3e zondag door het jaar:
Nehemia 8,2-10; Lucas 1,1-4;4,14-21

We hebben zojuist de eerste woorden van het evangelie volgens Lucas gehoord. Toen ik de aanhef voor het eerst las, bleef mijn aandacht hangen bij de schrijver van de tekst. In mijn verbeelding zag ik een persoon voor mij die door zijn huis drentelde alvorens de eerste letters op papier te zetten. Ik ken dat, voordat ik soms daadwerkelijk tot schrijven kom, ben ik al uren aan het nadenken, terwijl ik de plantjes verzorg, de afwas doe en andere klusjes onderneem.
Tijdens dit uitstelgedrag spelen er allerlei vragen door mijn hoofd, zoals: Voor wie ga ik schrijven, wie zijn de lezers? Wat is de kern van mijn boodschap? En in welke vorm ga ik het gieten. Wordt het een gedicht, een column of bijvoorbeeld, zoals vandaag een overweging voor de kapelgemeenschap hier in Huissen.
Als Lucas rond het jaar 80, dat is een kleine vijftig jaar na de dood van Jezus, aan zijn schrijftafel gaat zitten, heeft hij lang nagedacht. Na de dood van Jezus hoopten zijn volgelingen dat hij snel weer fysiek zou terug keren. Maar ondertussen verstrijken de jaren, de wederkomst laat op zich wachten. Omdat hij niet wil dat straks niemand meer weet wie Jezus was, wil Lucas de informatie die beschikbaar is ordenen, vastleggen en doorgeven. Als vorm kiest hij voor een genre dat doet denken aan een geschiedschrijving, maar het toch niet helemaal is. Het is meer een getuigenis. Door de woorden heen klinkt een diepere laag. Het gaat niet alleen over historische feiten maar ook om een belijdenis van zijn geloof in die man van Nazareth.
Als adressent kiest hij ene Theophilus uit. Onder Romeinen en Grieken was dit in die jaren een hele gewone naam. Over de identiteit van deze man doen verschillende theorieën de ronde. De meest gangbare opvatting is, dat hij een hooggeplaatste Romein is. Een ander idee is dat het hier om een fictieve persoon gaat, een literaire naam. Door deze naam te kiezen geeft Lucas aan dat het evangelie voor een breed publiek bedoeld is, voor alle mensen, die net als Theophilus door God bemind worden.
Zijn publiek is zo groot, dat het zelfs de eeuwen door gaat. God houdt van alle mensen. Hij schrijft dus ook aan een ieder van u, en aan mij - als iemand, die door God bemind wordt- . Iedere volgeling van Jezus is een Theophilus! Door de lezers, de hoorders van het evangelie aldus aan te spreken verraadt Lucas al iets van de inhoud van zijn verdere verhaal. Deze blijde boodschap, dit evangelie is voor alle mensen van goede wil bestemd, want God heeft ons allen lief. De inhoud van het evangelie zal ons tot zegen en bevrijding zijn.
Lukas tekent Jezus als een man die leefde in en met de Joodse traditie. Hij vierde de Joodse feestdagen en ging op sabbat naar de synagoge, naar het leerhuis waar gelezen, gestudeerd en gebeden wordt. Hij kende de Thora, de vijf boeken van Mozes. Hij leefde er zo van binnenuit mee, dat anderen over hem zeiden: hij brengt dode letters tot leven. De Thora was voor hem een bron, levend water waaruit hij dronk. Zijn vrije geest, zijn met God verbonden manier van leven en handelen, werd er door gevoed en doordrenkt.
Zo liet hij in zijn dagen zien hoe je een vriend, nee beter nog, een Zoon van God kunt zijn. In navolging van Jezus lees je de Bijbel niet als zomaar een boek, dat je na het lezen dichtslaat en wegzet. Je hèbt de Bijbel

23 januari 2022, Holkje van der Veer OP

 nooit uit. Alles wat geschreven staat dient steeds weer opnieuw doordacht en geboren te worden waardoor het vorm en inhoud kan krijgen in ons eigen leven. De Bijbel is een bron van leven, waaruit je drinken mag.

En nu komen we bij onze eerste lezing.
Net terug uit de ballingschap is het volk in Jeruzalem razend druk met de wederopbouw. De stad is een bouwput, de tempel wordt opnieuw opgetrokken. Op het plein bij de waterpoort, in de openlucht, verzamelt het volk zich voor de liturgie. Er wordt melding gemaakt van de eerste dag van de zevende maand, Joodse oren weten, het gaat hier om het Loofhuttenfeest, een gedenkdag waarin de barre tocht door de woestijn wordt herdacht. Vandaag de dag, als de Joodse gemeenschap, of een gezin dit feest viert, eet en drinkt men buiten, vaak op de stoep voor het huis, onder de sterrenhemel. Niet omdat dit romantisch is, maar om te gedenken: eens waren wij in zulke slechte omstandigheden, wij moesten wel wegvluchten uit Egypte. Gedurende een reis van veertig jaar door de woestijn hadden wij niets, geen schuilplaats, geen dak boven ons hoofd en nauwelijks te eten en te drinken. Als door het lezen van dit verhaal uit de Thora de mensen herinnerd worden aan deze barre en pijnlijke tijd, roept dit zulke heftige emoties op, dat men collectief begint te huilen.

Ezra, de Schriftgeleerden en de priester troosten het volk door te zeggen: Wees niet bedroefd. Richt je op de vreugde die de Heer je geeft en voed je met spijs en drank. Voed je met de verhalen uit de Thora. De Geest van God stroomt als zoet water. Doordring je met de zoete woorden van de Wet van Mozes. Laat het als balsem je pijn en verdriet verlichten. Deel vervolgens, met alle mensen die het aan voedsel ontbreekt. Deel de vreugde die Jahwe je geeft. Schenk het uit als kracht en bron van levenskunst.

Als Lucas het leven van Jezus na zijn doop beschrijft, laat hij hem eerst een tocht van veertig dagen door de woestijn maken. Daarna beschrijft hij zijn komst in het dorp waar hij opgroeide. In Nazareth, laat hij hem als een echte Jood op Sabbat naar het synagoge gaan. Als hem de boekrol wordt aangegeven laat hij hem lezen uit de profeet Jesaja: De geest des Heren is over mij gekomen, omdat Hij mij gezalfd heeft. Hij heeft mij gezonden om aan armen de Blijde Boodschap te brengen, aan gevangenen hun vrijlating bekend te maken, en aan blinden, dat zij zullen zien; om verdrukten te laten gaan in vrijheid, om een genadejaar af te kondigen van de Heer.’
In deze verzen van de profeet Jesaja schetst Lucas voor ons, wat de kern van Jezus leven is. eze verzen vormen het hart van zijn Goede Boodschap: Laat je raken, laat je voeden door de vreugde die de Heer je geeft. Voed je met zijn woord, drink uit deze bron. En maak je geloof, net zoals Jezus, in daden van liefde waar. Deel je leven, dan zullen zij die bedroefd zijn weer ervaren wat vreugde is. Dan zullen velen die gevangen zitten, zich bevrijd weten, En mensen die geen zicht meer hebben op toekomst, zullen de ogen open gaan. Dan zal het genadejaar, een toekomst van vrede aanbreken. Dan wordt dit boek, geleefd.
Naar boven

4e zondag door het jaar:
Jeremia 1,4-5.17-19; Lucas 4,21-30

In het begin van zijn evangelie tekent Lucas Jezus uit Nazareth heel uitdrukkelijk als een profeet: hij laat hem op de sabbat de synagoge daar bezoeken waar hij voorleest uit de profeet Jesaja en de tekst betrekt op zijn eigen zending.

Een profeet is iemand die ons de woorden van de Schrift niet alleen onder de aandacht brengt, maar ze uitdrukkelijk hier en nu verkon-digt. Zijn naam betekent dat hij ons de woorden vóór zegt, niet als een soort voorspelling maar eerder als een herinnering die de vraag inhoudt of wij ze wel goed horen en verstaan in onze dagen. Hij wordt daarin gedragen door een sterk roepingsbesef zoals wij dat hoorden van de profeet Jeremia: al vanaf de moederschoot is hij geroepen om woorden te spreken over God en diens bedoeling met onze aarde. Het is een werk dat niet bepaald hoeft te rekenen op een gunstige ontvangst.

Aanvankelijk lijkt dat wel zo bij Jezus’ eerste optreden in zijn ge-boorteplaats. De toehoorders zijn heel erg enthousiast over de woorden die de zoon van Jozef tot hen spreekt. Maar dat is in zekere zin een bedenkelijk gebeuren want de stemming slaat om als Jezus zegt dat een profeet niet aanvaard wordt in zijn eigen vader-stad.

Zodra het blijft bij mooie woorden is er geen vuiltje aan de lucht, maar als Jezus laat merken dat hij meer is dan een plaatsgenoot, maar spreekt in de naam van de Ene, zodra hij een vreemde wordt die hen uitdaagt om zijn ware roeping te erkennen, moeten zij niets meer van hem weten en willen hem in de afgrond storten.

Jezus gebruikt voorbeelden van mensen die wel geluisterd hebben naar profeten en in hen de uitnodiging hoorden om te vertrouwen op God. Het zijn geen geloofsgenoten waarover hij verteld, maar juist vreemden: een 

30 januari 2022, Henk Jongerius OP

weduwe in Sarepta in het goddeloze gebied van Sidon en een legeroverste uit Syrië en dat stuit zijn toehoorders tegen de borst. Zíj zijn toch het volk van God, waarom moeten die anderen tot voorbeeld gesteld worden?

Wij zullen het vaker horen in het evangelieverhaal dat juist zoge-naamde niet gelovigen ten voorbeeld worden gesteld als mensen die echt op God vertrouwen en geloof hechten aan de woorden van profeten Elia en Elisa. Denk aan de barmhartige Samaritaan of de Romeinse honderdman.
Zij maken ons ervan bewust dat de Schepper van hemel en aarde van zich horen laat op een onverwachte en verrassende wijze: ‘mid-den onder u staat Hij die gij niet kent’.

Ook wij worden vandaag voor de vraag gesteld of wij geloven in het woord dat vlees en bloed geworden is in ons midden om ons te la-ten zien hoe ons mensenleven eruit ziet in het licht van God. De God die wij aanbidden wil rakelings in ons midden zijn, wil ons aan-raken, wil ons leven behoeden zoals Hij dat al doet vanaf de moe-derschoot.

‘Dat woord neemt ons bij de hand, geduldig voert het ons uit angst-land weg naar vrijheid.’ Wij zullen het zingen vandaag: ‘een water-val van licht, van vreugde en gerede hoop, van inzicht en vertrou-wen: zo overkomt Gij mensen, ik besta uw woord en ga.’

Dat alles is een ander antwoord op Jezus’ verkondiging in Nazareth waarvan wij hoorden: daar wilden zij dat woord niet en wilden het tot zwijgen brengen, maar wij houden ons vast aan het besluit van het verhaal: ‘Hij ging midden tussen hen door en vertrok’. Het woord van God, zijn uitnodiging om te leven laat zich niet binden maar gaat door ondanks welk verzet of weerstand ook. Het moge ons gegeven worden geraakt te worden door Gods onverwachte spreken dat ons tot waarachtig leven roept.Naar boven

5e Zondag door het Jaar: Jesaja 6, 1-8 Lucas 5, 1-11

Op de website van de Dominicanen staat een gesprek van Erik Borgman met Tabitha van Krimpen. Zij is onlangs uitgeroepen tot ‘jonge theoloog des Vaderlands’ en met haar 24-jaar doet zij prachtige uitspraken. Opgegroeid in een kerkelijk Hervormd milieu, gestudeerd in het katholieke Nijmegen (Bedrijfskunde en Theologie) staat zij, zo op het oog, (en het oor) onbevangen en vrij in de wereld. Eén van haar uitspraken in dat gesprek was: ‘Als geloof wáár is, kan het wel tegen een stootje’.

Vandaag horen wij twee verhalen uit de Bijbel waar deze uitspraak helemaal in past. Bij de troonswisseling van koning Uzzia met zijn opvolger Achaz wordt Jesaja geroepen om het weerbarstige volk terug te brengen naar een leven met ontzag voor de Eeuwige. Het verhaal speelt zich af in de tempel en in een hemels visioen verschijnt God in al zijn majesteit, als koning van hemel en aarde, gezeten op een troon met een mantel die de gehele tempel vult. De gevleugelde figuren doen denken aan de serafs die zich op de ark in de tempel bevinden. Er klinkt een driemaal Heilig (en dit herhalen wij tot op de dag van vandaag in iedere eucharistie). Het is een zeer indrukwekkend tafereel en Jesaja schrikt dan ook. ‘Wee mij, Ik ben verloren, ik ben een mens met onreine lippen’. Een van de serafs raakt met gloeiende kool zijn lippen aan en zegt: ‘Zie, nu dit uw lippen heeft aangeraakt, is uw zonde verdwenen en uw schuld bedekt’. En als God dan vraagt ‘Wie zal Ik zenden?’ durft Jesaja volmondig te zeggen: ‘Zend mij! Hier ben ik’.

Bij het Evangelie gaat het er wat anders, wat eenvoudiger aan toe. Geen grootse taferelen in een prachtige tempel, nee, op het platte land, bij een meer met gewone mensen, vissers, in hun dagdagelijkse bezigheden aan het werk. Lukas is nog maar net begonnen met het openbare leven van Jezus te beschrijven. We kennen de voorgeschiedenis en na de stevige confrontatie in de synagoge, vervolgt Jezus zijn weg. Terug in Kafarnaüm verricht Hij enkele genezingen, waaronder de schoonmoeder van Petrus, en komt Hij aan bij het meer van Gennesaret. Wij hoorden het net. En net als Jesaja schrikt ook Petrus: ‘wat gebeurt er?’ En ook hij roept uit: ‘ik ben een zondig mens’. Hij valt op zijn knieën, niet in staat om te begrijpen wat er allemaal gebeurt. Allen zijn verbijsterd door deze overvloedige vangst, zo groot dat de netten scheuren. En Jezus zegt: ‘wees niet bang’. En Petrus krijgt de opdracht ‘ga in plaats van vissen mensen vangen’. In de Naardense Bijbel wordt deze zin vertaald met: ‘van nu af zul je iemand zijn die mensen vangt ten leven!’

Jezus is gekomen om mensen ‘ten leven te wekken’. Niet om te knechten en wij kennen alle verhalen uit de H. Schrift waar keer op keer mensen ‘ten leven gewekt’ worden: mensen die uitgestoten waren, met de nek werden aangekeken en juist die mensen haalt Jezus terug in de levende gemeenschap.

Petrus en Jesaja worden gerustgesteld en kunnen hun roeping vorm geven, zij ondervinden veel tegenwerking, ontdekken dat het zelfs je leven kan

6 februari, Ineke van Cuijk OP

kosten, maar juist in al die crises en tegenwerkingen, groeit hun geloof en kunnen zij voor mensen een voorbeeld zijn.

Zij blijven hun roeping trouw en zo kunnen zij mensen ten leven wekken. Zowel Jesaja als de vissers, en al die leerlingen van Jezus, laten zien dat de uitspraak van het begin ALS GELOOF WAAR IS, KAN HET WEL TEGEN EEN STOOTJE.

Tabitha van Krimpen is zelf in haar leven ook op allerlei manieren bezig om haar geloof uit te dragen. En natuurlijk weet zij dat geloven een zoektocht is, bij tijden een worsteling, dat heeft zij ook zelf ondervonden, maar haar grootste zorg is nu: ‘wij hebben een goed verhaal en hoe brengen wij dat over?’ Zij probeert voor leeftijdgenoten plekken te creëren en bijeenkomsten te organiseren waar rust is, waar niks moet, waar je je kwetsbaarheid mag laten zien. Zij weet, ook uit eigen ervaring, dat haar generatie sterk op zoek is naar zulke momenten van rust, een oase. Wij als kerk kunnen dat bieden, soms alleen al door de ruimte.

Onze maatschappij is erg druk met het gegeven ‘dat we meer uit ons leven moeten halen’. Dat is een zware opdracht. Veel mensen gaan daar ook onder gebukt. En corona heeft ons wel geleerd dat dit eigenlijk niet de goede weg is. Het mag best ‘wat minder’…..zeker als het gaat om luxe, om bepaalde bestedingspatronen. Wij moeten de menselijke maat niet verliezen. Een ieder mag groeien en bloeien zoals dat voor hem of haar mogelijk is.

De verhalen die ons wekelijks worden aangereikt bevatten een levenswijsheid die wij keer op keer mogen benutten. En natuurlijk, zijn wij net als Jesaja en Petrus, soms bang of schrikken we heel erg van alles wat er gebeurt maar we krijgen eveneens het vertrouwen dat het kan! Wees niet bang: als jouw geloof wáár is, kan het echt wel tegen een stootje.
Vertrouwen is van levensbelang, het raakt ieder aspect van ons leven. Wij hebben het nodig om in het leven te staan, om relaties met anderen te kunnen opbouwen en onderhouden. En het is niet altijd vanzelfsprekend dat er vertrouwen is – het maakt je ook kwetsbaar. Maar vertrouw erop dat de Eeuwige altijd aan jouw zijde staat.

Omdat Simon Petrus in Jezus geloofde, en al was het met veel aarzeling, hij groeide uit tot een vurig volgeling van Jezus, kon hij mensen ten leven wekken. Omdat Jesaja zich overgaf aan de Eeuwige van de hemelse machten, was hij in staat zijn missie te vervullen.

En wij krijgen op allerlei manieren ook voorbeelden aangereikt uit onze wereld, onze maatschappij om in dat geloof ons toe te vertrouwen aan die Grote Ander, die ons uit liefde heeft geschapen en ons beter kent dan wij onszelf kennen, die ons altijd zal beschermen en wil dat wij leven – tot leven gewekt worden, en anderen tot leven wekken. Iedere dag opnieuw.
Wij zullen kennen zoals wij gekend zijn – er begint een nieuw leven.Naar boven

6e zondag door het jaar: Jeremia 17,5-8; Lucas 6,17.2026

Heel veel jaren geleden werd ik geraakt door een uitspraak van rab-bijn Jakob Soetendorp tijdens een lezing in Nijmegen. Hij sprak daar over de mens zoals die in de Bijbel getekend wordt en be-schreef hem als iemand die ‘met zijn poten in de klei staat’. Tot op vandaag klinken die woorden in mij na.
Ik moet daaraan denken als ik vandaag de woorden van de profeet Jeremia hoor die de mens zegent en gelukkig prijst die als een boom aan een rivier staat en wortels heeft tot in het water. Het is een citaat uit de eerste psalm uit het prachtige liedboek van de Bij-bel. In oude vertalingen wordt gezegd: ‘welgelukzalig de mens’ en je hoort daar tot driemaal toe waarom het in de Bijbel begonnen is: om de gelukkige mens! Alles wat er in het psalmenboek en de Bij-bel gezongen wordt gaat over de mens op aarde en hoe hij daarin het geluk kan vinden en tot ontplooiing kan komen.
Wij zijn van af aan geroepen om mensen van de aarde te zijn, met de voeten op de grond te staan en de aarde goed te laten zijn. Dat zal je lukken als je het woord van God bewaart, als je je oren opent voor de bedoeling die God heeft met onze aarde en niet te rade gaat bij mensen die het alleen om zichzelf en hun eigen welvaart begon-nen is. Die verwaaien als stof in de wind en hun levensweg loopt dood.
Wanneer Jezus zijn onderricht geeft aan de mensen van zijn dagen, laat de evangelist Lucas hem eerst van de berg afdalen naar het vlakke terrein. Dat is niet zonder betekenis want je ziet dat Jezus geen positie kiest die boven anderen verheven is, maar naast hen gaat staan op de grond. Hij is als de man uit psalm 1 die van de aarde is en aan zijn toehoorders wil leren hoe het waarachtige leven van de mens op aarde er uit ziet.

13 februari 2022, Henk Jongerius OP

In deze veldrede, zoals deze toespraak genoemd wordt in tegenstel-ling tot de Bergrede in het evangelie van Matteüs, horen wij de ei-genschappen genoemd die de mensen naar Gods hart kenmerken: het zijn de armen, mensen die honger hebben, verdrietige mensen, mensen die gehaat, uitgestoten en beschimpt worden en er beter maar niet kunnen zijn, die gelukkig geprezen worden. Zij zijn op de goede weg en staan op goede grond, in tegenstelling tot de rijken, die verzadigd zijn en lachen om anderen en zich verheugen in de lof die zij van anderen ontvangen.
Gelukkig wie arm zijn, want zij weten dat de echte vreugde in het leven niet iets is wat je je op enige manier kunt verwerven, geen geld of goederen of groot bezit, maar dat de echte levenskracht iets is wat je gegeven wordt.
Het is als met een boom: hij staat aan het water en wordt gevoed, hij staat in de wind en groeit uit, ontplooit zijn bladeren en wordt een toonbeeld voor de mens. Ook wij weten ons gevoed door de goede woorden die ons worden overgeleverd, wij ontvangen levens-adem die ons goede woorden doet spreken en weten ons beschut en behoed door de Ene die ons het licht in de ogen geeft, ruimte om te leven, mensen die ons behoeden en in liefde gaande houden.
Wat hebben wij meer nodig om te leven? Wij mogen ons gelukkig prijzen op de aarde waarop wij staan, mensen die ons ontmoeten, herkennen en verwarmen en ons hoop geven voor de dag van mor-gen.
Laten wij die weg gaan die niet dood loopt maar ons perspectief geeft omdat wij de naam mogen bewaren van de Ene die gezegd heeft dat Hij er zal zijn voor ons. Dat moge ons voldoende zijn, vandaag en alle dagen die komen: gelukkig de armen!
Naar boven

7e zondag door het jaar: 1 Samuel 26; Lucas 6,27-38

Lange tijd heeft de opvatting geheerst dat de God zoals die in het eerste testament beschreven wordt een strenge en vergeldende God was, terwijl hij of zij in het evangelie juist als een God van liefde bekend is geworden. Niets is minder waar want in het hart van de vijf boeken van Mozes, in het boek Leviticus, horen wij overduidelijk dat het belangrijkste gebod dat van de liefde is.

Wat daarbij opvalt is dat het gebod om elkaar lief te hebben verge-zeld gaat van de opmerking dat wij zelfs vreemdelingen moeten liefhebben omdat wij zelf vreemdeling zijn geweest in het vreemde land Egypte. Tenslotte mogen wij geen wraak koesteren tegenover onze naasten.

Hierdoor krijgt de opdracht om elkaar lief te hebben veel meer reliëf en wordt ook duidelijk wat dat liefhebben nu in de grond van de zaak inhoudt. Het gaat daarbij niet alleen om een persoonlijke hou-ding tegenover andere mensen, vrienden of vijanden, maar om een radicale ommekeer. Wij worden uitgenodigd om anderen met ande-re ogen te zien, zó naar anderen kijken als wij zelf door hen gezien willen worden. Alleen daardoor worden vast gewortelde oordelen over anderen uit hun evenwicht gebracht. Het gaat niet alleen meer over anderen, maar tegelijkertijd over onszelf!

Niet langer gelden de regels ‘eens een dief, altijd een dief’ of ‘een-maal een vijand blijft een vijand’, maar wordt er ruimte gemaakt voor een nieuwe verhouding tegenover anderen.

Dit wordt erg mooi geïllustreerd in het verhaal dat wij hoorden over David en Saul. De laatste staat David naar het leven, maar die laat zich niet verleiden om de koning te doden omdat hij hem niet alleen als zijn bedreiger ziet maar ook zijn koningschap respecteert. Je kunt ook zeggen 

20 februari, Henk Jongerius OP

dat David laat zien dat zijn bedreiger niet samenvalt met zijn vijandige daden maar ook nog een mens is! Het doet me den-ken aan een film over de 2e wereldoorlog waarin een soldaat in de gelegenheid is om zijn vijand te doden, maar dat niet doet omdat hij in hem ook maar een kwetsbaar mens ziet.

Eigenlijk doet Jezus niet anders: hij doorbreekt voortdurend de ingeslepen patronen en maakt ruimte voor de mens die meer is dan zijn daden, maar ook gezien en gekend wil zijn!

Zolang wij blijven denken in vaste patronen en posities wordt het samenleven van mensen – in het klein en in het groot – een hel, want daar gaat alle echte communicatie ontbreken en zwijgen wij elkaar dood. Alleen wie het aandurft buiten de betreden paden te stappen en anderen zoekt te ontmoeten zal een nieuw ruimte scheppen waarin het onmogelijke mogelijk wordt.

Ik herinner me het verhaal over een pastoor die moest preken over dit evangelie en de kortst mogelijke preek hield door alleen maar te zeggen: ‘moeilijk, hè? en toen zweeg.
Laten wij er niet het zwijgen toe doen maar de moed hebben om uit onze veilige huisjes en opvattingen te stappen en het gesprek aan te gaan met onze vijanden en vreemden. Het is niet de makkelijkste weg maar wel de koninklijke manier waarop Jezus ons is voorge-gaan en als wij hier het brood met hem breken tonen wij onze be-reidheid om hem – misschien schoorvoetend – te volgen.

Het onmogelijke zal mogelijk worden en het visioen van een wereld en een samenwonen in vrede zal ons hartverwarmend nabij komen.
Zullen wij het erop wagen? God moge ons vergezellen!Naar boven

8e zondag door het jaar:
Jezus Sirach. 27, 4-7; Lucas. 6, 39-45

Onlangs las ik een mooi verhaal over de Griekse wijsgeer Socrates. Op een ochtend wandelde hij door de stad Athene. Er kwam een man naar hem toe, die zei: ‘Socrates, ik moet je iets vertellen over je vriend die...’ Socrates onderbrak de man en vroeg: ‘Ging je boodschap al door de drie zeven?’ De man keek hem verbaasd aan: ‘De drie zeven?!’ Socrates antwoordde: ‘Jazeker, de drie zeven. De eerste zeef is de waarheid. Weet je wel zeker dat het waar is wat je wilt zeggen?’ De man bloosde wat: ‘Nou, zeker; nee, dat niet, maar ze zeggen het...’ Socrates vervolgde: ‘Dan gebruikte je vast de tweede zeef, de zeef van het goede. Is het iets goeds wat je over mijn vriend wilt meedelen?’ De man aarzelde: ‘Goed? Nee, niet direct...’ Socrates keek nu bedenkelijk: ‘Dan gebruikte je toch zeker wel de derde zeef? Is het noodzakelijk dat je dit aan mij vertelt?’ Ook dat kon de man niet bevestigen. ‘Wel,’ sprak Socrates tot slot, ‘als dat wat je me wilt vertellen niet waar is, niet goed en niet noodzakelijk, vergeet het dan maar en belast mij en jezelf er verder niet mee. Goedemorgen!’

Hoe zeef je in je contacten met anderen je motieven uit? Jezus Sirach spreekt over het schudden van een zeef en hoe het afval dan blijft liggen omdat het niet door de zeef komt en – inderdaad – afvalt. Het gaat natuurlijk om de kunst van het onderscheiden. Leren discrimineren, maar dan in de goede betekenis van het woord. Wat zijn de criteria die je daarbij kunt hanteren? De vraag is van alle tijden. Bij kritisch zelfonderzoek komt een mens al snel tot het inzicht hoe vaak er onzuivere motieven in het spel kunnen zijn in relatie tot anderen. En hoe vaak is dat niet onbewust? Dat je niet eens in de gaten hebt waardoor je zowel in positieve als negatieve zin geleid wordt: compassie en altruïsme maar ook eigenbelang, eerzucht, persoonlijk voordeel..., dat soort zaken. Een goede zeef zuivert zulke motieven eruit. Zou de wereld er niet heel anders uitzien als we alles wat we over anderen kwijt willen of hoe we over anderen denken eerst door tenminste drie zeven laten gaan?

De monnikenvader Mozes de Donkere is bekend geworden met de volgende vaderspreuk: De fouten van een ander vallen snel op, maar voor de ander ben jij een ander.
Het zou het motto kunnen zijn voor de dagen van het carnaval. En het kan natuurlijk geen kwaad elkaar een humoristische spiegel voor te houden die onze ergernissen en dwaasheden wat kunnen relativeren in de hoop dat maskers, schmink, en een paar extra biertjes je niet verder van huis brengen.
De fouten van een ander vallen snel op, maar voor de ander ben jij een ander. Die ander, dat ben jij! Het is wijs en goed om eerst kritisch naar jezelf te kijken en dan pas de blik op anderen te richten. Als je met één vinger naar een ander wijst, wijzen er drie vingers naar jezelf! Daarom is het niet verkeerd om eerst je eigen hart te toetsen voordat je een oordeel hebt over anderen. In de wetenschap dat we allemaal begrensde mensen 

27 februari 2022, Bruno Wilderbeek osco

zijn met de beperkingen die dat met zich meebrengt. Het kan ertoe leiden dat je tot het besef komt hoezeer je zelf ook aangewezen bent en blijft op het begrip dat de ander voor jou op dient te brengen. En vanuit gelovig perspectief hoezeer wij zijn aangewezen op Gods barmhartige liefde.
Mensen lijken wel wat op bomen: de vruchten die ze voortbrengen bepalen hun kwaliteit. Zoals er geschreven staat: ‘Aan de vrucht herkent men de boom. Hoe kijken wij naar elkaar?
Onbevangen? Blanco? Met vooroordelen? Geprogrammeerd op waarden en normen die ons werden overgeleverd? Met inlevingsvermogen? De ander bejegenen vanuit zijn of haar andersheid, dat is wat Jezus ons voorhoudt. Zo ontkom je aan de valkuil de ander te gebruiken als projectiescherm van je eigen begrenzing, van je eigen onvermogen.
Kijk naar binnen in jezelf! Onze ziel lijkt zo klein. Wij kunnen lijden aan onze kleinzieligheid, aan een te kleine ziel, hoewel we juist grootmoedig willen zijn. Wij zijn in dit leven om een grote ziel te worden. Wij worden uitgedaagd om verantwoordelijkheid te nemen voor onze ziel, zodat wij het beste van onszelf projecteren in de ander: genade en geloof! Een omgangsvorm die om oefening vraagt, de tucht van de herhaling, dag na dag.
‘Routine’ om een ruimte te scheppen waarin Gods verlangen om met mensen te verkeren tot uitdrukking kan komen. God, die zielsveel van ons houdt.

Ons oordeel opschorten waar het de naaste betreft is geen gemakkelijke zaak. Wij leven als mensen altijd met vooroordelen. Dat ligt nu eenmaal in de aard van het beestje. Maar dat bewustzijn kan ons helpen ons inzicht te sturen en waar nodig te corrigeren. Want voor je het weet draag je op de ander allerlei hebbelijkheden en emoties over die hun vindplaats toch echt hebben in het eigen hart.
Jezus zegt het in scherpe bewoordingen tot zijn leerlingen: ‘huichelaar, haal eerst de balk uit uw eigen oog, dan zult ge scherp genoeg zien om de splinter te kunnen verwijderen die in het oog van uw broeder zit!’. Het oog: orgaan waarbij wij de wereld bezien vanuit ons perspectief, maar wel in meervoudigheid, ik én de ander. ‘Ik’ is een fictie waarvan wij hoogstens de medescheppers kunnen zijn, aldus Imre Kertész in zijn boekje IK, DE ANDER, daarbij Rimbaud citerend. De relatie tot die ander verbindt mij, terwijl ik met die ander niet te vereenzelvigen of te verenigen ben. Ik en de ander trekken wel samen op. Daarbij hoeven we de verschillen in het mensenverkeer niet te negeren. In dat spanningsveld spelen onze relaties zich af. Hoe zó te kijken dat die werkzaamheid van het kijken in alle ontvankelijkheid en eenvoud bij mij kan worden toegelaten? Misschien moeten we het beeld van balk en splinter loslaten en ons blikveld richten op wat ons verbindt, mensen die elkaar op ooghoogte ontmoeten, elkaar zien staan. ‘Mijn oog en Gods oog’, zegt Meister Eckhart, ‘dat is één oog en één zien en één liefhebben’. Eén zienswijze, één zijnswijze als levensproject. Wij zingen erover als afsluiting van deze viering vol hoop en verlangen: van licht en stem zult Gij ons maken, uw evenbeeld.Naar boven

H. Drie-eenheid: Spreuken 8,22-31; Johannes 16,12-15

Als het gaat om belangrijke gegevens gebruiken wij vaak beelden om duidelijk te maken wat we bedoelen. Als wij het hebben over de rechtsspraak gebruiken wij het beeld van ’vrouwe iustitia’: een vrouw geblinddoekt met een weegschaal in haar hand en dit om aan te geven dat echte gerechtigheid volstrekt objectief en betrouwbaar is.

Wanneer wij spreken over het ondoorgrondelijk geheim van God en beelden gebruiken van Vader, Zoon en Geest, bedoelen wij niet om aan te geven dat wij dat grote mysterie in zijn diepste wezen kunnen beschrijven en doorgronden, maar dat het ons iets zegt over de manier waarop wij naar dat geheim kijken en er beelden voor heb-ben gevonden.

Het gaat dus niet om een theologische definitie, maar om een be-schrijvende en vertellende manier zoals er ook in de Bijbel over God gesproken wordt. Wij hoorden het heel mooi beschreven in het boek van de Spreuken waar wij naar hebben geluisterd: hier wordt de wijsheid opgevoerd als een getuige van wat er allemaal tot stand is gekomen door de grote kunstenaar die God is. Het is bijna poëti-sche taal en misschien is dat wel de enige manier om over Gods geheim te spreken want daarin gaat het niet om wat er letterlijk staat maar wat er onder en achter de woorden schuilgaat. Het is zoals in de prachtige psalm 8 die wij zongen. Daarin zingen wij onze bewondering uit voor heel de bestaande werkelijkheid en danken wij de Bron ervan die ons levensruimte en tijd van leven mogelijk maakt. Ik leer ervan dat je niet over God moet spreken als over een object, maar dat je moet treden voor zijn aangezicht, kortom dat je in die grote werkelijkheid moet gaan staan in kinderlijke verwondering. Zo komt God op drie manieren ter sprake: eerst als een ongrijpbaar Geheim dat de bron is van al wat bestaat, waarvoor je je hoofd buigt maar

12 juni: H. Drie-eenheid, Henk Jongerius OP

ook verschijnt Hij aan ons in een mens, in een ontmoeting waarin je luistert en antwoord geeft.

We horen van de Zoon, een mens die vanuit een diepe verbonden-heid met de Bron van ons leven zich één verklaart met de Vader, zoals hij die bron noemt. Wie aandachtig naar hem luistert zal gaandeweg beseffen dat wij in hem de mens zien zoals die waar-achtig bedoeld is: hij is beeld en gelijkenis van de Ene en wie op hem vertrouwt zal niet teleurgesteld worden maar de uitdaging proeven om in zijn voetspoor te treden en te leven in liefde en ge-rechtigheid.

Zo zullen wij mensen worden die leven in zijn Geest die ons naar Jezus’ woorden ten volle zal binnenvoeren in de waarheid en naar de toekomst zal leiden.

Geloven in God, Vader, Zoon en Geest, betekent niet definiëren wat het geheim van God inhoudt, maar je opgenomen weten in een ruimte die gedragen wordt door liefde, door betrokkenheid op mensen, een ruimte die door de mystici een wolk van het niet weten wordt genoemd, maar die ons leert dat wij gekend en bemind zijn van meet af aan en ten einde toe, zoals psalm 139 het zingt, een veiligheid en geborgenheid biedt die niemand je nog ontnemen kan.

In die wolk klinkt een stem die ons noemt bij onze eigen naam en ons roept om te leven, zoals de apostel Paulus zegt, in de vrijheid van de kinderen Gods. Het moge ons gegeven worden naar die stem te horen en te beseffen dat wij in leven en dood thuis mogen zijn bij die Onnoembare die wij in dankbaarheid mogen aanbidden en in wie wij mogen leven, ademen en zingen, ten einde toe. Amen Naar boven

Sacramentsdag: Genesis 14,18-20; Lucas 9, 11b-17

In het evangelie van Lucas valt veel nadruk op maaltijden waarbij Jezus aanwezig was, het is als het ware een verbindend thema in zijn evangelie. De verhaallijn gaat van huis naar huis en van maaltijd naar maaltijd. De beschrijvingen sluiten aan bij de gangbare praktijk in Jezus’ tijd. En ze dagen de lezer uit zich een gemeenschap voor te stellen die niet langs gangbare sociaaleconomische en sociaalreligieuze scheidslijnen van reinheid, status en kapitaal tot stand komen. Allereerst zijn dat de tafelgesprekken die Jezus hield met de farizeeën. Maar we kennen ook de verhalen over zijn ontmoetingen met tollenaars en zondaars en met zijn eigen familieleden. En niet in de laatste plaats de laatste keer dat Jezus in de bovenzaal met zijn leerlingen samenkwam voor zijn lijden en sterven. En tenslotte, na zijn verrijzenis, de wijze waarop Hij zich aan tafel openbaarde aan de Emmaüsgangers.

Maar vandaag hangt het evangelieverhaal, waarin de vijfduizend te eten krijgen, samen met de zending van de Twaalf. Jezus heeft juist voor dit verhaal in het evangelie van Lucas, zijn leerlingen weg gezonden zonder voedsel (Lc. 9,3), ‘Neem niets mee voor onderweg’. Desondanks moeten ze later toegeven dat ze niets tekortgekomen zijn: “Toen ik jullie uitzond…kwamen jullie toen iets tekort? ‘Niets!’” antwoordden ze (Lc. 22,35).
Welk bewustzijn ligt aan deze ervaring ten grondslag? Het moet iets van vertrouwen zijn geweest, vertrouwen dat wij leven bij de gratie van het ontvangen. Ons leven als geschenk, van dag tot dag en honger als symbool van ons verlangen naar het brood waarbij de evangelist Johannes ons verwijst naar Jezus waar hij zegt: ‘Hij is het levende brood en wie van dit brood eet, zal leven in eeuwigheid’(Joh. 6,51).
“Geeft gij hun maar te eten”. Hoe is die opdracht voor ons te verstaan? Met wie identificeren wij ons in het evangelieverhaal van vandaag: wie zijn wij? Zijn wij misschien de leerlingen die vertwijfeld uitroepen: “Wie heeft brood genoeg voor zo’n grote, hongerige menigte?” Zoeken wij een excuus in ons schamele bezit van vijf broden en twee vissen? Of voelen wij ons meer deelgenoot van hen die nood hebben aan dagelijks brood? “Geeft gij hun maar te eten”. Dat kan niets anders betekenen dan dat het werk van Jezus door zijn leerlingen, door de gelovige gemeenschap, voortgezet moet worden. Voedsel aan mensen geven door te delen wat je hebt: daarin zal de kerk moeten voorgaan en alleen zo zal zij een teken van hoop zijn in onze wereld. Dat zal verzet oproepen bij de heersende machten, want als je echt gaat delen op wereldniveau verstoor je de bestaande verhoudingen. Je maakt ook duidelijk dat het afgoden zijn, valse profeten, al die machten die bestaande verhoudingen van ongelijkheid tussen arm en rijk, van schaarste en overvloed in stand houden.

Hoe drukken wij onze tafelgemeenschap uit?
Van Jezus Christus zeggen wij dat Hij het oersacrament van het christelijk geloof is.
Vorige week op het feest van de Drie-eenheid vierden wij het geloofsgeheim dat Vader, Zoon en Geest zich als een sacramentele relatie tot elkaar verhouden. Bron, water en stroming, liefdes eerste begin, liefdes weg, liefdes volharding. Vandaag, op Sacramentsdag, belijden wij Jezus

19 juni 2022, Bruno Wilderbeek osco

Christus als oersacrament, omdat Hij zijn levenskracht meedeelt aan mensen die in hem en in zijn God en Vader geloven en die in zijn voetspoor proberen te leven.
De wereld heeft Christus broodnodig. Daarom ook, broeders en zusters, vieren wij ook eucharistie. De wijsheid van dat geloofsgeheim ligt, eerst en vooral in haar weidsheid, in haar universaliteit.
Een waaier van betekenissen dient zich aan, als betrof het een eucharistische litanie:
geven, danken, breken, delen, offeren, gedenken, samenbrengen, dienen, solidariteit, eenheid, aanbidding, omvorming, mysterie, communio en dat alles en nog onnoembaar meer bijeengehouden door Jezus Christus als het draaipunt, het scharnier, het centrale verbindingspunt. Of met de woorden van de psalmist: de hoeksteen (ps. 118, 22). Jezus Christus, die zich als gave aan ons bekend heeft gemaakt, in overgave.
En voor ons opgave tot navolging. In de eucharistische gaven zendt Christus ons uit en wil Hij ons bezielen met zijn Geest die Hem tijdens zijn leven bezielde. Daarmee is ook gezegd dat de eucharistie niet van ons is, wij hebben er als kerkgemeenschap niet de exclusieve beschikking over. Nee, wij zijn als gemeenschap ván de eucharistie. Niet wij nodigen uit, wij worden uitgenodigd binnen te treden in het mysterie dat onze werkelijkheid omvormt tot de goddelijke werkelijkheid waarvan Jezus Christus de middelaar is.
Uw geheim ligt op de tafel des Heren.
Weest wat gij ziet, ontvangt wat gij zijt, Lichaam van Christus.

Delen in Jezus’ naam is vermenigvuldigen. Delen zonder berekening!
De christenheid heeft vanaf haar ontstaan, vanaf haar begin, het verhaal van de broodvermenigvuldiging eucharistisch geïnterpreteerd. De kernwoorden uit het evangelieverhaal “Hij nam…zegende…brak…en gaf” zijn letterlijk dezelfde als de wijze waarop wij de eucharistie vieren: nemen, zegenen, breken en delen.
Wanneer we het verhaal van de broodvermenigvuldiging symbolisch proberen te duiden, kunnen we er wellicht een diepere zin in ontdekken. Er is sprake geweest van een bepaalde ervaring en op een of andere manier is die ervaring een werkelijkheid geweest. Dat willen de cijfers aan het slot van het evangelie van vandaag ons misschien wel duidelijk maken. Men haalde nog twaalf korven met brokken brood op. Het is niet zo dat geloof een meetbare grootheid is die je in cijfers kunt uitdrukken maar daarmee houdt het niet op een realiteit te zijn die bergen verzet. Geen rekenles waarbij de uitkomst bij voorbaat vaststaat.
Maar wanneer je samen maaltijd hebt gevierd kan het op grond van deze ervaring zijn dat onderlinge verhoudingen een nieuwe glans krijgen. Een opbrengst van twaalf korven! Die uitkomst vraagt echter wel om een vervolg. Niet alleen de tijdelijke context van de maaltijd
dient een rol te spelen, even ‘gezellig’ samenzijn, maar het is ook een uitnodiging onze houding tegen het licht te houden waar en wanneer ná de maaltijd onze wegen zich kruisen.
Straks, en morgen. Dan wordt delen zoiets als vermenigvuldigen. En dat zou ons als uitkomst van deze rekenkundige paradox heel veel op kunnen leveren. Naar boven

13e zondag door het jaar:
1 Koningen 19, 16.19-21; Lucas 9,51-62

Er bestaat geen beter middel om iets uit te leggen dan het vertellen van een verhaal. Daarin gaat het over concrete figuren in bepaalde omstandigheden en alle details krijgen door een goede verteller hun juiste belichting zodat de toehoorders bijna zien wat er gebeurt.
De Bijbel weet van de kracht van het vertellen en daarom is een verhaal het perfecte middel om een boodschap over te dragen.
Vandaag zijn wij getuigen van de roeping van Elisa. De man is aan het ploegen met twaalf koppels ossen die voor hem uit gaan. De aandachtige luisteraar weet bij het getal twaalf dat het gaat over de twaalf stammen van Israël, het volk van God, en vervolgens ziet hij dat de grote profeet Elia zijn mantel over hem heen gooit. Daarmee bestempelt hij hem tot zijn opvolger, want het mag in Israël niet ontbreken aan profeten. Dat zijn de mensen die het volk de oude woorden van de Wet, de boeken van Mozes, in herinnering moeten brengen en hun de vraag stellen in hoeverre dat alleen maar woor-den blijven of dat zij omgezet worden in daden, want alleen zo zal de bedoeling van God met onze wereld zichtbaar gaan worden on-der ons.
Dat Elisa die profetenmantel om zijn schouders krijgt heeft een die-pe betekenis: mensen worden geroepen tot profeet midden in het dagelijkse werk dat zij aan het doen zijn. En het zijn geen bijzonde-re mensen die dat overkomt. Zo weten wij ook van Amos dat hij maar een boer was in Tekoa en geroepen werd om in Jeruzalem de leidende figuren als profeet tegemoet te treden.
Wij horen dan ook bij de roeping van profeten altijd van hun verzet: zij voelen zich helemaal niet geschikt om dat werk te doen en pro-beren een excuus te vinden en zoeken naar uitstel: ‘laat mij eerst afscheid nemen van mijn vader en moeder’. Hetzelfde horen wij ook in het evangelie bij de

26 juni 2022, Henk Jongerius OP

mensen die Jezus willen volgen, maar zijn ant-woord is onverbiddelijk. Je moet niet omzien, niet vasthouden aan het verleden, aan je eigen zekerheden, maar alleen maar gericht staan op de toekomst: ‘de vossen hebben holen en de vogels hun nesten, maar de zoon van de mensen heeft niets om zijn hoofd op neer te leggen.’
Dat is geen kleinigheid: je moet het oude achter je laten en gericht staan op wat komen zal: het rijk van God onder de mensen, een nieuwe orde van gerechtigheid. Op een heel concrete manier laat Elisa zien dat hij het begrepen heeft als hij de twee ossen slacht en te eten geeft aan het werkvolk.
Ook aan Jezus zien wij hoezeer hij overtuigd is van de ernst van zijn opdracht als wij horen hoe zij met een strak gezicht naar Jeruzalem opgaat. Het is een zaak van leven of dood waarvoor hij zijn leven inzet. Dat doet hij al van meet af aan. Jezus moet ook zijn vader en moeder erop wijzen – als zij hem kwijt zijn geraakt in Jeruzalem – dat hij moet zijn in de dingen van de Vader.
Dat is een omschrijving van wat hij geleerd heeft uit de boeken van Mozes, waaruit hij dan ook de leiders van het volk en de Schriftge-leerden onderricht geeft.
In Jezus verschijnt ons de nieuwe Mozes, de vervulling van Wet en Profeten die ons met zijn woorden en verhalen wil winnen voor het perspectief van een goede wereld. Hij wil in ons allen een vuur ont-steken, een branden verlangen naar een goede aarde zoals die van meet af aan bedoeld is. Het komt erop aan niet om te zien, maar dat visioen voor ogen te hebben, ook in het dagelijkse leven, want daar gebeurt het koninkrijk van God: in vergeving en verzoening, in barmhartigheid en tekens weer bekeerd worden om in te staan voor elkaars geluk. Moge ons dat visioen nooit ontbreken.Naar boven

14e zondag door het jaar:
Jesaja 66 ,10-14, psalm 66, Lucas 10,1-20

Haar kinderen worden op de heup gedragen ,op de knieën vertroeteld. Ik zie het voor me het kind op de knieën en dan het liedje zingen van: zandweg, zandweg, gat in de weg. Of een damespaard en een herenpaard, boerenknol. Een speels moment van ouders met hun kleine kinderen. Het is het spel van uitdagen en uitgedaagd worden, een van geven en nemen. Het kind dat er niet genoeg van kan krijgen en de ouder die geniet van de vreugde van het kind. Het is dit beeld dat de profeet Jesaja gebruikt om de relatie te beschrijven tussen God en de mens. Zoals een moeder zorgt voor haar kinderen, zo zorgt God voor ons. Het lijkt in eerste instantie om eenrichtingsverkeer van God naar mens, van Moeder naar kind, Maar wat in het spel op de knieën duidelijk wordt is dat het een onderling gebeuren is, een uitdagen en uitgedaagd worden . Nog een keertje en nog een keertje.

Over deze betrokkenheid van God en ons mensen gaat het naar mijn gevoel ook in de evangelielezing van vandaag. Jezus zendt 72 leerlingen uit. Niet alleen de twaalf. Het getal 72 is ontleend aan de stamboom van Noach, het gaat over alle volken, over iedereen, heel de aarde, dus ook over ons,

Wij worden op weg gestuurd, zonder bagage, geen stok , geen geld, geen schoeisel. Op reis gaan zonder bagage, we kunnen het ons nauwelijks voorstellen. Met de vakantietijd voor de deur is het een vreemde opdracht die we vandaag horen. Het zou overigens een geweldige oplossing zijn voor Schiphol als er geen bagage vervoer meer nodig zou zijn. Maar zonder stok en geld op pad gaan wat wil Jezus daarmee zeggen?

Zo maar te gaan zonder bagage heeft iets onbekommerds, een avontuur dat je aangaat , onzekerheid, maar ook vertrouwen dat het goed komt. Een spanning die je ook voelt in de uitdrukking: ‘God zegene de greep’ Aan een kant is er de uitdaging, het avontuur en tegelijkertijd is er een soort van bede : ‘ Wees erbij’. Het is als met het kind op de knieën Het is spannend maar ook vertrouwd, jij laat mij niet vallen.

Deze betrokkenheid op elkaar speelt ook in het vervolg van het verhaal waar Jezus spreekt over verblijven in een of ander huis. Als je ergens komt zeg dan : ‘ Vrede aan dit huis en als er een vredelievend mens woont zal

3 juli 2022, Jos Oostrik

er vrede zijn’. Ik versta dit als gastvrijheid. Wie wandelt of fietstochten maakt, wie onderweg is, weet hoe weldadig het is als je ergens ontvangen wordt en een plek krijgt om te overnachten. Of in het geval van de vluchtelingen uit de Oekraïne of de asielzoekers , dat ze een plek krijgen om te slapen, een plaats om te zijn. Gastvrijheid is iets wat je krijgt, maar is ook iets wat je op jouw beurt geeft. Een spel van geven en nemen. Nu eens ben je gast en dan weer gastvrouw of gastheer In die zin mogen we ook uitspraken van Jezus verstaan, waar het gaat over eet wat men je voorzet en veeg het stof van je voeten. Waar Gastvrijheid gegeven wordt, waar je gast durf te zijn daar is een sfeer van vrede, de geest van God

Deze wisselwerking van gast en gastheer, deze betrokkenheid, is ook eigen aan de relatie van ons mensen met God. Wij hebben God niet in onze zak en omgekeerd is God niet een alles bepalende macht, die geluk of ellende uitstrooit over ons mensen. God en mens zijn reisgenoot, bondgenoten op de levensweg , nu eens beschermend, dan weer uitdagend.

We zullen het zo zingen ‘Op onze levenslange reizen, twijfel donker achtervolgt ons’ . natuurlijk is er twijfel , zijn er moeilijke momenten, maar telkens mag er ook het vertrouwen zijn dat het goed komt. Zoals een kind op de knie van haar ouders uitgedaagd en beschermd wordt. Dat wij onze weg gaan nooit meer zonder reisgenoot

Als de leerlingen opgetogen terugkomen, vertellen ze dat alle demonen zich onderwerpen. Met andere woorden alle negatieve krachten, alles wat tegenzit, wat bedreigend is in het leven komt in een ander daglicht te staan. Er is hoop, vertrouwen. Maar voordat we ons gaan voorstaan op deze innerlijke kracht, volgt er onmiddellijk de uitspraak van Jezus: ‘Verheug je niet om alle machten en krachten die zich aan je onderwerpen, maar wees blij dat je naam opgeschreven staat in de hemel’. Nee het is geen machtspelletje, het gaat niet over heersen en beheerst worden. Het gaat om onderling vertrouwen Met andere woorden Je mag je gedragen weten op de heup, je naam staat opgetekend in de hemel. laten we van uit dit vertrouwen bidden en zingen: Ga met ons jouw weg, laat jouw mildheid in ons juichen, Laat jouw recht in ons spreken, Laat jouw zegen ons doorstromen, Laat jouw naam in ons leven.
Naar boven

15e zondag door het jaar:
Deuteronomium 30,10-14; Lucas 10, 25-37

Wij bewaren een dierbare herinnering aan onze medebroeder Ed-ward Schillebeeckx, die ik u vandaag niet wil onthouden. Toen hij aan het eind van zijn leven was gekomen waren een van zijn laatse woorden ‘ik word geroepen’. Hiermee verwoordde deze internatio-naal bekende en geachte theoloog misschien wel het diepste ge-heim van wat geloven eigenlijk is. Want niet wij zijn het die op zoek zijn naar God en daar op velerlei manieren woord aan hebben gege-ven, maar het is de Ene die op zoek is naar de mens, zoals ook de Joodse denker Abraham Heschel mij geleerd heeft.

Vandaag horen wij datzelfde in de woorden die van Mozes opge-schreven zijn in de laatste toespraak die hij tot het volk Israël hield: wij moeten gehoorzamen aan de stem van de Ene en terugkeren tot Hem. Ook hij brengt de diepste kern van geloven onder woorden.

Alles begint met de stem van God die mensen roept: zo was het met de eerste mens en met al die anderen die in het voetspoor van Abraham naar die stem geluisterd hebben. Wat bedoelen de Bijbel-se schrijvers als zij ons vertellen ‘en God sprak’, zoals het oneindig vaak in de Bijbel onder woorden wordt gebracht?

Het evangelie van Johannes begint met die bekende woorden ‘in het begin was het woord en het woord was bij God en het woord was God’. Wat moeten wij ons voorstellen bij dat Woord? In de Naarden-se Bijbel wordt het vertaald met ‘in het begin was er een spreken’ . Ik vind dat mooi want op deze manier wordt de werkelijkheid van God aangeduid als een actief roepen en spreken tot ons mensen en wij kunnen ons dan afvragen waar en hoe wij ons bewust worden van dit gebeuren. In de tekst van Deuteronomium horen wij dat wij dat niet ver weg moeten zoeken,

10 juli 2022, Henk Jongerius OP

niet ver in de hemel of overzee, maar heel dichtbij, ‘in uw mond en in uw hart.’

Het roepen van God klinkt diep in onszelf, daar waar wij waarachti-ge luisteraars worden, waar het besef in ons geboren wordt dat wij aangesproken worden. In de prachtige psalm 19 wordt er gezongen over het woordloze spreken van God in de schepping. Het is een lied zonder woorden maar onontkoombaar voor mensen die stil worden!

De Samaritaan in de gelijkenis van Jezus heeft het lied gehoord, niet de priester en de Leviet die het te druk hadden met hun eigen reinheid! Neen, Jezus stelt ons een niet gelovige als voorbeeld van de echte luisteraar die in een man die door rovers is overvallen, verstaat wat hem te doen staat. Het spreken van God is een appel, een open vraag aan ons waarop wij kunnen antwoorden en die wij kunnen volbrengen.

In het roepen van God worden onze vragen omgekeerd: niet wij zoeken God maar Hij zoekt naar ons. Daar is de vraag niet langer ‘wie is mijn naaste?’ maar ‘van wie ben ik de naaste?’

Het roepen van God keert de natuurlijke volgorde van de dingen om: niet wij zijn het middelpunt van de wereld, maar onze wereld wordt een bewoonbare plaats naar Gods bedoeling als wij openstaan voor de vraag die naar ons toekomt, als wij gaan beseffen aan wie het eerste woord is, waarop wij mogen antwoorden.

Wij zullen ervan zingen: Als Gij ons niet verschenen was, wij kon-den niet meer gaan: geen mens die onze wonden wast en borg voor ons wil staan. Zo moge waar worden is ons leven dat één woord, een stemvoldende is om liefde te geven: als wij ervan leven is een woord voldoende! Laten wij vasthouden aan dat woord, die roepen-de stem, en erop antwoorden in daden van liefde. Zo zal geluk ons ten deel vallen! Naar boven

16e zondag door het jaar: Lezingen:
Genesis 18, 1-10a; Lucas 10, 38-42

Handen gevouwen en handen uit de mouwen, Maria en Martha, twee vrouwen die vandaag in het evangelie op het toneel verschijnen. Twee vrouwen die houdingen representeren waarvan het lijkt of de houding van Maria boven die van Martha wordt gesteld, de handen gevouwen boven de handen uit de mouwen. ‘Maria heeft het beste deel gekozen’ zegt Jezus. Ben ik het daarmee eens? Durf ik het met Jezus oneens te zijn broeders en zusters? Ik moet bekennen dat ik bij mijn meningsvorming beïnvloed ben door een preek van de middeleeuwse dominicaan Meister Eckhart. In zijn preek draait hij de zaken om. Niet Maria maar Martha heeft het beste deel verkozen. Daarover straks meer.
In het verleden zijn deze twee figuren, Maria en Martha, vaak opgevoerd om de keuze voor het religieuze leven boven dat van een keuze voor wat men dan noemde ‘de wereld’ te rechtvaardigen. Zo ontstond in de kerk een klassenverschil en beschouwde men de keuze voor het religieuze leven als de hoogste roeping. Zij die vroeger in het gezin een religieuze, beschouwende roeping voelden en er op ingingen, zeg maar de Maria’s, stonden in die keuze boven de rest van de broers en zussen. En die laatsten waren dan de Martha’s.
Maar de tijden zijn veranderd. Zij die kiezen voor een religieuze levensstaat kunnen een voorkeursbehandeling wel vergeten, eerder is er de achterdocht die te maken heeft met de wijze waarop in onze tijd tegen de kerk wordt aangekeken. Als ik mijn keuze monnik te worden en mijn priesterschap had willen beleven doordat het aanzien verschaft, u begrijpt het al, dan ben ik te laat geboren. Maar laat het duidelijk zijn dat ik dankbaar ben voor de ontwikkeling die de religieuze levensstaat ontdaan heeft van zijn aureool.

Terug naar het evangelie van vandaag. Wat allereerst moet worden vastgesteld is dat Jezus vrouwen opneemt in de kring van zijn leerlingen. Een ongehoorde stap in de tijdgeest waar het verhaal zich in afspeelt. Jezus wil dat ook vrouwen delen in het Woord van God. Dat is al een heel belangrijk uitgangspunt. Maar waarom zou Eckhart er iets voor te voelen zijn de voorkeur te geven aan Martha boven Maria? Eerder uit de mouwen dus dan de handen gevouwen.
Misschien is Martha over een dromerige verlangen heen gegroeid. Ze staat al lang in het werkzame leven. Eckhart laat zien waaruit haar daadkracht bestaat: ze weet meesterlijk haar concrete handelen als maatstaf van de liefde tot uitdrukking te brengen. Martha heeft besloten haar leven in dienst van de liefde te stellen. Omdat zij dagelijks opnieuw in specifieke situaties de uitgesproken mogelijkheden van de liefde heeft ontdekt en die op passende wijze uitkiest, heeft zij een oordeelszekerheid ontwikkeld, die het haar mogelijk maakt op de juiste wijze te onderscheiden. Het is niet moeilijk in te zien dat Eckhart ons in het beeld van Martha een aanspreekbaarder levenswijze aanbeveelt, dan de religieus beschouwende. Eckhart zegt dat het Martha is die de zuivere geestelijke weg heeft gevonden. Want uiteindelijk gaat het om de manier waarop men in het leven staat. Martha heeft het niet meer nodig om zoals Maria aan de voeten van Jezus te zitten. Maria wordt zelfs bedreigd door iets waar alle spirituele meesters voor waarschuwen: het zoeken van ‘zoete vervoering’. Eckhart maakt leken, clerici en vooral de kloosterzusters waar hij voor preekt, bewust van het feit dat de complexe religieuze en existentiële opgaven zich in een leven moeten afspelen dat midden in de wereld staat. Eckhart benadrukt de waarde van de praktijk. Je kunt niet alleen maar aan

17 juli 2022, Bruno Willerbeek ocso

de voeten van de Heer blijven zitten. Wij weten wat zich in ons beweegt, wat wij ervaren, wat mens-zijn betekent, doorheen het handelen in relatie met anderen in een gemeenschappelijke wereld. De maatstaf voor de beoordeling wat goed is, de kennis van de deugden, de juiste houding, het juiste handelen kent zijn vindplaat niet in de eerste plaats in religieuze beleving. We dienen nuchter te zijn en ons verstand te gebruiken door in het volle leven te gaan staan. Het bemiddelen van dat wat goed is, dat blijft natuurlijk telkens weer opnieuw een opgave voor het denken van de handelende mens.
Het werkzame leven, verbonden zijn met de gerechtigheid, en tegelijk een eigen verantwoordelijkheid om te oordelen en te onderscheiden, ziedaar de voorbeeldige levenswijze die Eckhart in de gestalte van Martha verwezenlijkt ziet.

Wie heeft er gelijk Martha of Maria? Ik geloof niet dat het in dit verhaal gaat over de tegenstelling tussen actie en contemplatie of tussen dienen en vieren. Ik vind de wijze waarop Eckhart zaken tussen Maria en Martha omdraait dan ook wel wat geforceerd. En ook de wijze waarop Lucas de conclusie van Jezus verwoordt roept twijfel bij mij op. Ora en labora, bidden en werken; het zijn geen tegenstellingen, ze hebben elkaar nodig, ze vullen elkaar aan. Maria en Martha hebben elkaar nodig. Ze staan in een creatieve spanning tot elkaar. Twee essentiële elementaire houdingen die niet los van elkaar gezien kunnen worden. Het verhaal brengt ons in contact met een van de spirituele grondtonen van het Lucasevangelie. Maria staat model voor de toe-eigening van het Woord van God zoals dat door de volgelingen van Jezus geschiedt. Dat is van onschatbaar groot belang. Verkondiging van het Woord van God en dat woord ook echt binnenlaten in je leven. Deze toe-eigening gebeurt door volharding in gebed én ze blijkt in gedrag en handelen. Van dat laatste getuigt Martha onmiskenbaar met haar houding van dienstbaarheid en gastvrijheid. Wie heeft er gelijk Martha of Maria? Ik denk dat het eigenlijk geen goede vraag is.
Want het antwoord ligt voor de hand en dat kennen velen van u allang vanuit de eigen levenservaring. Het gaat niet om een of-of kwestie. Maria staat voor de luisterhouding die van ons wordt gevraagd als een prioriteit bij het aanhoren van de Schrift. Want de kern van onze religieuze traditie is het geloof dat God het eerste woord heeft en dat wij worden uitgenodigd ons tot dat woord te verhouden. En van Martha kan gezegd worden dat zij bij de dingen was, maar de dingen waren niet in haar. Zij was weliswaar met de dagelijkse zaken bezig, maar wel zó dat de zorg, de stress, de dwang van het moeten presteren haar niet meer konden raken. Wanneer Jezus twee keer de naam van Martha noemt duidt dat niet op een verwijt, integendeel. Ingewijde schriftgeleerden menen dat de herhaling van de naam in de bijbel altijd een vorm aangesproken-zijn is, die duidt op een speciale roeping. Jezus zegt hier misschien wel: dat vrijheid bestaat uit een goede ontvangst en een ontvankelijke houding van luisterbereidheid. Vanuit een innerlijke vrijheid kunnen wij tegelijk geborgenheid bij God beleven én betrokken blijven op het leven van elke dag. Of je nu kiest voor het religieuze leven of niet. Maria en Martha hebben elkaar nodig. Die twee kunnen niet zonder elkaar. Geloven is de handen uit de mouwen steken, maar is ook de handen vouwen in gebed. Daartoe zijn wij deze morgen weer samengekomen. Nu de handen gevouwen, straks de handen uit de mouwen.
Naar boven

17e zondag door het jaar:
Genesis 18,20-32; Lucas 11,1-13

Een van de karakteristieke uitspraken van mijn moeder was ‘ik zal er voor bidden, dat is het beste wat je kunt doen’. Zij was een vrouw die werkelijk met aandrang bidden kon, ja soms zelfs zo alsof zij de hemel bestormen wilde. Op foto’s waarop zij biddend afge-beeld staat, weet ik bijna zeker waarom zij vroeg maar ik weet ook dat zij niet altijd kreeg waarom zij vroeg. Toch heeft ze me herhaal-delijk gezegd: ‘ik ben nog altijd verhoord’

Het brengt je voor de vraag: wat bidden eigenlijk is en wat er daar-in gebeurt? Abraham gaat op een wel heel bijzondere manier met God om. Je zou zeggen dat hij bijna aan het sjoemelen is met God, zoals op een markt gebeurt. Wat staat er op het spel in het gesprek van Abraham met God? ‘Zult Gij met de onrechtvaardigen ook de integere mensen laten omkomen?’ Waarom mogen die laatsten niet verdwijnen? Omdat zij de Naam van de Levende in ons midden moeten bewaren. God moet onder de mensen genoemd worden en daarvoor is er een synagoge, een verzameling van tien mensen nodig. Dat is het ook wat Jezus ons leert te bidden in het gebed dat Hij ons heeft overgeleverd: ‘uw naam worde geheiligd’. Waar de Naam van God genoemd wordt, worden wij ons ervan bewust wie wij zijn, wat onze plaats op aarde is en wat ons hier te doen staat. Het leven, zelfs dat van iedere dag, ontvangen we van God en daar-om moeten wij zo leven dat wij elkaar het leven mogelijk maken. Vergeven, noemen wij dat, elkaar die ruimte geven die wij ook zelf nodig hebben om te kunnen bestaan. Bidden is dus op de eerste plaats je bewust worden van Gods aanwezigheid en opnieuw weet krijgen van wie je zelf bent. Daarvoor is rust en stilte nodig en bo-vendien volharding. En waarom vragen wij? Als ik kijk naar de voorbeelden die Jezus geeft, dan valt het me op dat er telkens om voedsel gevraagd wordt, om datgene wat noodzakelijk is om te kunnen leven in verschillende situaties. Wat

24 juli 2022, Henk Jongerius OP

gevraagd wordt, zijn niet bepaalde materiele zaken die het le-ven prettiger maken, maar om voedsel, energie en kracht om het leven vol te houden. Bidden is dus: tot God gaan in het stellige ver-trouwen dat er naar je wordt geluisterd, dat je er mag zijn voor God en een beroep doen op Gods trouw, zoals de psalm het zingt: ‘Ver-hoor mij elke dag dat ik U aanroep, dan geeft Ge mij weer nieuwe kracht’.

Wat wij vragen in die stille omgang met God, is op de eerste plaats dat God zijn Naam waar maakt, want ‘ons levenslot rust in zijn hand en goed land zal ons ten deel vallen’. Dat is het ‘dagelijks brood’, dat wat wij deze dag nodig hebben: dat onze levensdorst gelest zal worden.

Verhoord worden is dus meer ontvangen dan wij vroegen: op de eerste plaats is het gehoord worden, het besef dat er naar je wordt geluisterd en ‘Heilige Geest’ ontvangen zegt Jezus in het evangelie. Wat is dat anders dan die duurzame kracht, die ons weer open maakt voor onszelf, de wereld om ons heen en de mensen met wie wij leven?

Vanuit dit besef dat God luistert, durven wij zoals Abraham te vra-gen dat er tien mensen mogen blijven die de Naam van God hoog houden in onze wereld, de opdracht van de kerk, opdat niet het ge-weld en het onrecht koning zullen kraaien maar mensen zich zullen bekeren, omkeren en de goede plaats zullen innemen.

Als je zo bidt, zeg je het mijn moeder na: ‘ik ben nog altijd ver-hoord’, ik heb altijd het vertrouwen herkregen in een God die men-sen bemint en het werk van zijn handen niet verlaat, want Hij is groter dan ons benauwde hart. Moge het ons gegeven worden ons leven in de handen te leggen van Hem die ons in het verborgene ziet en weet wat wij nodig hebben. Dan wordt het leven goed!Naar boven

18e Zondag door het Jaar:
Prediker 1, 2. 2, 21-23 Lucas 12, 13-21

In de psalm van vandaag zongen wij: ‘Als U vandaag mijn woorden hoort: verhard dan niet uw hart’ en als je deze zin bij de eerste regels van de perikoop van vandaag uit het Evangelie legt, wiens hart is dan verhard? Waarschijnlijk is er al iets vooraf gegaan aan de verdeling van de erfenis, wat ergernis oproept. En het antwoord van Jezus lijkt ook wat hard, star. Je kunt het lezen als een constatering ‘wie heeft Mij tot rechter of verdeler over u aangesteld?’ maar er zit, denk ik, voor velen van ons, ook een laag onder, ergernis, irritatie? Jezus wil vooral het ‘altijd zo vanzelfsprekende’ aan de orde stellen. Verder kijken, vooral goed luisteren, want als je hart verhard is, kun je veel, heel veel zaken, woorden, situaties verkeerd interpreteren.

We hoeven maar naar de afgelopen week te kijken naar alle acties van de boeren. En hoewel er zeker tot op bepaalde hoogte begrip kan zijn voor hun eisen, het stikstofprobleem kan niet alleen door de landbouw opgelost worden, langzaam maar zeker wordt er een grens overschreden naar wat acceptabel is. We kennen in Nederland het recht van protesteren, terecht maar dat geeft je niet het recht andere mensen in gevaar te brengen en een enorme ravage aan te richten. Met verharde harten kom je niet tot oplossingen.

Iedereen kent wel situaties waarbij erfenissen tot grote problemen leiden, jammer genoeg. En op zich lijkt de vraag van de man terecht, eerlijk delen, daar kan niemand bezwaar tegen hebben. Maar Jezus wil natuurlijk meer. ‘pas op, geen enkel bezit kan uw leven veilig stellen’
Bij een erfenis denk je vaak aan land, geld, materiële zaken. En dat wil Jezus natuurlijk ter discussie stellen. Gaat het in het Koninkrijk van God om deze zaken, ‘hebzucht’ ligt op de loer. Voor Jezus is deze erfeniskwestie tussen de twee broers aanleiding om hen beiden en de omstanders, en dus ons, te waarschuwen voor iets wat hierbij maar al te vaak speelt, namelijk dat ieder vooral zijn/haar eigen belang voor ogen heeft en daarom inhalig en hebzuchtig wordt, je hart verhard. Alsof je hele leven afhangt van wat je erft of bezit.

‘Hoed je voor iedere vorm van hebzucht, want het leven is meer dan wat een mens bezit, zelfs als dat overvloed en grote rijkdom is. Daarom vertelt Jezus een gelijkenis over een rijke man, wiens landgoed veel heeft opgebracht. En hij stelt alles in het werk om zijn toekomstig leven veilig te stellen. Maar een rijke oogst is, behalve hard werken, ook een van God

31 juli 2022, Ineke van Cuijk OP

gegeven zegen en het komt niet bij deze man op om anders naar zijn vele bezit en overvloed te kijken. Het zijn de schatten die hij zelf – voor zichzelf heeft vergaard. En zijn enige zorg is dat hij het in de toekomst goed heeft! En die houding stelt Jezus aan de kaak. Jezus is er niet op tegen dat je hard werkt en zorgt voor een goede oogst maar deel uit en eet en drink, geniet er van met alle mensen om je heen die jouw aandacht nodig hebben. Zorg niet alleen voor je zelf, laat anderen erin delen.

Daarnaast weten we allemaal maar al te goed dat alles wat je vergaart, ook dat je hele bezit, zelfs je eigen leven, in één klap weggevaagd kan worden. Ons leven is ons in onderpand gegeven, we mogen het uit Gods hand ontvangen ten dienst van het Koninkrijk.

Het boek Prediker is geschreven in een periode waarin Israël onder de invloedsfeer stond van het hellenisme. Daarin leerde Israël een wereld kennen waarin het onderricht niet meer in handen was van priesters en profeten, maar van filosofen en wijzen. Prediker relativeert wat hij in zijn leven aan rijkdom en welvaart heeft opgedaan en gaat op zoek naar de praktische levenswijsheid van het menselijk bestaan. In de Naardense vertaling is het openingsvers: ‘IJler dan ijl’, het is allemaal ‘lucht en leegte’, ijler dan ijl…..er blijft niets over! Alles vervliegt, vluchtiger dan een ademtocht en alles wat je bereikt hebt en hoe kundig je er ook mee bent omgegaan met al je wijsheid en kennis, houd het niet voor jezelf, maar deel het met hen die dit alles niet hebben, niet kunnen verwerven. Immers je leven met alles wat je hebt, behoort jezelf niet toe. Het is gekregen! Het is genade!! En alles is ijler dan ijl!!

Als je Deventer binnenkomt met de trein en je loopt het station uit, sta je schuin tegenover de Schouwburg. Aan de bovenrand van dat gebouw staat met grote letters: BREEK DE LUCHT, RAAK DE GRENS, OPEN DE TIJD, VIND DE MENS! Een oproep om met een open blik de wereld in te kijken.

In deze zomerse tijd waar je blik naar boven kan gaan, met zo’n tekst in gedachten kan je hart zich niet verharden: het staat open om de wereld in te kijken – en met een eigen toevoeging:
BREEK DE LUCHT, RAAK DE GRENS, OPEN DE TIJD, VIND DE MENS EN JE VINDT GOD!!
Dan krijgen wij de wereld omgekeerd: dat lachen zij die wenen, dat wonen zal wie hier geen woonplaats heeft, mensen zullen andere mensen zijn. Naar boven