. Jezus grijpt terug naar het moment van de scheppingsmorgen. ‘In het begin; bij de schepping’. Beeld van God schiep hij hen, staat er in het scheppingsverhaal. Beeld en gelijkenis schiep Hij hen. En daarmee komen wij uit bij een paradox waar we wellicht niet altijd bij stil staan. Steeds wordt in de Schrift weer benadrukt dat God geen beeld heeft. God gaat elke voorstelling, elke categorisering te boven. Beelden, vormen, begrippen, het zijn allemaal pogingen tot afbakening, tot definiëring. ‘Beeld’ moet dus verwijzen naar iets heel anders dan het bezit van een specifieke vorm. Misschien is het idee van de mens als Gods beeld, voor alles bepaald doordat de mens het enige schepsel is dat ook tot scheppen in staat is, de enige levensvorm die een dialoog kan aangaan met de Scheper van het leven zelf. Jezus peilt de oerrelatie tussen God en mens en de oorspronkelijke wil van wat God met de schepping voorheeft. God schiep de mensen als wezens die elkaar nodig hebben om heel te zijn, om het leven te ervaren als een geschenk. In de liefde toont God ons de wereld zoals hij die heeft bedoeld.

3 oktober 2021, Bruno Wilderbeek ocso

Het is de uitnodiging ons open te stellen voor een scheppingsproces in liefde waarin wij meer en meer het beeld van God in onze wereld werkelijkheid laten worden. Wij kunnen van Jezus zeggen dat Hij een mens was die vanuit die ervaring en werkelijkheid leefde en die door deze werkelijkheid werd gedragen. Hij leefde in de vrijheid van de eeuwige en tijdloze keuze van zijn geloof in de Vader. God was hem zo nabij en zijn Rijk was voor hem zo aanwezig dat de afstand tussen Gods waarheid en hem, zo zou je kunnen zeggen, niet bestond en als in een oogwenk te overbruggen was. Jezus wilde dat wij onszelf ook zo leerden zien en verstaan. Niet binnen de werkelijkheid van toeval en duistere machten maar in de werkelijkheid die wordt gedragen door facetten en spiegels van oneindig licht, van onze mogelijkheden om het scheppingsproces voort te zetten, ‘melodieën van een onvoltooide symfonie, tonen van een nooit eindigend lied dat door ons heen gaat en in eeuwigheid klinkt’ . Mannelijk, vrouwelijk schiep hij hen. En die twee zullen één worden. Waar het woordje één verschijnt, komen we wellicht toch zoiets als een Naam voor God op het spoor, verschijnt de betekenisvolle Naam van God als de Ene die ons in dat scheppingsproces begeleid. Ik zal er zijn; Ik zal met je zijn (Ex. 3,14). Wie of wat we ook zijn, we leven allemaal in verbondenheid met de ene Goddelijke liefde wanneer we geloven dat wij kind van God zijn, verbonden met en in de Ene, in eenheid. Daartoe worden wij aangesproken, daartoe worden wij geroepen.

Hoe komt die verbinding tot stand? Hoe verbindt God dan en wat verbindt God? Over welk Godsverbond gaat het? Zoals zo vaak gaan hier Godsbeeld en mensbeeld hand in hand.
De grote Rijnlandse mysticus Meester Eckhart (1260-1327) schreef dat er mensen zijn die God het liefs zien als een koe, en die van hem houden als van hun koe: vanwege de melk, de kaas en de winst die ze oplevert. God is er om ons compleet en gelukkig te maken. En wat wij van God hopen en verwachten, verlangen we ook van andere mensen.
Zo kan het ook mensen vergaan die een relatie aangaan. Mensen zijn dan op zoek naar dat ene ontbrekende stukje in hun leven. Adam, de mens zoekt een hulp die bij hem past.
Je doet je best om in smaak te vallen, je hebt jezelf in de aanbieding.
De vraag die zich aandient is waar onze energie zich op richt. Een zo’n attractief mogelijk liefdesobject te zijn of te worden? Of kunnen wij van God en van de mens ook houden zonder dat het ons iets oplevert? Kunnen wij de heilige koe waarover Meester Eckhart spreekt stukje bij beetje loslaten? Anders gezegd: wat verwachten wij van God of van een partner: geluk, begrip, veiligheid? Onmiskenbaar kwaliteiten die betekenisvol zijn in onze verhouding tot God en tot elkaar. Beeld en gelijkenis van God werden zij geschapen; God waarvan gezegd wordt dat in Hem / in Haar de liefde volkomen is.
De kern van het verbond van God en mens zou ik daarom willen omschrijven als het verlangen om te leren liefhebben. En dat wederzijds verlangen van God en mens, dat verbond, die verbintenis, zal de mens niet scheiden. Een verlangen dat de trappist Thomas Merton verwoord in het volgende gebed.
Ik weet niet waar ik heen ga. Ik ken de weg niet die voor mij ligt. Ik kan niet met zekerheid zeggen waar hij zal eindigen. Ook ken ik mezelf niet echt, en het is niet omdat ik denk dat ik Uw wil volg dat ik dat ook werkelijk doe. Maar ik geloof dat het verlangen U te behagen U in feite ook behaagt. En ik hoop dat ik dat verlangen heb in alles wat ik doe.
Moge wij dat verlangen in verbondenheid met ons meedragen op onze tocht door het leven met elkaar.Naar boven

28e zondag door het jaar:
Wijsheid 7,7-11; Marcus 10,17-30

Het 10e hoofdstuk van het Marcusevangelie, waar we vandaag een gedeelte van horen, bevat het laatste onderricht aan de leerlingen alvorens Jezus met hen naar Jeruzalem gaat waar hij lijden en ster-ven zal. Het bevat eigenlijk in een notendop de weg die we moeten gaan om wijsheid te vinden, waarover wij Salomo hoorden spreken. In de Schrift is wijsheid niet een theoretisch of wijsgerig schouwen maar eigenlijk een heel praktisch inzicht in wat je te doen staat in het leven en het is boeiend om te horen hoe die wijsheid gevonden wordt. Wie de ware levensweg wil leren zien en vinden, zal van meet af aan vragen naar wat er geschreven staat, zoals wij Jezus afgelopen zondag hoorden doen als het gaat over echtscheiding: wat staat er geschreven en hoe horen en lezen wij dat?

De bedoeling van de schepping kunnen wij eigenlijk alleen maar verstaan als er een nieuwe openheid en ontvankelijkheid in ons is, zoals wij die vinden bij kinderen, waarin ons de ware betekenis van de geboden duidelijk kan worden.

Vandaag horen wij een wel heel bijzonder woord dat hoort bij het volbrengen van de geboden. De rijke man zegt dat hij die allemaal heeft onderhouden van jongs af aan en toch ontbreekt er nog iets aan. Jezus zegt dat tegen hem omdat hij van hem hield, hoorden wij.

Wanneer wij in liefde worden aangezien, betekent het dat wij wer-kelijk doorgrond worden en gekend in wie wij echt zijn. En dan ho-ren wij Jezus zeggen dat de ware wijsheid niets te maken heeft met een volmaakt volbrengen van geboden, maar dat je doordringt in de diepste betekenis ervan. Het betekent dat je niet langer uit bent op wat je hebt of bezit of het eeuwige leven dat je als beloning ont-vangt, maar juist dat je loslaat wat je bezit en het aan de armen geeft.

10 oktober, Henk Jongerius OP

De echte levenswijsheid is geen theorie maar een beseffen en vooral ook doen wat je diep van binnen heel goed weet. Dat is dat leven in de grond van de zaak betekent dat je samen met anderen leeft, dat je weet van delen vanuit het besef dat wij allemaal mensen zijn die zonder een ander niet tot ons recht zullen komen. Wij zijn gescha-pen en geroepen om met een ‘tegenover’ te leven die ons kent en roept bij onze liefste naam, want, zo hoorden wij, ‘het is niet goed dat de mens alleen is.’ De diepste betekenis van de geboden die ons als een aanbod tot leven gegeven zijn: het leven met elkaar delen.

Zoals wij alleen maar mensen kunnen zijn omdat wij, zoals de psalm het gezongen heeft, gekend en bemind zijn door God, zo zul-len wij voor elkaar ‘zo goed als God’ mogen zijn, mensen die elkaar van dag tot dag het leven mogelijk maken. Zo zullen wij ‘Gods beeld en gelijkenis’ zijn en zal de levensvreugde ons als grootste rijkdom in onze schoot vallen: in wie van hun armoe delen, voor elkander niet verhelen dat zij elkanders rijkdom zijn, komt mijn koninkrijk nabij. Daarom zingen wij in ons slotlied vandaag dat wij van grond en vuur gemaakt worden, hoog op de rotsen, aan levend water, van geur en smaak, van licht en stem, uw evenbeeld!

Dat is het grote onderricht dat Jezus aan zijn leerlingen geeft alvo-rens het ook waar te maken in Jeruzalem en tot die wijsheid worden wij vandaag geroepen. Het is een perspectief van een nieuwe we-reld waarin wij niet meer beklemd zijn en bedacht op eigen geluk, maar mensen die leven in de nieuwe stad waar de tafel der armen staat waaraan wij allen genodigd worden! Hier krijgen wij een voor-smaak van dat leven aan de tafel waar wij allemaal genodigd, hier proeven wij de wijsheid van het leven: dat het ons smaken zal, alle dagen dat wij leven!
Naar boven

29e zondag door het jaar: Jesaja 53,10-11; Marcus 35-45

U kent ze wel, die volkse wijsheden waar we van tijd tot tijd gebruik van maken: ‘ieder het zijne’, ‘voor niets gaat de zon op’ en ‘voor wat hoort wat’ om er maar een paar te noemen. Ze vormen vaak een soort vanzelfsprekend richtsnoer in ons doen en laten en kenne-lijk zitten ons ingebakken want ook die twee zonen van Zebedeus, Johannes en Jacobus, zijn ermee ingeënt, als ik het evangelie van vandaag hoor.

Zij willen voor het volgen van Jezus iets terugkrijgen en volgen daarmee een primitief soort rechtvaardigheidsgevoel waarin het vanzelfsprekend is dat je iets terugkrijgt voor bewezen diensten, zo goed als het tot die volkse wijsheid en moraal hoort om iets terug te geven als je wat van een ander gekregen hebt, want dan sta je niet bij een ander in het krijt en zijn we niet afhankelijk van de welwil-lendheid van anderen.

Het zijn deze volkswijsheden die Jezus volkomen vreemd zijn, maar de leerlingen hebben daar geen oor naar. Misschien dat zij dromen van het stichten van een nieuw koninkrijk door hun meester en ho-ren zij niet hoe Jezus voorspelt dat hij door de overheden vermoord zal worden. Aan het kruis waar hij zijn heerlijkheid zal binnengaan bevinden zich aan zijn rechter- en linkerhand wel twee mensen, maar het zijn misdadigers zonder naam.

De weg van Jezus die Hij zijn volgelingen wijst onderweg naar Jeru-zalem, staat haaks op de volkswijsheid waar Johannes en Jacobus van spreken. Zijn wijsheid spreekt van geven, van dienen, van lief-de voor mensen, die niet op beloning uit is maar enkel en alleen hun ware levensgeluk voor ogen heeft.
Die levenshouding heeft ook niets te maken met de wijsheid van onze

17 oktober 2021, Henk Jongerius OP

wereld waarin mensen over elkaar regeren en macht uitoefe-nen, waar het recht van de sterkste geldt en onderdrukking aan de orde van de dag is. ‘Dat mag onder u niet de leefregel zijn’ horen wij Hem zeggen want echt leven betekent het geluk van mensen dienen, toegewijd zijn aan het dagelijks geluk van eenvoudige, ar-me mensen die niet meetellen in onze maatschappij. Kortom, zijn levenswijsheid keert de verhoudingen radicaal om: in het koninkrijk dat Hem voor ogen staat zullen de laatsten de eersten zijn, worden zij gezocht die verloren zijn, worden slaven heersers en vreemdelin-gen huisgenoten.

De weg die Jezus gaat, kan nog het beste omschreven en begrepen worden als de weg van het zaad dat in de aarde valt en door te sterven nieuw leven tevoorschijn brengt.

Zo horen wij ook in de profetie van Jesaja over de dienstknecht: hij volbrengt de ware levensweg door zich te geven aan mensen, zon-der er iets voor terug te vragen en hij zal het licht zien en verzadigd worden. Op een geheimvolle wijze lijkt zijn leven uit te lopen op de dood maar in werkelijkheid is zijn vernedering tot de dood zijn ver-heerlijking, zijn verheffing door God, die de Eerste en de Laatste is. Al wie dorst heeft naar leven mag komen om van de ware levensbe-ker te drinken en hij belooft: Ik Zal er Zijn.

Dat is geen gemakkelijke volkswijsheid met platte waarheden, maar een wijsheid die alleen begrepen kan worden door metterdaad de weg van dienstbaarheid te gaan: een ommekeer van denken en doen, een andere wereld die als verlangen leeft in ons hart en wer-kelijkheid kan worden elke dag als wij opengaan voor elkaar en dur-ven leven in het vriendelijk licht van God. Dat moge ons ten deel vallen. Naar boven

30e Zondag door het Jaar:
Jeremia 31, 7-9 Marcus 10, 46-52

Zien en kijken dat lijken de sleutelwoorden van vandaag. Misschien vergaat het u ook zo: afgelopen donderdag zaten wij (een groot deel van u was daarbij aanwezig) hier in een overvolle kapel om afscheid te nemen van Antoon Boks. En als we dan naar Antoon kijken, komen er beelden boven van een grote man, stevig, sportief postuur met een wat behoudende maar toch ook uitdagende en belangstellende blik in zijn ogen. En als we dan alle verhalen over Antoon horen, zien we een man die eindeloos trouw is, zijn loyaliteit kent geen grenzen. En zeker als iemand overleden is, zie je iemand op een andere manier. Eventuele dagelijkse ergernisjes of beslommeringen zijn weg en je ontdekt de talenten en de capaciteiten van die persoon. Kijken en zien – ze krijgen zo’n bijzondere betekenis bij een overlijden.

Je kunt met deze twee werkwoorden ook levenshoudingen aanduiden. Zien is meer dan kijken - kijken heeft vooral te maken met de buitenkant, zien raakt diepere lagen. Toch is het niet nodig deze woorden tegen elkaar uit te spelen. Kijken, goed uit je ogen kijken, opletten in het verkeer, kijken of iedereen er is, hoe kijkt iemand uit zijn of haar ogen vandaag, en zo kunnen we er nog meer betekenissen bij denken. Wij kennen allemaal de Vlaamse uitdrukking ‘IK ZIE U GRAAG’ en dat betekent niet wat ‘zie je er leuk uit’ (misschien ook wel) maar het is een liefdesverklaring. Ik houd van je, ik geef om je.

Het verhaal van de genezing van Bartimeüs, een blinde, is het sluitstuk van hoofdstuk 10 in het Marcus Evangelie. De afgelopen weken hoorden wij allerlei perikopen: daar zijn wij verschillende soorten blinden tegengekomen: Farizeeën die zich blind staren op de regels en wetten (mag een man zijn vrouw verstoten); een rijke jongeling die verblind raakt door al zijn bezit, leerlingen van Jezus die zich blind staren op een mooie plaats, links of rechts naast Jezus. En dan vandaag de ‘enige echte blinde’.. Al mogen we dat misschien zo niet zeggen…

In de drie teksten van vandaag: de eerste lezing, de psalm en het Evangelie gaat het ook over ‘op reis zijn’ – een pelgrimstocht – een tocht van ballingen. Jeremia spreekt eveneens over blinden, lammen, zwangere en barende vrouwen. In dichte drommen keren zij terug. In tranen gingen zij heen, getroost leid Ik hen terug. Er zullen ongetwijfeld ook andere mensen meelopen in die stoet van ballingen. Maar Jeremia noemt vooral de mensen die niet het hardst kunnen lopen: lammen niet, blinden moeten goed geleid worden, schuifelen, zwangere vrouwen lopen zeker niet hard, vooral in hun laatste maanden niet en barende vrouwen hebben een ligplaats nodig! Zij hebben allemaal op een eigen manier anderen nodig, er moet op hen gewacht worden. Het is een beeld van op weg gaan – van A naar B – maar sterk afhankelijk van elkaar als een grote menigte, een gemeenschap. Dat thema speelt eveneens in de psalm – de weg van een pelgrim, een weg van vreugde, verdriet en omkeer. ‘wie zaait in droefheid zal oogsten in vreugde’, ‘een mens gaat zijn weg en zaait onder tranen, zingende keert hij terug met zijn schoven’. Een tocht van en door het leven!
Jezus is eveneens onderweg van Jericho naar Jeruzalem. Een grote menigte vergezelt Hem. Iedereen is enthousiast over die leraar uit Nazareth. Daar in Jericho trekt Jezus rond, Hij predikt, zegent en geneest.

24 oktober 2021, Ineke van Cuijk OP

 Een drukte van belang, gejuich, gezang, geschreeuw. En dan gaat de weg weer verder, de stad uit. Iedereen is druk (met zichzelf) en zij vinden het maar wat lastig dat er zo’n schreeuwend iemand langs de kant van de weg zit. Ze snauwen hem toe en willen dat hij zwijgt. Zij kijken naar die blinde, naamloze man – hij heet alleen maar Zoon van Timeüs! Hij zit letterlijk en figuurlijk langs de kant. Waarschijnlijk door familie verstoten, zonder gezichtsvermogen, zonder inkomsten. Het leven trekt aan hem voorbij en hij maakt daar op geen enkele manier deel van uit. En zo staat deze man voor al die ontelbare mensen, die uitgestoten, geweerd, niet gezien worden!

Jezus wordt geraakt door deze man en ondanks de menigte, die letterlijk in de weg staat, Hij ziet hem staan en reageert Hij. Hij nodigt hem uit ‘roep hem eens hier’. Dan is Bartimeüs niet meer te houden, hij werpt zijn bedelaarsmantel van zich af en komt zo ‘oog in oog’ te staan met Jezus. Misschien wel voor ’t eerst in jaren! En die man vraagt hem: ‘wat wilt ge dat Ik voor u doe?’ De blinde moet zelf, met eigen woorden, zijn diepste verlangen uitspreken. Hij moet hoogstpersoonlijk mondig worden en zijn geloof in Jezus, Zoon van David, uitspreken. Hij wil maar een ding: ‘Rabboeni, maak dat ik zien kan!’ Die aanspreektitel valt op: Rabboeni – Zo wordt Jezus niet vaak genoemd, wij kennen ‘t vooral van Maria Magdalena, als zij Jezus ontmoet in de tuin bij het lege graf, een liefdevolle aanspreektitel. Deze blinde man ziet wat velen niet zien! Hij weet dat Jezus hem kan genezen! Hij heeft daar het volste vertrouwen in. Iedereen kijkt en hij ziet. Zijn blindelings vertrouwen geneest hem: als je gezien wordt zoals je bent – dan kan genezing/omkering plaats vinden.

Geloven, vertrouwen, zien en inzicht, verlossing en genezing: het zijn allemaal geschenken. Je maakt ze niet zelf. Je krijgt ze – om niet – genade! En het gaat ook niet vanzelf. Je moet er om vragen, er hard voor roepen, schreeuwen zelfs, strijd leveren. En je moet ook veel van je afgooien wat je belemmert, je moet je diepste verlangens uitspreken. Maar dan zul je ZIEN, een beetje, soms even, maar genoeg om van te kunnen leven.

De afgelopen week was mevrouw Jane Goodall in het nieuws, de 87-jarige dame die bijna een leven lang met chimpansees leefde. Zij heeft een boek geschreven: Het Boek van Hoop. Zij noemt vier redenen tot hoop: het ongelooflijke menselijke intellect, de veerkracht van de natuur, de kracht van jongeren en de onverwoestbare menselijke geest.
Voor mij, voor ons, hoop ik, zijn dit krachtige tegenhangers op al de grote wereldproblemen waar wij vandaag de dag voor staan: stikstofcrisis, grote zorgen om het klimaat, ongebreidelde kritiek en hoon op leidinggevenden, het doemdenken en zo kunnen we nog even doorgaan. Jezus zegt vandaag tegen Bartimeüs – omdat je zelf opstaat – actief wordt – risico’s durft te nemen – laat zien waar je op hoopt, vertrouwen hebt: kun je oprecht leven!!

Wij worden uitgenodigd op te staan – een boodschap van hoop en vertrouwen uit te dragen zodat wij hier – op kleine schaal – het Koninkrijk van God samen kunnen realiseren. Dat wij onze eigen blinde vlekken een zo ruim mogelijk zicht geven op onze pelgrimstocht door het leven. Dat wij naast kijken vooral mogen ZIEN! En leven in het Licht dat ruimte geeft.Naar boven

31e zondag door het jaar:
Deuteronomium. 6,2-6; Marcusc. 12, 28b-34

De tegenstand die Jezus ondervindt wordt bij Marcus beschreven als een confrontatie met farizeeën en herodianen die ruzie zoeken door Jezus op een woord te vangen. Met welk doel stel je aan iemand een vraag? Wat beoog je, wat is je intentie? Tweespalt te zaaien? Verheldering te krijgen op een bewering? Een antwoord te ontlokken dat je kunt gebruiken om iemand schaakmat te zetten? In het evangeliefragment wordt gevraagd naar een woord van God: ‘Wat is het allereerste gebod?’ Maar wat moet je met zo’n vraag wanneer de vragensteller er alleen maar een middel mee in handen lijkt te krijgen om de ander onder het mom van zogenaamde kennis over God onderuit te halen. En dat misschien wel vanuit een niet aflatende betweterij en tegen de achtergrond van competentie en geldingsdrang. Het getuigt van een zeer ruim hart om tegenover een dergelijke provocatie zo kalm en duidelijk te spreken als Jezus hier doet. Met zijn antwoord houdt Jezus een spiegel voor aan zijn tegenstanders. Het antwoord van Jezus op de vraag van de Schriftgeleerde klinkt misschien heel afgesleten, ‘je moet de Heer, je God, liefhebben met heel je hart’. De vraag waar het uiteindelijk om gaat is niet zozeer gericht op het belangrijkste ‘gebod’ in de ‘wet’, maar het gaat veelmeer om de vraag waar het in ons leven het meest op aankomt! En ook: hoe krijgen wij het voor elkaar om er echt naar te leven?

Wat betekent het om God lief te hebben? Het hangt natuurlijk af van de vraag hoe jij denkt dat God aan jou verschijnt! Is het een God die ons met zijn ogen voortdurend achtervolgt, beloert en bespiedt? Is God een werkelijkheid onder wiens macht wij ons zouden moeten buigen als onder een onzichtbare dictatuur? Langs deze weg zul je er natuurlijk nooit toe komen om God lief te hebben, al helemaal niet met je hele hart, je hele ziel en heel je verstand. We dienen daarom dan ook in onze overwegingen het tweede gebod in de vraag, wat het betekent God lief te hebben, te betrekken. Want groter dan deze twee, is er niet! Twee die één zijn. Twee bewegingen, naar God en de mens naast je, die één zijn. Alles wat een mens in het leven te doen en te laten heeft wordt bepaald door de liefde voor God en de naaste; met alles wat je hebt en bent. Aan deze voornaamste twee geboden hangt heel de Wet en de Profeten. Eredienst en mensendienst! Het gebod van de liefde: het is de kortste samenvatting van de Bijbelse boodschap. Stel daden van ‘liefde’- bedoeld wordt niet een warm gevoel, maar een levenshouding en een gedrag. Oog hebben voor de mens die mijn geweten wekt, mij verantwoordelijk maakt, mij aanspreekt op mijn vrijheid. Wanneer je dat doet sta je niet ver af van het Koninkrijk Gods. Het gaat boven alle brand- en slachtoffers.

‘Luister, Israël!’ Het luisteren gaat aan het dubbel gebod van de liefde vooraf! Het eerste dat van de gelovige wordt gevraagd, is die 

31 oktober 2021, Bruno Wilderbeek ocso

luisterbereidheid. Jezus nodigt ons uit onze oren en ons hart open te stellen en bereid te zijn om te luisteren naar een woord dat ons wordt geopenbaard van Godswege. Dat aandachtig luisteren is gericht op wat de situatie, de mensen om ons heen, en uiteindelijk God, ons willen zeggen, wat zij van ons vragen. Aandachtig te luisteren naar wat zich aandient, en niet alleen naar wat je uitkomt. Luister goed om te weten wat er aan de hand is en wat je te doen staat. Want wat zijn kenmerken van die liefde waar het over gaat? Ik lees bij Huub Oosterhuis :
Ik versta onder liefde: die duizenden nuances van vriendelijkheid en vriendschap, van tact en geduld, van bedachtzame eerbied en mededogen, van lange trouw en spontaniteit, van hoofsheid en hartstocht, van goede wil en ontroering, waarmee mensen elkaar bejegenen. Ik versta onder liefde de denkkracht en de intuïtiekracht, de wijsheid en de wetenschap, en alle fantasie en volharding en optimisme waarmee de aarde wordt opgebouwd, steeds opnieuw, tegen alle afbraak in. Alles wat ten goede is, alles wat bijdraagt tot iets meer recht en vrede voor iets meer mensen, noem ik liefde.

Oog hebben voor mijn naaste! Dat is ook de kunst om niet in eerste instantie voor elkaar te handelen, of te denken of iets te doen, maar het betekent eerst en vooral er voor elkaar te zijn. Telkens wanneer wij ‘naastenliefde’ zien als een ‘doen voor’, dan schakelen wij de ander niet in, maar dan schakelen wij hem uit. Dan stellen wij hem niet in zijn vrijheid, maar dan kortwieken wij hem / haar. Maar als het ons lukt woorden te vinden die een gevoel opwekken van onvervreemdbare waardigheid, voor de ondeelbare schoonheid van ieder mens, dan betonen wij in de liefde voor God ware naastenliefde. Ieder van ons zal zulke mensen aan zijn zijde nodig hebben, mensen die ons leren om onszelf te bekijken met de ogen van eeuwige goedheid. Liefde is dan: willen dat een ander er is. God beminnen is dan: willen dat God er is. De naaste liefhebben is dan: willen dat de naaste er is. En dat alles willen zonder eigenbelang of verborgen agenda! ‘Er is geen ander gebod voornamer dan die twee’. Als ik wil dat mijn naaste er is, wil ik dat God er is. Mijn wil is dan iets van God.

Voor God hebben wij allemaal een onvervreemdbare betekenis, waarde en grootheid. Steeds wanneer wij een mens van ganser harte liefhebben, dan zal die glans zijn ziel verlichten. We mogen er op vertrouwen dat wij dan niet ver af staan van het Koninkrijk Gods. En steeds wanneer het ons lukt om een ander mens van zijn grootheid te overtuigen, dan zullen wij samen dichter bij God komen. Er is geen wet buiten deze ene: trouw zijn aan onszelf door onze verbondenheid met de ander en op deze wijze trouw zijn aan God, die hemel en aarde gemaakt heeft. De hele wet en alle profeten vinden daarin hun uitleg en hun naleving. Daarom: weg alle harde woorden, wrok en tweespalt. Dat in ons midden liefde woont, God zelf. Naar boven

H. Willibrord: Jesaja 52,7-10; Psalm 96; Marcus 16, 15-20

Wat brengt een jonge man ertoe om de zee over te steken en in een land van mist en water rond te trekken. Hoe komt iemand er toe op pad te gaan en met boten over te steken. Wie of wat is de drijvende kracht achter dit avontuur?

Het is midden zevende eeuw. Monniken uit Ierland ondernemen als pelgrims de reis naar het vaste land van Europa. Ze zijn bezield van het verlangen het evangelie van Christus te verkondigen. Wij spreken over de Zending, over Missionair werken. En ieder van ons zal de nodige gedachten hebben bij deze missie en zending, stoere verhalen , ontroerende verhalen over missieposten, maar ook verhalen van verdriet en mislukking en van machtsmisbruik. Welke kracht wordt hier getoond en waar halen deze mannen en vrouwen de inspiratie vandaan. Waren zij die vreugdebodes waar Jesaja het over heeft? Zijn zij degenen die vrede komen melden, of zijn het betweters, predikers, die ons wel even zullen vertellen hoe het werkelijk allemaal in elkaar zit?

Zo juist hoorden we uit de profeet Jesaja: “Hoe welkom zijn de voeten van de vreugdebode, die een boodschap van vrede, van goed nieuws meldt”. Het zijn woorden die klonken aan het eind van de ballingschap en ze zijn bedoeld om perspectief te geven; er is licht aan het eind van de tunnel. Ik weet niet wat deze woorden bij u oproepen, maar mij brengt het bij mensen, bij beelden en woorden die mij aanspreken, die mij raken en die mij in beweging zetten. Bijvoorbeeld mensen die inspirerend zijn en een weg wijzen en ieder van ons zal zo zijn eigen namen en zijn eigen personen hebben. Soms zijn het gebeurtenissen die je blij maken of je aanzetten tot actie. Soms een bijzondere ervaring, maar vaak ook kleine lichtpuntjes die perspectief geven. Een klein voorbeeld had ik deze week. Ik las in de krant een beschrijving van een nieuw boek over de Duitse theologe Dorothe Sölle. Het draagt als titel: Van de boom leren, naar een gedicht van haar hand. Het luidt:

Van de boom leren,
die elke dag opnieuw,
’s Zomers, ’s winters,
niets verklaart,
niemand overtuigt
niets produceert.

Het gedicht trof mij in zijn eenvoud. Het gaat niet om prestatie, niet om ‘zie mij eens’, maar om dat oergevoel, Er Zijn. Ik, jij mag er zijn, je mag gezien

7 november 2021, Jos oostrik

worden. Geniet van het moment. Er zijn zoals je bent. En een goed verstaander hoort hier de naam van de Eeuwige meeklinken,’ ik zal er zijn’. Jesaja zegt: De vreugdebode roept: God is koning. Met andere woorden wij laten ons leiden door een kracht, een God die er is voor mensen. Wij zongen het aan het begin van de viering: Overal zijt gij onzichtbaar gegeven sprekend nabij… Niet aanzien, niet bezit, maar er zijn, dat is bepalend, dat maakt je tot bondgenoot tot boodschapper van het goede nieuws. Daar waar echte vrede, echte vreugde leidend is, daar heerst God. Dat is de leidraad voor ons leven of anders gezegd dat is ons geloof .
Willibrord en zijn gezellen kwamen naar de lage landen. Geraakt door dit vertrouwen. Zij voelden zich gezien en gingen op hun beurt op weg omdat vertrouwen uit te stralen Enkele eeuwen later waren er Franciscus, Dominicus en nog later Ignatius die allen op hun beurt aan het begin staan van nieuwe bewegingen, van pelgrims, vreemdelingen, armoedzaaiers, die op weg gingen, getuigen van wat ze ontdekt hadden, Bij Franciscus was het een melaatse die hem tot inkeer bracht, bij Dominicus was het een nachtelijk gesprek in de kroeg, bij Ignatius was het een kleine rivier de Cardoner, die hem duidelijk maakte dat het leven stroomt en dat je mee gaat en gedragen wordt. Telkens opnieuw worden mensen geraakt door de eenvoud, de directheid van een ontmoeting een gebeuren. En op hun beurt gaan zij op pad en laten zien wat hen geraakt heeft.

Het is dit proces van brengen van de blijde boodschap, waar het evangelie van Marcus telkens over spreekt. Reeds in het eerste hoofdstuk zegt Jezus: Bekeert u, heb geloof in de goede boodschap (1,15) En vandaag horen we het slot van het evangelie:. Zij trokken erop uit om overal de boodschap uit te dragen , terwijl de Heer meewerkte en het woord kracht bij zette met tekenen (16,20). Met andere woorden waar mensen zich toe keren , zich laten raken door wat er om hen heen gebeurt, daar klinkt een boodschap van intense vreugde en daar zullen tekenen zijn van hoop en liefde. Het is niet onze weg, maar de weg van de Levende, ik zal er zijn.
Vandaag worden wij als gelovigen opgeroepen, in woord en daad te getuigen van dit geloof in een God die er is, die met ons mee gaat en die ons op onze beurt uitdaagt er te zijn voor elkaar.

Laten we bidden dat we zijn weg mogen gaan, doorgloeid van zijn waarheid, dat zijn mildheid in ons mag juichen en dat zijn zegen ons mag doorstromen en zijn recht spreken in ons. Ga met ons jouw weg en schenk ons jouw kracht, wees ons nabij.Naar boven

33e zondag door het jaar : Daniel 12,1-3; Marcus 13, 24-32

Het zijn weerbarstige teksten die ons tegen het einde van het kerkelijk jaar voorgehouden worden. Of misschien is weerbarstig niet het goede woord, zijn het eerder benauwende teksten die nu opklinken. Wij vragen ons wellicht af: wat moeten we daarmee? Maar ook nu we deze vraag stellen wordt, zoals we dat in de liturgie belijden, het Woord van God tot ons gesproken. Het is zoeken naar aanknopingspunten en herkenningstekens. Waar raken deze woorden aan ons bestaan? En hoe benauwend zijn deze teksten eigenlijk? Uitzichtloos? De reacties kunnen variëren van een angstig niet-begrijpen tot een schouderophalend naast-je-neerleggen. De lezingen uit Daniël en Marcus maken deel uit van de zogenaamde apocalyptische literatuur. Teksten die ontstaan zijn in situaties van dreiging en uitzichtloosheid. Je kunt de samenstellers van de liturgische jaargang, die nu bijna ten einde is, niet ontzeggen dat ze geen neus zouden hebben voor dramatiek. In de late herfst de aankondiging van de eindtijd! Door de eeuwen heen is dat thema van de eindtijd in sommige kringen erg geliefd geweest en dat fenomeen heeft zich steeds opnieuw herhaald. En ook in onze dagen is die boodschap hier en daar te horen. Bijvoorbeeld bij de millenniumwisseling. En niet in de laatste plaats omdat wij in het huidige tijdperk, dat wel wordt aangeduid met het antropoceen, in staat zijn als mensen, onze aarde te vernietigen. Het aardse klimaat en de atmosfeer ondervinden immers de catastrofale gevolgen van menselijke activiteiten. Gevoel voor drama! Ik denk dat de omgang met heilige teksten, en met name ook deze apocalyptische teksten, er in zekere zin ook om vragen. De kern van het christelijk narratief cirkelt wellicht om de dramatisch-poëtische benadering van die teksten. Op deze wijze kunnen wij ruimte scheppen voor het christelijk verhaal dat zich niet laat opsluiten in een ‘zeker weten’ en het ‘onaantastbaar gelijk’. Een verhaal dat voortdurend in beweging is zolang wij ons maar niet vastklampen aan letterlijke interpretatie van de heilige boeken. Dan kan het ons overkomen dat we mensen zijn van een groter verhaal. Dat er lucht komt bij de ingeklonken grond van onze Bijbelse vaders en moeders, waar wij op staan.

Zo ervaar ik een merkwaardige spanning in het evangelieverhaal van vandaag waar misschien wat lucht bij moet komen.
Als het einde er zal zijn, als wij de grootste kosmische catastrofe hebben gehad worden wij uitgenodigd een les te trekken uit de vergelijking met de vijgenboom. Wij moeten van de vijgenboom iets leren. Eerst is er de beschrijving van het einde, die wellicht vooral uit de koker van Marcus komt, gekleurd als die is door de historische gebeurtenissen rond het jaar 70 met de verwoesting van Jeruzalem. Moed en troost, waar haal je dat dan in hemelsnaam nog vandaan. Is de vijgenboom een teken van vertrouwen, een mogelijkheid om toch verder te gaan, opnieuw te beginnen? Het tedere beeld van twijgen die zacht worden en beginnen uit te botten. Een teder beeld, in dichterlijke taal. Bijna poëzie, of nee, het is poëzie. Poëzie is een wet tegen de afbakening. De vijgenboom in Israël die zijn blad verliest en in het voorjaar weer nieuwe knoppen laat zien. Dan weet je dat er een nieuw seizoen, een nieuwe tijd aanbreekt. Kijk dus uit, midden in de winterkou en duisternis gebeuren nieuwe dingen. Dingen waar God zijn handtekening in schrijft. Daar worden mensen opgericht, krijgen mensen steun voor nieuwe perspectieven. Mensen worden dan niet alleen gelaten, maar staan op uit hun misère en ervaren geluk. Een beeld

14 november 2021, Bruno Wilbeeek osco

dat mij doet denken aan het begin van dat beroemde gedicht Opgang van Henriëtte Roland Holst: ‘De zachte krachten zullen zeker winnen in ’t eind’.
.
En dan die cryptische uitspraak: ‘mijn woorden zullen niet voorbijgaan’. Over welke woorden, broeders en zusters zou het dan wel kunnen gaan? ‘Het laatste woord is hier nog niet over gezegd!’, zeggen we wel wanneer we in een woordenstrijd zijn verwikkeld. Ik geloof niet dat het gaat over woorden die zich onaantastbaar hebben gevestigd in het cocon van dogma en stelligheid. Het gaat wellicht over de voortgang van dat eerste dichterlijke scheppingswoord waarvan wij de erfgenamen zijn en rentmeesters. ‘God heeft het eerste woord’, en Hij zag dat het goed was. Dat scheppingswoord heeft zich uitgedrukt in een poëtische verhaal waarmee het boek Genesis opent, een vorm waarop de Schriften voortdurend terugkomen om iets te beschrijven, te duiden van die werkelijkheid die ons overstijgt en die wij proberen te ‘ontrafelen’ als Gods werkelijkheid. ‘Kijk naar de vijgenboom’. Daarvoor heb je dichters nodig, poëten die dat scheppingswerk van den beginne voortzetten. En daarmee lopen zij niet zelden het risico onbegrepen te worden en afgewezen door hen die de waarheid in pacht lijken hebben. Profeten en psalmdichters, en later ook geloofsverkondigers die hun leven hebben gewaagd in navolging van de man van Nazareth. Want, zeggen zij: ‘besef het goed, niet de bedrijvers van het onrecht zijn heer en meester van de geschiedenis, niet zij die geweld en onderdrukking veroorzaken hebben het laatste woord. Voor allen die het nog uit moeten houden in deze wereld die zo ver verwijderd is van Gods bedoelingen, voor hen geldt dat woord van troost en bemoediging, maar ook van vermaning: leef in gerechtigheid, laat je niet in met het welig tierende onrecht in de wereld om je heen’.

Wij naderen het eind van het liturgisch jaar. Langzaam kantelt de kalender naar een nieuw perspectief.
Eliot dicht: ‘En het einde en de aanvang waren altijd daar voor de aanvang en na het einde, en alles is altijd nu.’ ‘In mijn aanvang is mijn einde’.
Woorden die te denken geven nu wij aan het eind van het liturgisch jaar ons verwachtingsvol voorbereiden op de Adventstijd. Het einde en het begin, ze zijn met elkaar verbonden in een beweging die zich het best laat uittekenen als een spiraalbeweging. Want in die spiraal zijn kring en de vooruitgaande lijn met elkaar verbonden. Geen tredmolen dus waarbij het gevoel komt boven drijven dat wij elk jaar opnieuw gevangen zitten in de gedachte dat er toch niets nieuws onder de zon is. Alles is dan gevangen in een eeuwige wederkeer; het beeld daarvan is het wentelende wiel dat men in een aantal levensbeschouwelijk stromingen aantreft. Maar ook de Schrift bekent zich hier en daar tot deze zienswijze in het boekje Prediker: ‘Alles heeft zijn tijd’ en ‘Er is niets nieuws onder de zon’. De zinloosheid van de opeenvolging van de momenten dient overwonnen te worden door een vorm die weet heeft van
tijdeloosheid. Dat kan wanneer wij in het perspectief van de dichterlijke taal stappen. Wanneer wij ons verwonderen over het mysterie van het leven dat ons in de dagdagelijkse werkelijkheid wordt aangereikt. Zo wil ik de Schriftuurlijke correctie verstaan: ‘mijn woorden zullen niet voorbij gaan’. Woorden die te denken geven nu wij aan het eind van het liturgisch jaar ons verwachtingsvol voorbereiden op de Adventstijd.Naar boven

Christus Koning: Daniël 7,13-14, Johannes 18,33b-37

Als ik naar het journaal kijk of de krant lees, dan overvalt mij vaak een gevoel van machteloosheid. Deze wereld is geen veilige woonplaats. We weten het, en het doet zeer, het voelt eenzaam en machteloos.

Als eerste lezing hoorden wij een fragment uit de profetie van Daniël. De tijd waarin hij schrijft is eveneens bedreigend. Het Babylonische, Perzische èn Griekse rijk zijn met elkaar oorlog. Als gevolg daarvan wordt er gesold met de Joodse bevolking. Ze zijn machteloos en radeloos, ze zitten klem.

In deze benauwenis droomt een joodse jongen een droom. Hij zegt: “Verwacht niets van de machthebbers van deze wereld met hun bla bla en oorlogstaal. Ze zijn onbetrouwbaar. Ze hebben geen oog voor mensen zoals wij. Richt daarom je aandacht op een geheel andere leider. Verwacht hoop van een Hemels koninkrijk. Daar, in dat land wordt wel recht gedaan aan rechtelozen. In dat land woont wel een leider, een Koning, een God, die weet heeft van wat wij moeten doorstaan. Hij zal voor ons opkomen. Hij zal ons steunen. Ieder mens, ja zelfs die aardse koningen met hun aardse belangen, zullen in dat grenzeloze koninkrijk van God een veilig thuis vinden. Zij zullen daar in vrijheid en liefde leven. En oorlog? Het zal er niet meer zijn. Men strijdt daar niet tegen elkaar, maar MET elkaar, omdat men er zich inzet voor een wereld van gerechtigheid, een wereld in vrede.”

Dit fragment uit de profetie van Daniel past bij het feest dat wij vandaag vieren: liturgisch gezien zijn we aangekomen aan het einde van het kerkelijk jaar. Vandaag vieren we het feest van Christus Koning van het Heelal. Paus Pius de XI, stelde het net na de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog in. Het interbellum, de tijd tussen de twee oorlogen, was in eerste instantie een periode van wederopbouw, een nieuw begin en van grenzeloze hoop. Net zoals na de 2e Wereld Oorlog leefde men met het vurige verlangen: dit nooit meer, nooit meer deze verschrikking, nooit meer oorlog!

We bevinden ons op de valreep tussen liturgisch oud en nieuw jaar, volgende week is het de 1e advent. Er wordt ons een spiegel voorgehouden: Na een jaar van liturgie vieren, Bijbellezen, brood en wijn delen, wordt ons vandaag nog één keer de vraag gesteld: Wie of wat staat er in ons leven centraal? Waar is jouw hart vol van? Hoe laat jij je kennen?

Dat Christenen wat bijzondere, misschien wel ‘wereld vreemde’ mensen kunnen zijn, dat viel al op in het jaar 150: Een anonieme christen schrijft een brief aan zijn heidense vriend Diognetus om hem uit te leggen wat christenen voor mensen zijn: “Christenen zijn rare mensen, zegt hij, ze wonen in hun eigen land, maar als vreemdelingen. Ze delen in alles mee als burgers, maar hebben allen te lijden als vreemdelingen. Elk land is hun een vaderland en elk vaderland is hun vreemd. Ze trouwen als ieder ander. Ze krijgen kinderen, maar leggen ze niet te vondeling. Ze delen hun tafel, maar niet hun bed. Ze leven ”in het vlees”, maar niet ”naar het vlees”. Ze vertoeven op aarde, maar zijn thuis in de hemel.” Kortom, ze leven hun aardse leven, maar zijn ”ondertussen ergens anders”. Keuzes maken omdat je ergens in gelooft. Dat is niet makkelijk. Zeker niet om het een leven lang vol te houden. Keuzes maken kan extra moeilijk zijn als je het gevoel hebt dat je er alleen voor staat. Je kunt je dan extra eenzaam voelen en machteloos.

20 november, Holkje van der Veer OP

Ik wil u vanochtend meenemen naar Amsterdam, naar de kerkgemeen-schap waarin ik opgroeide: Zoals u misschien weet, ik bracht mijn jonge jaren door in de doopsgezinde broederschap, een protestants kerkgenootschap die haar oorsprong vindt in de 16 eeuw. In het Fries noem je ze Menisten en in het buitenland spreekt men vaak over Mennonieten, naar hun stichter Menno Siemons. Onze kerk stond in het centrum van de stad, aan het Singel, naast de Katholieke Kreitberg. Mijn ouders waren beiden actieve, betrokken gemeenteleden en ook ikzelf was als tiener niet alleen op zondag in de kerk te vinden maar ook op vrijdagavond als het jeugdkoor oefende. Vele eigenzinnige en markante personen heb ik daar leren kennen. Vandaag noem ik de naam van Sol Yoder. Afgelopen week is hij op 92 jarige leeftijd in Amsterdam begraven. Sol was altijd hartelijk, hij had interesse in waar wij jongeren mee bezig waren. Hij sprak met een duidelijk hoorbaar Amerikaans accent. Hij groeide op in een Amish gezin op het platteland van Pennsylvania in de VS. Als jonge jongen nog werd hij door zijn kerkgemeenschap, die het pascifisme in woord en daad predikt, uitgezonden naar Nederland om hier, net na de 2e wereld oorlog, in ons land, te helpen om aan duurzame Vrede en geweldloosheid te werken. Samen met zijn eveneens Amerikaanse vrouw leefden zij uitermate sober in een klein appartement en zetten zij zich dag en nacht in voor acties tegen geweld en de oorlogsindustrie. Tot een jaar geleden nog fietste Sol iedere woensdag op zijn oude fiets dwars door het drukke verkeer, naar Het Beursplein in het hartje van de stad om daar van zich te laten horen. Sol protesteerde tegen alles wat met onrecht en bewapening te maken had. Op zondag fietste hij naar de kerk. In die kerk genoot hij ervan als hij daar bemoedigd werd in zijn missie voor vrede.
In de evangelielezing vraagt de wereldlijke macht, Pilatus, aan Jezus: Van wie ben jij er eentje? Ben jij een koning van de Joden? Zijn antwoord is: ‘Ja, koning ben ik. Hiertoe ben ik geboren en hiertoe ben ik in de wereld gekomen. Om getuigenis af te leggen van de waarheid. Al wie uit de waarheid is, luistert naar mijn stem’. Luisteren naar Zijn stem, opdat we tot waarheid komen. Dat is waar wij, alle christenen toe opgeroepen worden, en dat is van Wie wij zijn.

Ieder mens, iedere volgeling van Christus, heeft een koninklijke opdracht. Welke getuigenis van Gods koninkrijk leggen wij vandaag af en hoe houden we dat vol?

Onlangs sprak ik met een bevriend cabaretier. Hij maakt momenteel een voorstelling over het gevaar van de milieuschade en dus van het wassende water. Hij zegt: binnenkort moeten wij Nederlanders vanwege het hoge water vluchten naar Duitsland. Na de voorstelling zei hij tegen mij: Holkje, ik heb zo’n behoefte aan een bezield verband. Mensen waarmee ik mijn hoop op een betere toekomst, een schonere en vreedzame wereld kan delen! Mensen die elkaar bemoedigen.

Hoop hebben, hoop houden, en elkaar bemoedigen. Daarover gaat het hier in deze kerk, en zeker ook met dit Christus Koningfeest. En als het goed is, is dát waarom wij hier wekelijks samen komen. Een bezield verband vormen, elkaar versterken in waar we van zijn, in waar we voor staan. Hoop houden omdat wij weten dat het kan, een wereld in gerechtigheid. Het Koninkrijk van God.
Laten we brood en wijn op tafel zetten en ons afstemmen op Zijn stem . Naar boven