19e zondag door het jaar: Wijsheid 18,6-9; Lucas 12,32-40

Als er één woord is wat herhaaldelijk terugkomt in de gelijkenissen die Jezus vandaag tot ons spreekt, dan is het wel het woord ‘wach-ten.’ En, als er iets is wat in onze dagen in de media gedurig naar ons toekomst, dan is het precies hetzelfde. Wij zien en horen van mensen die moeten wachten tot hun asielaanvraag eindelijk beant-woord zal worden, wij zien mensen in Oekraïne die wachten op de bevrijding van hun land van de onderdrukkende macht van Rus-land: allemaal mensen die wachten tot hen recht zal worden gedaan.

En om nog dichter bij huis te blijven: wij zien de onmacht van veel boeren die niet weten wat zij van de nabije toekomst mogen ver-wachten. Het is vaak een uitzichtloze situatie waarin we mensen zien en je weet niet goed hoe of dat allemaal moet aflopen. En dan spreek ik nog niet over de vele mensen die wachten op goed nieuws, omdat ze ziek zijn en zich zorgen maken over hun gezond-heid, over hun financiële situatie . Teveel om op te noemen.

Je vraagt je af: waarop wachten zij? Op een bewijs dat ze hier mo-gen zijn, op de vernietiging van de vijand?Ik hoor Jezus zeggen dat je je bezit moet wegdoen en aalmoezen geven en voor beurzen moet zorgen die niet verslijten, je moet een onuitputtelijke schat in de hemel zoeken, want waar je schat is, daar zal ook je hart zijn en je moet wachten op de terugkomst van je meester die van een bruiloft terugkomt…
Wij wachten uiteindelijk niet op iets wat wij willen bezitten en wat ons rijk zal maken, maar op een andere wereld waar de rollen om-gekeerd zijn: een heer die zijn eigen knechten aan tafel gaat be-dienen. De ware rijkdom van leven, de echte schat die nooit verlo-ren zal gaan is ten diepste dat wij gekend en geacht zullen zijn om wie wij werkelijk zijn. De grootste vreugde

7 augustus 2022, Henk Jongerus OP

zijn. De grootste vreugde van leven is dat wij gezien, gekend en bemind zullen worden om wie wij echt zijn.
In Bijbelse woorden noemen wij dat het koninkrijk van God, een leven waarin wij beseffen dat leven een gave is, dat onze wereld een echt huis kan zijn voor iedereen van welke nationaliteit, afkomst, seksuele geaardheid ook. Wij mogen er trots op zijn dat wij een Vader in het verborgene hebben die ons ziet en kent, beter dan wij onszelf kennen. Ons wachten is op zijn verschijnen in ons midden.
Die wijsheid horen wij ook in de eerste lezing van vanmorgen als het volk Israël ons tot voorbeeld wordt gesteld omdat zij bij het vie-ren van het Paasfeest het bevrijdende besef in zich levendig hielden dat zij door de Ene uit het lavenland bevrijd waren om als echte mensen te kunnen leven. Zij verwachtten van God de redding voor de rechtvaardigen en de ondergang van de vijand.
De wijsheid van de Schrift die in lofzangen opklinkt is dat wij als mensen van licht en gesteente, hard en van bloed, mensen van God mogen zijn die hen sprekend nabij is en die zij in stilte verwachten. De reden waarom de Schrift ons levensboek is dat ons elke dag op-nieuw leert leven op aarde want het is daar dat wij geopend worden door de levensadem van God en een nieuwe hemel worden, vrede op aarde.
Als wij die woorden van belofte bewaren zullen wij leven met ande-ren en vrede stichten door anderen recht te doen, wie zij ook zijn.
Gods naam is ‘hartstocht voor gerechtigheid’ en zijn woord is de bron die onze levensdorst zal lessen. Waar wachten wij nog op? Als wij dit alles doen aan elkaar zullen wij zien wat ons te wachten staat: een nieuwe dageraad die ons geschonken wordt, leven zon-der vrees, wonen in liefde, het eerste en laatste woord, een schat. Moge daar ons hart zijn en de wereld wordt goed. Naar boven

20e zondag door het jaar:
Jeremia 38, 4-10, Lucas 12, 49- 53

“Vuur kom ik brengen en wat zou ik graag willen dat het brandde, maar ik moet een doop ondergaan. Ik breng eerder verdeeldheid dan vrede”. Eerlijk gezegd puzzelt het mij wat hier bedoeld wordt. Wat is precies dat vuur? Is dat de kracht van geloof? Is dat zeggen waar het op staat? En wat wordt er bedoeld met een doopsel onder gaan? Is dat de tegenwerking en de pijn die ieder van ons in zijn leven ondervindt? In het voorafgaande aan deze tekst uit het evangelie volgens Lucas, spreekt Jezus over ons mensen als beheerders van het geheim van leven. Wij mensen worden opgeroepen waakzaam te zijn en onze lampen brandend te houden. Blijkbaar is dit niet altijd makkelijk. Soms moet je keuzes maken, grenzen aangeven, tegenstellingen overbruggen. Over dit beheren van Gods zaak in deze wereld in het leven van alledag gaat het volgens mij in de lezingen die we zo juist gehoord hebben.

In de eerste lezing horen we hoe de profeet Jeremia tegen de machthebbers van zijn dagen in , oproept tot andere keuzes. Er is een dreigend gevaar van de omliggende volkeren. Jeremia vertaalt de boodschap van de Eeuwige, van God, in een andere politieke keuze, en dat wordt lastig gevonden. Hij ondermijnt het gezag en daarmee de positie van deze machthebbers. Het gevolg is dat hij wordt opgesloten in een put, letterlijk in de modder, het slijk. Een beeld dat ook in psalm veertig wordt beschreven , we zongen het, ‘hij heeft me uit de modderpoel van het leed gewekt’.
In de put zitten, is in ons taalgebruik een staande uitdrukking geworden. Het staat voor een situatie van machteloosheid, niet weten hoe het verder moet . Je kunt hier denken aan slachtoffers van oorlog en geweld , van belastingfraude, en heel concreet aan de boeren die hun bedrijf, hun levenswerk zien afbrokkelen. Maar je kunt ook denken aan mensen die van wege allerlei reden niet gezien en erkend worden. En wat dacht u van mensen die dodelijk ziek zijn en het leven los moeten laten. Wellicht kent u uit uw eigen leven ook momenten dat je er helemaal door heen zat. Sommigen noemen dit ook wel ‘van God en alleman verlaten’.

Er is een tijd geweest dat mensen , zeker binnen de religies deze momenten van verlatenheid zagen als een straf van God, ze hadden iets niet goed gedaan. Ik denk dat dit een te makkelijke oplossing is. Het heeft al snel iets van je eigen verantwoordelijkheid ontlopen. Ik kan er niks aan doen . Maar is dat terecht? Ieder van ons komt in haar of zijn leven tegenslagen ,verdriet, ja rampen tegen. Soms overkomt het ons , soms zijn we zelf de oorzaak, maar telkens is de vraag hoe ga ik er mee om . Jezus zegt vandaag: Vuur ben ik komen brengen. Bij vuur denk ik aan warmte , 

14 augustus 2022, Jos Oostrik

enthousiasme, maar ook loutering. Het heeft een zuiverende werking. Vuur is ook een beeld van de Geest, denkt maar aan de vurige tongen op het Pinksterfeest, maar dit vuur is ook dreigend zeker voor mensen die gehecht zijn aan hun positie aan hun bezit. We zagen dit al bij de profeet Jeremia . Lastige mensen moet je af voeren, een functie elders bezorgen. As Jezus spreekt over verdeeldheid, gaat het over omgaan met tegenkrachten.

Wellicht de grootste tegenkracht in ons leven is de dood. Ik moet denken aan de momenten dat ik aan het ziekbed zat van een jonge moeder . Zij wist dat ze haar leven uit handen moest geven. Haar geliefde, haar kinderen los moest laten. Het was te vroeg, niet eerlijk, maar onvermijdelijk. Je bent er dan niet om te zeggen dat God het zo gewild heeft, het is veel eer zaak om juist te horen dat het pijn doet, dat je moeite hebt met het loslaten. Je had nog zoveel willen doen. Juist op deze momenten is het van wezenlijk belang om te luisteren . Hoe klinkt hier de stem van de Verborgene, van de Eeuwige? Het was niet de stem van het oordeel, maar veeleer de stem van liefde, tranen van betrokkenheid. Het afscheid was warm, hoe pijnlijk ook. Een vuur dat loutert.

In een situatie van gebrokenheid is het de kunst om met andere ogen te gaan kijken. Psalm veertig heeft het over een nieuw lied zingen voor de Heer. Niet zoals je gewend was ,maar anders; nieuw. Als u de komend week nog eens in de gelegenheid bent zou u de hele psalm 40 nog eens kunnen lezen, kunnen bidden. Daar staat :De Heer vraagt geen brandoffers of zoenoffers maar hij vraagt dat de wet, dat vuur van het begin, de Geest van Jezus, vlees en bloed wordt in mij. Mens naar Gods hart.

Voorbeelden van deze houding , deze intentie, hoorden we in de eerste lezing. Op de eerste plaats Jeremia , tegen alle machthebbers in neemt hij het op voor de slachtoffers, maar ook die man uit Kus in Ethiopie, Ebed Melek( een vreemdeling) hij neemt het op zijn beurt op voor Jeremia en de profeet wordt uit de put gehaald. Dit in tegenstelling met de koning die met de winden mee waait, wel in de put , niet meer in de put. Als later de voorspelling van Jeremia uitkomt en de stad Jeruzalem wordt in genomen, wordt deze Kussiet op voorspraak van God gered. Beheerder zijn van Gods zaak is oog hebben voor het recht en luisteren naar de stem van de verdrukte, de mens in de put.

Moge het ons gegeven zijn vuur en warmte te zijn voor elkaar en laten we bidden met de psalm, ‘ Wacht toch niet langer mijn God. Talm niet. Ga voor ons uit als een vuur een weerlicht over de aarde.Naar boven

21e zondag door het jaar:
Jesaja 66, 18-21; Lucas 13,22-30

Het evangelie van vandaag is de eerste van vier toespraken van Jezus die de evangelist Lucas heeft opgetekend. Toespraken die men wel typeert en benoemd als de vier eschatologische redes.
Eschatologie is de leer omtrent de laatste dagen, de eindtijd. (Εσχατος: het laatste van de tijd) Wij zouden in de traditie zeggen, het gaat over het laatste oordeel, de grote afrekening! De schapen worden van de bokken gescheiden. Hemel en hel als de vindplaatsen van de uitverkorenen en de verdoemden. De hel werd in 1996 als plaats van verdoemenis door de Anglicaanse kerk al afgeschaft. Beelden, verbeeldingen, die velen van ons waarschijnlijk dan ook niet meer aanspreken, die we zelfs afwijzen, alle opmerkingen in de catechismus van de katholieke kerk ten spijt . Omdat mensen erop stuklopen. De voorstelling van God is in enkele decennia aanzienlijk veranderd. Een zoon die aan het kruis wordt genageld, mensen die verdrinken in de Middellandse Zee, Gods uitverkoren volk dat in de Tweede Wereldoorlog vergast is. Mensen kunnen niks beginnen met de idee dat die gebeurtenissen met God te maken hebben. Het beeld van een god die ingrijpt in de wereld en die zich met ieder van ons bemoeit en die ons doen en laten als een soort boekhouder in de gaten houdt, een rekenmeester die ooit de balans van ons persoonlijke leven opmaakt. Het blijft een voortdurende bekoring van de mensheid om de bron van ons leven, om God, te bekleden met menselijke attributen, met menselijke eigenschappen. Toch geloven wij in het beeld van God als een kracht, die als dragende grond op een of andere manier in de werkelijkheid werkzaam is. Hoe? Het heeft te maken met een werkelijkheid waarmee wij als mensen verweven zijn en waarin wij worden opgeroepen verantwoordelijkheid te nemen voor ons doen en laten. Waarom heeft Lucas deze toespraken in zijn evangelie dan toch opgenomen? Bij bijbelgeleerden heerst het vermoeden dat er in de jonge kerk een soort spanning was ontstaan tussen de heiden-christenen en het joodse volk. En wellicht is de boodschap die Lucas ons in de figuur van Jezus voorhoudt, dat niemand het recht heeft, in een soort van trotse zelfgenoegzaamheid, zich te koesteren in het veilig bezit van de christelijke uitverkiezing. Uiteindelijk, aan het eind ‘zullen ze komen uit het oosten en westen, uit het noorden en het zuiden en zij zullen aanzitten in het koninkrijk Gods’ ongeacht hun levensbeschouwelijke achtergrond.

Hoe ziet dat Rijk Gods er eigenlijk uit? Duidelijk is dat het koninkrijk op geen enkele manier vergeleken kan worden met bestaande politieke structuren op aarde in Jezus’ tijd. Maar welke structuren dat nieuwe koninkrijk dan wel moet krijgen blijft onduidelijk. Misschien is de enige tekst die iets prijsgeeft van de door Jezus beoogde samenleving de Bergrede zoals die werd opgetekend door Mattheüs (Mat. 5-7). De toehoorders moeten zich hebben herkend in de verschillende categorieën die Jezus noemt: de armen van geest, de hongerigen, de vervolgden, de zachtmoedigen, enzovoort. Op weg naar Jeruzalem doet Jezus een oproep om je persoonlijk in te zetten voor wat genoemd wordt ‘het Rijk Gods’. Tot wie of wat wil je je bekennen? “Wij hebben met U gegeten en gedronken en U hebt in onze straten onderricht gegeven”. Met andere woorden: wij kennen elkaar toch? Maar Jezus nuanceert! Een beroep op uiterlijke omstandigheden - erbij geweest zijn of bij een geloofsgemeenschap ingeschreven staan - biedt geen soelaas. Het hart van de Schriften vraagt niet om uiterlijkheden maar heeft te maken met ‘je

21 augustus 2022, Bruno Wilderbeek ocso

bekennen tot’ en dat is in liefde, van binnenuit bekend zijn met wat een ander bedoeld, zegt en is! Toegang tot dat nieuwe rijk is geen gemakkelijke opgave. ‘Spant u tot het uiterste in om door de nauwe deur te komen’. Het beeld van de nauwe deur illustreert dat dat bekennen niet zonder inspanning gepaard gaat. Jezus beeldt die weg met hart en ziel uit in de opgang naar zijn bestemming in Jeruzalem.

‘Dat Koninkrijk van U, weet U wel, wordt dat nog wat?’
De dichter Gerard Reve eindigt zijn gedicht ‘Graf te Blauwhuis’ met deze dichtregel.
‘Dat Koninkrijk van U, weet U wel, wordt dat nog wat?’
Het gedicht thematiseert de dood van een achttienjarige jongen en daarmee de vraag of en wat die dood met dat Rijk Gods te maken heeft.
Wat spreekt er voor een emoties uit deze zin, broeders en zusters?
Verontwaardiging, wanhoop, cynisme, peilloos verdriet? Of ligt er achter die woorden toch ook niet een onzegbaar verlangen verborgen? Spreekt uit die dichterlijke ontboezeming toch ook nog iets van wat je ‘perspectief’ zou mogen noemen, uitzicht op dat wat zich aan onze waarneming uiteindelijk onttrekt? ‘Uw koninkrijk kome’ luidt de tweede bede uit het ‘Onze Vader’. Wij bidden het dagelijks.
‘Want van U is het koninkrijk’, bidden wij elke keer weer opnieuw als afsluiting van het Gebed van de Heer. Het gaat om de kern van Jezus’ verkondiging. Maar het duurt allemaal wel verschrikkelijk lang. ‘Dat Koninkrijk van U, weet U wel, wordt dat nog wat?’
En toch: iets van dat koninkrijk wordt zichtbaar waar recht wordt gedaan aan verdrukten, waar zij die hongerig zijn brood krijgen, blinden inzicht wordt gegeven, mensen die krom liggen worden opgericht, weduwen en wezen in bescherming worden genomen, de vreemdeling kansen geboden wordt (psalm 146). Gods koninkrijk: het is geen product van menselijke planning. Niettemin komt Gods Koninkrijk in en door mensen tot stand. God laat ons vrij. Het is aan ons. Ieder in zijn unieke en onvervangbare zending.

Wie horen er bij, wie niet?
De kerkgemeenschap mag zich de Schriftlezingen van vandaag aantrekken als een waarschuwing en vermaning zich niet te ontwikkelen tot ‘een heilige rest’ door mensen buiten te sluiten die niet precies passen binnen de gegeven kaders. Mensen, zoals bijvoorbeeld zij die zich hebben verzameld binnen lhtbi+-gemeenschap die zich niet meer welkom voelen omwille van hun geaardheid. Ik geef ze geen ongelijk dat ze zo’n kerkgemeenschap de rug toe keren waar zij ten diepste weten dat zij op hun eigen wijze kind van God zijn! En vanuit dit besef, mensen die de kerkgemeenschap juist zo hard nodig heeft!
God roept ons op tot een authentiek leven, jazeker, braaf en saai of niet, maar laat de kern van onze roeping toch vooral hieruit bestaan: leven naar Gods bedoelingen zoals we altijd toch weer bidden in het Onze Vader: ‘uw wil geschiede, uw koninkrijk kome.’ Niet wat mij goeddunkt moet het richtsnoer voor mijn handelen zijn, niet wat bij de buitenwacht sympathiek overkomt, zal het uitgangspunt zijn, maar wat God ten diepste van mij verlangt: hoe kan ik beantwoorden aan zijn bedoelingen met mij? Ik kan pas echt gerust zijn als ik naar eer en geweten durf te zeggen: ik heb oprecht geprobeerd om te leven zoals Jezus het mij voorgehouden heeft. En ik hoop op Gods barmhartigheid als Hij zich een oordeel vormt over mijn pogingen, want Hij is genadig, mild en vol ontferming.Naar boven

22e Zondag door het Jaar:
Sirach 3, 17-18.20.28-29; Lucas 14 1.7-14

Afgelopen week las ik in een bijlage van de krant :
Wees leeg en bereid,
open, doordringbaar,
drink alles wat het ogenblik schenkt,
neem dat, drink het, en laat los:
wat diep genoeg zinkt,
zal tot ontkieming gisten.
Het zijn regels van de Zuid-Afrikaanse dichter Elisabeth Eybers en wellicht heeft zij er geen religieuze gedachten bij gehad maar voor mij klinkt het met een religieuze/spirituele klank. ‘Een verstandig mens overweegt gaarne spreuken en de wijze droomt van een aandachtig gehoor’, zegt Jezus Sirach vandaag.

Het boek Jezus Sirach is een pareltje binnen de Bijbelboeken. De Hebreeuwse titel zou afgeleid kunnen worden als ‘lessen in wijsheid’. Het boek is waarschijnlijk ontstaan tussen 190 en 170 jaar voor onze jaartelling, waarbij die tijd in het teken staat van het hellenisme. De auteur neemt een genuanceerd standpunt in. Hij blijft trouw aan de Joodse traditie maar staat ook open voor de waardevolle elementen van de hellenistische beschaving. In zijn WOORD VOORAF zegt hij: ‘Door de wet en de profeten en door anderen………, zijn ons vele en grote gaven geschonken, die een reden zijn om Israël vanwege zijn lering en wijsheid te prijzen. Niet alleen moeten degenen die deze boeken lezen zelf kennis verwerven maar met hun belangstelling moeten zij ook buitenstaanders van nut kunnen zijn, zowel in woord als in geschrift.

In die traditie staat Jezus: geworteld in de Joodse traditie maar met een open blik vooral naar mensen die het moeilijk, minder hebben. En vandaag horen wij weer hoe Jezus Wet en Profeten, het dagelijkse leven en zorg voor mensen combineert.

Jezus is te gast bij een belangrijke Farizeeër. Het is sabbat, dus waarschijnlijk is er een dienst in de synagoge aan vooraf gegaan en nu aan tafel met vele genodigden ziet Jezus allerlei patronen, wie gaat waar zitten, wie naast wie, wie is hier belangrijk, de belangrijkste mensen op de belangrijkste plaatsen? De sfeer lijkt wat gespannen ‘men hield Hem voortdurend in het oog’. Jezus ziet het allemaal aan, het gedrang, wellicht wat smoezen, misschien wat vleierijen. Het is van alle eeuwen. Vers 1 vermeldt natuurlijk niet voor niets dat het sabbat is – de dag die geheiligd is, deze dag is vrij voor God en voor de medemens. In onze 24-uurs economie moet je stevig in je schoenen staan om deze dag ‘gezegend’ te houden. Maar ook daar aan tafel met allerlei krampachtig

28 augustus 2022, Ineke van Cuijk OP

profileringsgedrag van de genodigden wordt blijkbaar ‘gewerkt’, een soort van ‘zakendiner’? En dat aanschouwende vertelt Jezus een gelijkenis, een bruiloftsmaal, maar niet zo maar een bruiloft, het gaat om de bruiloft van God en zijn volk, daar waar andere gedragsregels gelden. Niet: wie het eerst komt, het eerst maalt, maar de laatsten zullen de eersten zijn. Niet het recht van de sterkste maar de zwakke zal worden recht gedaan. Jezus ontmaskert het ‘haantjes’ gedrag van zijn tafelgenoten door hen te wijzen op de waarden die in zijn Koninkrijk gelden: niet hoogmoed en zelfgenoegzaamheid maar deemoed en bescheidenheid.

Wij horen vandaag een mooie gelijkenis, die we wel kunnen invoelen, wij luisteren naar sprekende spreuken en teksten en zingen prachtige liederen. Én we hebben waarschijnlijk allemaal beelden op ons netvlies van het ‘grote drama bij Ter Apel’. Hoe is het in Godsnaam mogelijk dat in een goed georganiseerd, geciviliseerd rijk land, zoals het onze, zoiets plaats vindt. Honderden mensen buiten op straat, radeloos van ellende en allerlei ziekten oplopend. Wij schrikken dat dit kan, kijken wellicht met plaatsvervangende schaamte, worden stil, sommigen komen in actie, bieden hulp, een druppel op de gloeiende plaat. Hoe kunnen wij dit oplossen? Met de woorden van Jezus indachtig: ‘als ge een gastmaal geeft, nodig dan armen, gebrekkigen, kreupelen en blinden uit!’ En in psalm 1, de psalm die we net zongen, wordt het op een andere manier benadrukt ‘heb je naaste lief, die is als jij, de vluchteling, de arme, doe hen recht’.

Om te voorkomen dat wij apathisch worden, dit probleem is te groot voor ons, de andere kant opkijken, roept Jezus ons op een andere houding aan te nemen: een van mededogen. En zoals Jezus Sirach zegt: ‘mijn kind, als ge rijk zijt, blijf dan bescheiden…’
In de spiegel die Jezus ons voorhoudt, zijn wij genodigd aan Zijn Gastmaal. Het beeld van Gods Koninkrijk, Blijde Boodschap. Bij God mogen wij zijn wie wij zijn, waar wij beoordeeld en uitgenodigd worden op onze intenties én met de vraag: wie willen wij zijn voor God en voor de medemens? Jezus nodigt ons uit ‘met andere ogen’ te kijken:

Wees leeg en bereid,
open, doordringbaar,
drink alles wat het ogenblik schenkt,
neem dat, drink het, en laat los:
wat diep genoeg zinkt,
zal tot ontkieming gisten.
En dan wordt onze zachtheid weer gewekt!! Dat komt onze hele wereld ten goede!!Naar boven

23e zondag door het jaar:
Wijsheid 9,13-18; Lucas 14,25-33

Ik kan mij goed voorstellen dat er een paar uitdrukkingen in het evangelie van vandaag onze weerstand oproepen. Ik bedoel dan de woorden dat je ‘je eigen leven moet haten’ en dat je ‘je kruis op je moet nemen.’ Die laatste uitspraak roept woorden op als ‘elk huis heeft zijn kruis’ en kan een geloofsbeleving wakker roepen waarin wij nu eenmaal bepaalde ellende in ons leven voor lief moeten nemen want die is je door God op je schouders gelegd. Die God is een stren-ge Heer, een boeman en concurrent van mensen die er behagen in lijkt te hebben om hen te kwellen: hij stuurt ons ziekten en berooft ons van onze dierbaren. Hem dienen is een droevig en zwaar lot. Het dragen van kruis betekent dan die last voor lief nemen want het brengt je uiteindelijk in de hemel en het haten van jezelf veronder-stelt dat er eigenlijk maar weinig goeds uit onszelf tevoorschijn kan komen…

Zo’n uitleg van die woorden heeft niet veel Bijbelse papieren. Inte-gendeel, wij kennen uit het boek Exodus het verhaal over Mozes die er zich bij God over beklaagd dat hij het volk een al te zware last op de schouders heeft gelegd. Mozes gaat daar in gesprek met God en krijgt het troostende antwoord dat ‘als hij het juk van de Thora draagt, God aan zijn kant zal vinden’ want zijn naam maakt hij waar: ‘Ik zal er zijn voor jou’.

Het dragen van het kruis heeft dus te maken met het op je nemen van de goede woorden die er over het leven geschreven staan in de Schrift en ze volbrengen. In dit verband is het goed om ons het woord van Jezus te binnen te roepen waar hij zegt ‘neem mijn juk op je schouders en leer van mij’ want dat is ene en goed juk en zacht om te dragen. Je kruis dragen betekent de taak op je nemen die jou tot een heel mens maakt, ook in beproevingen en bij tegenslag. Het is je oriëntatie in het leven vinden in die woorden want dat zal onze wijze mensen maken.

4 september 2022, Henk Jongerius OP

En die wijsheid van het leven bestaat erin dat wij het hart van de Wet volbrengen: God beminnen en je naaste die als jij!

Dat is wel een zoektocht zoals wij hoorden in het boek Wijsheid want wij begrijpen amper de dingen die voor de hand liggen en hoe komen wij anders op het spoor van het leven dan door de geest en de le-vensadem van God?

Die zoektocht naar waarachtig geluk betekent een ommekeer: niet jezelf als het centrum van de wereld beschouwen maar je aandacht, je hart en je levenskracht wijden aan de mensen om ons heen. Die levenshouding van alleen en vooral bedacht te zijn op jezelf roept alleen maar dood en verderf op. Daarom moet je die houding ‘haten’, niet tot leidraad in je leven nemen maar leerling van Jezus worden. Deze leraar van wijsheid, zoals die afgebeeld staat op de icoon bij de altaartafel, zegt ons dat wij ons moeten losmaken van alles wat ons gevangen houden kan – ouders, vrouw en kinderen, broers en zus-sen, ja het leven dat ons zo vertrouwd is – en een nieuwe weg be-wandelen. Dat is de weg van de wijsheid en het evenwicht tussen afstand en nabijheid.

Mensen die al jaren met elkaar samen zijn kunnen dit weten uit eigen ervaring en iedereen die de smaak van waarachtig gelukkig leven kent zal dit beamen. Wie zijn oriëntatie vindt in het woord van Jezus zal weten dat dát het zout is dat het leven zijn waarachtige smaak geeft. Want zij leven in de vrijheid van de liefde en zullen sterk zijn in hun kwetsbaarheid en anderen met open vizier tegemoet treden omdat zij weten dat zij zelf leven in de nieuwe wereld van God die mensen roept om voor elkaar te bestaan. Zij worden wijs en weten wat hun te doen staat: zo met anderen omgaan als zij verlangen dat er met hen wordt omgegaan. Doe dat en je zult leven!Naar boven

24e zondag door het jaar: Exodus 32,7-14; Lucas 15 ,1-32

Afgelopen week was ik op het eiland Schiermonnikoog. Heerlijk is het om uren langs het strand te lopen, genietend van de wind, de zon, de branding van de zee en terwijl je loopt gaat er van alles door je heen. Mooie momenten, maar ook verdriet om wat mis ging, en pijn aan het gemis van dierbaren.

Over gemis gaat het vandaag ook in de lezing. Lucas zet drie gelijkenissen op een rijtje. Het verloren schaap, de verloren drachme en de verloren zoon. In alle drie de verhalen gaat het over iets wat verloren is, over gemis. Over iets wat je dierbaar is en kwijt bent geraakt. En wellicht stelt u zich zelf nu ook de vraag: Wat mis ik? Wat ben ik wezenlijk kwijt? Wat is het wat mij dierbaar is en wat ik niet kan vinden? Is het een geliefde, je ouders? Is het de trouw van mensen die je mist? Is het de warmte, de richting in je leven ? Is het je gezondheid of misschien de vreugde in je werk, of groots gezegd: de zin in het leven?

Het verlorene kan voor ieder van ons verschillend zijn en heeft vele gezichten. We hoorden voorbeelden voorbij komen in de lezing van vandaag.

De herder is een schaap kwijt, een van zijn dieren. Het is ook zijn business, zijn werk, zijn inkomen. In deze tijd van inflatie, staat menig bedrijf het water aan de lippen en wat dacht u van al de boeren die hun bestaan zien bedreigd. Op zulke momenten ben je onthand en ga je aan alles twijfelen. Al je zekerheden ben je kwijt. Maatschappelijk, politiek voel je je in de steek gelaten. Wat voor toekomst heb je nog?

Een huisvrouw is op zoek naar een zilverstuk. Het zou kunnen staan voor ons huis, dierbare voorwerpen, spullen waar we goede herinneringen aan hebben, zaken die je huis sfeer geven . Als je zo’n stuk kwijt bent, word je chagrijnig, en voor sommigen wordt het tijd voor een grote schoonmaak.

De zoon die het spoor bijster is, zich inlaat met een duistere wereld en ontspoort. Een kind, een geliefde die je niet kunt bereiken Mensen die elkaar kwijtraken. Of heel scherp de dood die een leegte brengt.

In ons leven ervaren we allen op gezette tijden dat het anders gaat dan we willen, we worden geconfronteerd met pijn en gemis. Je bent geneigd om het nare gevoel weg te drukken. Wie kent niet de neiging om maar eens lekker te snoepen of te drinken of te gaan winkelen om de narigheid te vergeten.

11 september 2022, JOs Oostrik

Het antwoord in de lezingen van vandaag is: ga op zoek naar wat je mist. Kom tot inkeer. Tot driekeer toe, ‘kom tot inkeer’. Het is een uitnodiging om stil te staan bij je diepste verlangen, het gemis aan te kijken en op zoek te gaan naar je diepste zelf, en daar waar je dit vindt is er intense vreugde, mag er feest gevierd worden.

Dit diepe verlangen heeft met de bron van ons leven te maken. Het besef dat er iemand is die op de uitkijk staat, die ons opvangt en een plaats bereidt. De profeet Jeremia verwoordt dit als volgt: Jij hebt mij verleid en ik heb me laten verleiden. En de kerkvader Augustinus zegt: Niet wij zoeken u maar Gij zoekt ons.

In de eerste lezing uit het boek Exodus staat letterlijk: Uw volk is van de weg afgeweken en buigt zich voor een stierenbeeld, De Eeuwige is boos. Afgoden nalopen, zoals bezit, populariteit, avontuur, geld het leidt ons af van wezenlijke zaken, Afgoden zijn beelden die we maken om ons leven te beschermen, te verfraaien of hoe je het ook noemen wilt. Er is hier een verschil met de Levende , niet jullie zelf maar ik heb jullie uit Egypte geleid. Het is God zelf die ons zoekt en uitkijkt of wij ons naar hem keren. Hij wil het volk straffen, maar Mozes vraagt om erbarmen en de Eeuwige ziet af van het onheil. Het antwoord op al ons gemis, op alle afwijkingen van de weg, is dat er iemand op de uitkijk staat. Een Vader die uitziet naar zijn volk, naar zijn verloren zoon.

In dit verband is het interessant om nog eens naar het verhaal van de goede vader te kijken. Het begint letterlijk met : Een man had twee zonen…. De jongste is letterlijk het verkeerde pad op gegaan, De oudste zoon denkt alles op een rijtje te hebben , hij leidt een keurig leven , maar in hoeverre is hij nog op zoek naar de bron van leven. In alle drie de gelijkenissen staat: deel in mijn vreugde. Feestvieren , intense vreugde om wat gevonden is. Daar waar wij bij de bron van het leven zijn is intens vreugde, en dat mag gevierd worden. Een mooi kleed en lekker eten.

We worden vandaag uitgenodigd op zoek te gaan naar het wezenlijkste, het meest dierbare in ons leven, Bron van vreugde. Fouten begaan, afwijken van geëigende paden het kan gebeuren, maar de richting is ons ingeschapen, zoal de dichter Oosterhuis verwoordt in een lied, wat wij aan het eind van de viering zullen zingen: Alsof de richting ons werd ingeschapen gaan wij de onbegonnen lange weg. Een Harde dienst is van ons afgenomen, vrijheid van spreken aangezegd. Wij zullen op Hem lijken, ik zal er zijn, en om bevrijding schreeuwen.Naar boven

25ste zondag door het jaar: Amos 8,4-7; Lucas 16, 1-13

Jezus is een meester in het ter sprake brengen van omstreden kwesties. Hij stelt ze niet ‘naakt’ aan de orde, maar vaak via de weg van gelijkenissen en parabels. Zoals wij ook wel sprookjes gebruiken om een boodschap over te brengen of een inzicht te verwerven. ‘Er was eens...’, zoals vandaag de aanhef van het evangelie luidt. Het gaat om de vraag hoe wij ons moeten verhouden tot aards bezit. Omwille van het gevaar wellicht wat een onrechtmatig gebruik van geld met zich meebrengt. Want omdat ook de leerlingen onvermijdelijk met geld te maken krijgen, spreekt Jezus hen hierover aan, aan de hand het verhaal van de onrechtvaardige rentmeester. Een parabel die ook de actualiteit van het hier en nu bepaalt want wij hebben allemaal te maken met geld en de wijze waarop wij daarmee omgaan in onze geldbesteding. Ze is ook mede bepalend in de wijze waarop wij als christenen in het leven staan. ‘Er was eens…’; het leven van de eerste christengemeente zoals beschreven in Handelingen, het lijkt haast een sprookje: ‘Allen die tot geloof gekomen waren, bleven bijeen en hadden alles gemeenschappelijk. Ze verkochten hun eigendommen en bezittingen en verdeelden de opbrengst onder degenen die iets nodig hadden’(Hand. 2, 44-45).

Het tekstfragment uit de profeet Amos laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Het is een schets over corrupte rijkdom die wordt verkregen over de rug van de kleine man. De Profeten van Israël zijn bij uitstek leermeesters in een leerschool tot gerechtigheid, van blijvende bekering daartoe. Er wordt een bestel geschetst ‘waarin ieder menselijk wezen rechten heeft: bestaansrecht, recht op brood en vrijheid, recht op genade – en waar het recht van de zwaksten de norm is, de gouden standaard’.
Ook Lucas onderstreept in zijn evangelie de tegenstelling rijk-arm. ‘Zalig gij die arm zijt – wee u rijken!’. Verderop in zijn evangelie komt die thematiek regelmatig terug. Zoals in het verhaal van Lazarus en de rijke vrek (16, 19-31), de bekering van Zacheüs (19,8). Naastenliefde, doen van barmhartigheid, medelijden hebben, de armen concreet helpen door afstand van bezit: dat alles wijst op een zwaartepunt in de aansporingen van Lucas in zijn evangelie (parenese παραίνεσις). Dat geheel van aansporingen komt beslist uit een wereld met andere maatschappelijke structuren en andere sociale toestanden. Niemand zal echter de actualiteit van deze lucaanse thematiek durven betwijfelen. Het gaat over de harde realiteit van echte armoede en honger, van werkelijke tranen en vervolging. En de wellevendheid is dan ook ver te zoeken wanneer vervolgens de rijken en de welvarenden, de lachers en de geëerden worden vervloekt met het viervoudige ‘wee u’, dat elders in Lucas’ evangelie wordt uitgeroepen over de rijke, de zelfgenoegzame mens. (Luc. 6, 24-26). De carrièremakers, de status-zoekers, ze zijn vol van zichzelf en hun eigen belang. Het delen van lief en leed ligt buiten hun horizon. Daarmee sluiten zij zich af voor de boodschap van het evangelie.
Handelen met overleg. Misschien sluit ik, net zoals de rentmeester die wordt aangeklaagd omwille van zijn onrechtvaardig beheer, te vaak compromissen in mijn doen laten. Beschaam ik het vertrouwen in de evangelische boodschap, kind van deze wereld als ik ben, die behoord bij de welgestelden? Behoor ik tot de categorie van slim handelende rentmeesters om te redden wat er te redden valt wanneer ik verantwoording af dien te leggen over mijn doen en laten? Het verhaal van de onrechtvaardige rentmeester heeft iets weerbarstigs, het lijkt allemaal niet zo te kloppen. Veel exegeten hebben zich vastgebeten in de logica

18 september 2022, Bruno Wilderbeek ocso

van de tekst en het interpreteren daarvan. Hoe nu? Kun je God nu wel of niet dienen met betrekking tot de onrechtvaardige mammon? Wij worden in verwarring gebracht!
Zoals elke gelijkenis van Jezus roept ook dit verhaal meer vragen dan antwoorden op. Duidelijk is wel dat Jezus iets wil zeggen over de macht van de mammon, de afgod van geld, materialisme en hebzucht.
Het woord mammon schijnt een Aramees woord te zijn dat slaat op kapitaal dat men op onrechtvaardige wijze verkregen heeft, oneerlijke winst. Het woord heeft zó dus een negatieve bijklank. Voor Lucas is het duidelijk dat je God niet kunnen dienen en tegelijk de mammon. Daarmee wordt de vraag gesteld naar datgene wat betrouwbaar is, dat wat het bestaan duurzaamheid geeft, dat waaraan wij ons hart kunnen geven. De relatie met de levende God raakt in het gedrang als je het geld als macht over je leven laat zegevieren

Wij kunnen van de kinderen van de wereld, aldus Jezus, nog veel leren. Die rentmeester, die zich goed in de nesten heeft gewerkt, gebruikt mensen die aan hem iets schuldig zijn, om zelf niet helemaal met lege handen te komen staan. Dat is natuurlijk behoorlijk doortrapt en gemeen. Wij zouden het evangelie verkeerd horen als wij zouden menen dat Jezus dat goedkeurt, maar het is natuurlijk wáár dat de man ziet en doet wat op het beslissende moment gedaan moet worden. De rentmeester doet een goede zet: hij neemt een praktische beslissing, maakt gebruik van zijn creativiteit en vindingrijkheid.
Kinderen van de wereld: die grijpen hun kansen. Slimme mensen zijn het die hun talent van ondernemerschap uitbuiten om hun aandeel in de welvaart veilig te stellen, zeker als zij in de gevarenzone terecht komen. Maar je kunt slaaf worden van die talenten en daar waarschuwt Jezus voor. Want niemand kan twee heren dienen.
In aansluiting op het evangeliefragment van vandaag richt Jezus zich tot de geldzuchtige farizeeën die de Jezuswoorden aanhoorden en er honend hun neus voor ophaalden. De mensenkenner Jezus dient hen van repliek: “U wilt bij de mensen voor rechtvaardig doorgaan, maar God kent uw hart. Wat bij de mensen in hoog aanzien staat, is een gruwel in de ogen van God” (Lc. 16,14-15). Kinderen van de wereld, kinderen van het licht. Is het niet zo dat in ieder van ons het gevecht tussen licht en duisternis zich afspeelt? Kinderen van de wereld zijn wij. Ook als wij ons zouden willen scharen bij de ‘kinderen van het licht’, moeten wij ons bezig houden met de aardse goederen. De aarde is ons toevertrouwd en daar hebben wij ons mee te verhouden. Wij zijn verantwoordelijk voor onze aanwezigheid in de wereld. Wij dienen keuzes te maken. Kinderen van het licht, kinderen van de duisternis: dragen we beide eigenschappen niet in ons mee? Maar de Schrift wil ons een richtingwijzer zijn, biedt ons een helpende hand bij de keuzes die wij in dit leven maken. ‘Leeft als kinderen van het licht, en de vrucht van het licht kan alleen maar zijn: goedheid, gerechtigheid, waarheid, schrijft Paulus aan de Efeziërs (Ef.5,8-9) ‘Kinderen van het licht’ kennen geen waardevrije handigheid. Jezus merkt zelf ironisch op dat zij überhaupt géén handigheid kennen. Maar zij zijn wel georiënteerd op zekere waarden,: goedheid, gerechtigheid, waarheid. Daarvoor kiezen betekent ook dat wij dingen moeten laten. Kiezen is verliezen. Moge ons verlies onze winst worden. Aan wie zó leeft zal veel gegeven worden…(Lc. 19, 26).
Naar boven

26e zondag door het Jaar: Amos 6, 1a.4-7 Lucas 16, 19-31

Op dit moment kennen we allemaal de schrijnende verhalen over de grote verschillen tussen arm en rijk. Iedere dag kunnen wij erover horen en lezen. En wellicht kent u deze pijn uit eigen ervaring of uit uw naaste omgeving. Wij mogen zeggen dat wij in een welvarend land wonen en toch wordt en is voor veel mensen armoede een angstig toekomstbeeld. En al kennen wij vele oorzaken van de situatie waar we nu in terecht zijn gekomen én zijn er zelfs toezeggingen dat er allerlei regelingen komen maar ik denk dat vele mensen slapeloze nachten kunnen hebben. De kloof tussen arm en rijk wordt alleen maar groter.

In dat opzicht zullen we het Evangelie van vandaag wel herkennen. De parabel over Lazarus was een oud verhaal dat in de tijd van Jezus een geliefd verhaal was. Het gaat daar om de omkering van de arme en de rijke: wie het nu goed heeft, zal het in het hiernamaals slecht hebben en wie het nu slecht heeft, zal zijn beloning in de hemel vinden. Alsof dit een soort straf moet zijn voor de rijke en een doekje voor ’t bloeden voor de arme. Maar ik denk dat wij bij dit soort redeneringen allemaal met kromme tenen zitten.

In dit deel van het Evangelie van Lucas is Jezus op weg naar Jeruzalem. Hij heeft Galilea verlaten waar hij vooral als leraar en wonderdoener optrad. Tijdens de reis naar Jeruzalem noteert Lucas vooral de toespraken van Jezus tot zijn leerlingen en het volk en komen de gesprekken met zijn tegenstanders uitdrukkelijk naar voren. In hoofdstuk 16 zijn pittige discussies genoteerd: het verhaal van de onrechtvaardige rentmeester, wie is te vertrouwen? Jezus wordt uitgelachen door de farizeeën (16,14) en Hij spreekt hen aan op hun gerechtigheid. In die spanningsvolle situatie vertelt Jezus de parabel die wij vandaag horen.

Een van de aandachtspunten is de verhouding tussen die twee mensen: een arme man met een naam: Lazarus = ‘God komt te hulp’ en een rijke man die naamloos is. Dat geeft al te denken. In de tegenstelling/
combinatie van die twee schuilt de boodschap van. Lazarus, arm en onder de zweren, werden niet de kruimels van de tafel gegund. De rijke viert dagelijks feest terwijl hij Lazarus geen blik waardig keurt. In het gesprek tussen Abraham en de rijke blijkt die Lazarus wel te kennen. Want hij loopt nog te commanderen ‘geef Lazarus de opdracht de top van zijn vinger in water te dopen en mijn tong daarmee te komen verfrissen’. Hij blijft de meerdere, op het arrogante af. Abraham trapt er niet in.
Jezus oordeelt niet over het feit dat de rijke feest viert, rijkdom kun je positief waarderen, je mag genieten van de goede dingen van het leven! Jezus oordeelt over het feit dat je de mens ‘aan de poort’ niet wilt kennen. Wie meer mogelijkheden heeft zoals geld, macht, sterker is, invloed,

25 september 2022, Ineke van Cuijk OP

kennis draagt een grotere verantwoordelijkheid. Geld, kennis, macht e.d. heb je nooit voor jezelf, dat wil Jezus ons duidelijk maken. Dat mag niet je uitsluitend en eindeloos aanwenden om feest te vieren, je te kleden in purper en fijn linnen, om alleen je eigen leven zorgeloos te maken en te pronken met alles wat jij allemaal kunt.

De rijke maakt zich dan nog wel zorgen om zijn eigen broers, maar verder dan dat kan en wil hij niet kijken. Dat wil Abraham in het gesprek aan te kaak stellen. De wereld is veel groter. Jezus zet het verhaal naar zijn hand: de begrippen ‘rijk’ en ‘arm’ mag je veel breder interpreteren dan alleen in materieel opzicht. Jezus wil laten zien dat zowel de arme als de rijke hebben kansen om in het Rijk Gods te leven. Iemand die rijk is, kan dit als een uitdaging zien om barmhartig te zijn voor degenen die het minder goed hebben. De traditie helpt hem daarbij. Iemand die meer pech heeft in het leven kan beproefd worden om zich aan God vast te houden. (Job)

De oproep van het Evangelie van vandaag is – wie liggen er aan de poort?Wie heeft – wie hebben onze hulp nodig? Wij weten allemaal dat het voor veel mensen niet zo rooskleurig is. De groep mensen die op de rand leven – door wat voor oorzaak ook – wordt steeds groter.
Jezus nodigt ons uit ons rekenschap te geven van de mensen om ons heen. Wij – als christenen – kunnen en mogen niet leven zonder dat wij ons verantwoordelijk voelen voor mensen, dichtbij en veraf, met wie wij deze wereld delen.

Jezus vraagt ons solidair te zijn met mensen waarmee wij samenleven. Wij behoren tot een gemeenschap van alle mensen, die allen onze naasten zijn. Wij dienen ons steeds weer de vraag te stellen: wat moet ik doen voor die ander? Wat helpt mij om echt te leven? het doen is op de ander gericht. In het Evangelisch licht betekent dit: je bezit met anderen delen, in gemeenschap met anderen leven, barmhartig zijn zoals de hemelse Vader barmhartig is. Die barmhartigheid kan ons helpen meer te kiezen voor WELZIJN dan voor WELVAART.

Jezus koos voor mensen die geen hoop meer hadden, die moeite hadden zich staande te houden, de slachtoffers van het bestaan. Ze komen dagelijks bij ons binnen. En dat betreft niet alleen in materiële zin – brood, bed, bad is ‘broodnodig’. Onze zorg en aandacht wordt ook gevraagd voor mensen die alleen staan, die een groot verdriet te verwerken hebben, de zieken, de eenzamen - Dat zij mogen voelen dat wij naast hun staan. En daarmee plaatsen wij ons in de traditie van Jezus. Hij nodigt ons uit Hem te volgen, tot heil van deze wereld. Zo kunnen wij voor elkaar het “Koninkrijk van God” vormen. De wereld omgekeerd.Naar boven

27e zondag door het jaar:
Habakuk 1,2-4, 2, 2-4: Lukas 17,5-10

Als gij het geloof / het vertrouwen hebt van een mosterdzaadje, kun je tegen een moerbeiboom zeggen:’ kom met de wortel uit de grond’ en hij zal je gehoorzamen . Het is een van die prachtige beelden die Jezus gebruikt om zijn leerlingen en ons iets duidelijk te maken. Het is een beeld dat we ook terug vinden bij Matheus en later bij Paulus, als zij spreken over een geloof dat bergen kan verzetten. Een berg verzetten het is bijna onmogelijk, een klein mosterdzaadje tegenover een grote boom, het zijn beelden die ons proberen duidelijk te maken wat de kracht, de enorme kracht van geloof kan zijn.

We horen vandaag de leerlingen vragen om geloof, letterlijk staat er: ‘versterk ons vertrouwen”. Bij geloven denken wij al gauw aan het aannemen van waarheden. Er zijn regels en wetten. De kerk zegt wat kan en mag, wat hoort en hoe alles in elkaar zit. Maar vandaag klinkt een ander geluid het gaat niet om een verstandelijk aannemen van zaken het volgen van voorschriften, het gaat om een houding, vertrouwen. Ja een klein beetje vertrouwen kan de wereld veranderen

De eerste lezing van vandaag kan ons helpen zicht te krijgen op deze houding van vertrouwen, van geloven. We hoorden de eerste verzen uit het boek Habakuk. Een van de acht kleine profeten, In het leesrooster van de kerk komt deze profeet maar eens in de drie jaar voor, en dat is vandaag. In de joodse traditie , in de Talmoed, wordt verhaald over de wetten in de Thora, en dan zegt men: Mozes gaf ons 365 wetten, voor elke dag een, David spreekt over elf wetten, Jesaja over 6, Amos 2 en Habakuk over 1 en wel de gerechte blijft leven door zijn geloof.

Zijn boekje is kort en beslaat drie hoofdstukken. Het heeft als opschrift: dit is een visioen. Een visioen is een vergezicht, een visie op de wereld en een visioen vraagt om een manier van kijken, om schouwen. Het is een kijkrichting. Habakuk begint met een klacht, wij hoorden het zo juist: “ Hoe lang nog moet ik roepen Heer. Waarom, Waarom laat u mij onrecht zien, terwijl u niet ingrijpt. Waarom doet u mij dit aan..,”. Het is niet zo moeilijk om in deze klacht, alle onrust en klachten uit onze samenleving te herkennen. De oorlog, het milieu ,de energiecrisis, geweld en het wantrouwen in de politiek . Het antwoord dat Habakuk geeft op dit gejeremieer, op deze klachten is: Schrijf het visioen op en geef het wachten niet op. Wie in zijn hart niet deugd kwijnt weg, maar de rechtvaardige blijft leven door zijn geloof. De rechtvaardige blijft leven door zijn geloof.

Hoe kunnen, hoe mogen we dit verstaan? We horen een mens, klagen, De wanhoop nabij. Wat een ellende. Dit zou toch niet mogen gebeuren. Maar juist in dit klagen zit ook een verlangen naar een andere wereld, in wanhoop klinkt ook de hoop. Habakuk nodigt ons vervolgens uit om

2 oktober 2022, Jos Oostrik

waakzaam te zijn. Niet in de zin van wacht maar , stil maar het komt wel goed, maar juist zorgzaam, attent zijn. Onze stem verheffen tegen onrecht, geweld en bedrog en het opnemen voor de verdrukten de Hoe kunnen, hoe mogen we dit verstaan? We horen een mens, klagen, De wanhoop nabij. Wat een ellende. Dit zou toch niet mogen gebeuren. Maar juist in dit klagen zit ook een verlangen naar een andere wereld, in wanhoop klinkt ook de hoop. Habakuk nodigt ons vervolgens uit om waakzaam te zijn. Niet in de zin van wacht maar , stil maar het komt wel goed, maar juist zorgzaam, attent zijn. Onze stem verheffen tegen onrecht, geweld en bedrog en het opnemen voor de verdrukten de vluchtelingen, de slachtoffers van onrecht. Wie zo in het leven staat heeft oog voor het geheim van het leven, voor God zelf .Over deze zorgzame houding gaat het als gelovige. Een mooi voorbeeld zagen we afgelopen week bij de algemene beschouwingen in de tweede kamer. Aan het eind van twee dagen beraadslaging nam fractie voorzitter Azarkan van politieke partij Denk het woord en hij nam het op voor de miljoen moslims, tegen de haat die ieder debat weer klinkt vanuit de mond van dhr. Wilders over deze mensen. Zijn wanhoopskreet werd met instemmend geroffel door de kamer beantwoord. Hier was een wachter aan het woord.

Je zou kunnen zeggen een gelovige is iemand die iets heeft met God. Een relatie die gekenmerkt wordt door een visioen van gerechtigheid en door aandachtig schouwen en zorgvuldig om te gaan met elkaar. Habakuk nodigt ons uit het wachten niet op te geven. En hij zegt ook: schrijf het op. Het is als het ware een goede gedachte een bijzondere uitspraak uit knippen , op schrijven en op je prikbord hangen

Jezus sluit aan bij deze wijze van leven, dit oog hebben voor recht en gerechtigheid. Als je maar en klein beetje, zo veel als een mosterdzaadje, van dit vertrouwen hebt, kun je bergen verzetten.

In het evangelie van vandaag komt er nog een verhaal achter aan, ‘Stel iemand van jullie heeft een slaaf ‘. Bij het woord slaaf kunnen we al snel verzeilt raken in de huidige discussie over slavernij. Maar dat is wel erg makkelijk. Wat Jezus duidelijk wil maken is , doe wat je moet doen, wat voor de hand ligt, waarvoor je bent in gehuurd. Doe je werk en dan komt de rest naar je toe, het wordt je geschonken,

Misschien is het evangelie vandaan vandaag wel samen te vatten in het ene woord Amen, letterlijk moge het zo zijn . het is een antwoord op het visioen van vrede en gerechtigheid, van God als leidsman ten leven.

Laten we zingend bidden: Wek mijn zachtheid weer, geef mij de ogen van een kind, dat ik zie wat is en mij toevertrouw en het licht niet haat,
Moge het zo zijn, Amen.

Naar boven

28e zondag door het jaar:
2 Koningen 5,14-17; Lucas 17,11-19

Wie de bijbelse taal wat beter leert verstaan, weet dat hij op zijn tellen moet passen! Het getal ‘tien’ roept associaties op aan de tien verbondswoorden die wij de ‘tien geboden’ zijn gaan noemen, of aan de tien slagen die God de Egyptenaren toebracht. Dat getal wil ons opmerkzaam maken op het handelen van God onder de mensen. In de Joodse traditie zijn er tien mensen nodig wil er een viering gehouden kunnen worden op de sabbat. Vandaar dat in het verhaal van Abraham Sodom gered wordt als er tien rechtvaardigen gevonden worden. Die tien mensen houden de Naam van God in ere. Daarom staan zij voor de synagoge of, zo je wilt, voor de gelovige gemeenschap! Wat wij horen in het evangelie van vandaag is dat die geloofsgemeenschap ziek is, melaats, dat zij geworden is tot een groep mensen die je maar beter kunt mijden! Maar Jezus geneest ze en zij krijgen weer een plaats onder de mensen.
Maar daarmee is nog niet alles gezegd. Er is er één die terugkomt om dank te brengen aan God en die ene is een vreemdeling, het is een Samaritaan! Misschien vonden die negen anderen het de gewoonste zaak van de wereld dat zij weer gereinigd waren, maar er is er maar één die er weet van heeft wat het is om geloofsgemeenschap te zijn. Die vreemdeling leert ons om niet te vergeten dat wij lof en eer en dank verschuldigd zijn aan de Eeuwige, want die geeft ons het goede land om te wonen en maakt ons vrij uit het slavenhuis van Egypte! Dat zie je alleen als je dat grote bevrijdingsverhaal blijft gedenken, als je er weet van hebt dat je door het water van de dood zee bent gegaan om het land binnen te komen. Daarom heeft ook Jezus in de Jordaan zich laten dopen om duidelijk te maken dat

10 oktober 2022, Henk Jongerius OP

Hij in de traditie van die bevrijdende God staat en dat oude geloofsverhaal tot het zijne maakt!

Ook Naäman moet dat leren, tot zeven maal toe! Alle dagen van de week, heel de menselijke tijd, wordt alleen een leven met een perspectief als wij in dankbaarheid gedenken hoe de Eeuwige ons gezicht opdelft en vaste grond onder de voeten geeft. De nieuwe grond onder je voeten, het nieuwe land dat ons een toekomst mogelijk maakt wordt prach¬tig verbeeld in de grond die Naäman meeneemt naar zijn land! Op die grond staan wij als wij hier bijeenkomen en vieren hoe wij uit angst en onderdrukking geroepen worden naar een nieuw land! Maar onze kerkgemeenschap lijkt in zijn officiële gestalte niet meer blijmoedig te zingen en te danken. Zij wordt veeleer ervaren als melaats en ziek, zingt in zelfbeklag het Kyrie, maar heeft geen adem voor het Gloria en de dank! Maar toch is er hoop! De kerk heeft een bevrijdende boodschap te verkondigen in onze wereld. Maar, als zij die slechts bedacht is op het eigen gelijk en macht uitoefent, verzuimt zij om ons te leren dat het erom gaat de Naam van God in ere te houden en daarmee de naam en de gestalte van mensen om ons heen.
Laten wij hier als wij samenkomen de wondere daden van God gedenken en onze levensroeping in gedachtenis houden: dat wij van meet af aan door God gekend en bemind zijn, dat zijn levensadem ons sterkt en voort doet gaan, zoals wij in ons slotlied zullen zingen. Dat is de basis van alle echte gemeenschap onder mensen en zo zullen wij Hem in ere houden die ons gezicht weer opdelft en mooi maakt. Zo worden wij mensen die waarachtig horen naar de woorden die ons van leven en bevrijding spreken. Bij die God zijn wij veilig, zoals Abraham, zoals Jezus, en zal onze wereld weer nieuw worden. Niets kan ons die vreugde ontnemen!Naar boven

29e zondag door het jaar: Exodus 17,8-13; Lucas. 18, 1-8

Steeds blijven bidden en niet opgeven. Dat is wat Jezus zijn leerlingen aan de hand van een gelijkenis wil illustreren. Een leerverhaal over bidden en er over preken, dat kan aanmatigend zijn. Weet ik dan wat bidden is, heb ik daar zoveel over gelezen, of bid ik zelf zoveel? Preken over bidden is een pas op de plaats maken bij een bestaanswijze die kwetsbaar is. Maar als het met liefde gebeurt en gevoed wordt door eigen ervaring mag je het doen, mag je het proberen. Spreken over bidden is niet zonder gevaar. Het vraagt inlevingsvermogen, anders wordt het dorre theorie. Het is als het spreken over zwemmen. Je kunt de verschillende zwemmanieren beschrijven: school- of rugslag, de borstcrawl, watertrappelen. Je kunt gefascineerd naar zwemwedstrijden kijken op de televisie. Maar voor de echte ervaring van wat zwemmen is moet je ‘het diepe’ in. Zo is het ook met onze gebedspraktijk. Het vraagt om inlevingsvermogen. En misschien is daar, niet in de laatste plaats, verbeelding voor nodig.Door de weg van de verbeelding komen wij dichter bij de Eeuwige. Al met al is het een aards gebeuren. Want het inzicht op de werkelijkheid verwerven vanuit het perspectief van de hemel is ons mensen niet gegeven. Ons bidden gaat weliswaar uit van die werkelijkheid van de andere kant maar ze kan alleen door onze aardse verbeelding bij ons in beeld gebracht worden. We beluisteren dat in de Schriftlezingen van vandaag.

Zoals het beeld van de kwetsbare man biddend op een heuvel. Twee handen geheven, een weerloos gebaar. Nog heeft hij zijn stok in de hand, maar het is niet langer de Mozes die met een stok het water van de Nijl slaat tot bloed, die de rots week maakt, zodat er water komt voor mens en dier. Het volk dat onder leiding van Mozes en Aaron door de woestijn zwerft, is helemaal niet voorbereid op aanvallen van een eveneens rondzwervende groep, de nomadische stam van de Amalekieten. Israël is amper georganiseerd. Ze voelen zich kwetsbaar en niet in staat de gevaren het hoofd te bieden. Wie geeft er uitkomst? Telkens weer moet het volk leren dat het zijn vertrouwen op God dient te stellen, wiens Naam geduid mag worden als ‘Ik-ben-die-is’. Leren vertrouwen als je kwetsbaar bent, is inderdaad een moeilijke leerweg. Mozes wordt moe, hij houdt het niet vol, de strijd duurt langer dan verwacht. Dan is er inventiviteit en vasthoudendheid nodig. Jozua en Chur vinden uitkomst en zetten Mozes op de steen: en zo kunnen zij zijn armen gemakkelijk ondersteunen door eronder te gaan staan. Een prachtig beeld! Zolang Mozes zijn armen geheven houdt, is het jonge Godsvolk aan de winnende hand. Mozes’ armen en handen reiken biddend naar de hoge hemel en verwachten vandaar alle steun en hulp.

Jezus onderricht zijn leerlingen aan de hand van het leerverhaal van een rechter. Deze weigert zich het lot van een weduwe aan te trekken, hoewel hij daar eigenlijk toe verplicht is – de bescherming van weduwen en wezen geldt in Israël immers als een grondrecht! De weduwe blijft echter bij hem aankloppen, tot vervelens toe, want ze eist haar recht op (en het zal gaan om haar levensbehoud). Op den duur geeft de volstrekt onverschillige rechter toe: ofwel omdat hij voor zijn reputatie vreest (op den duur weet iedereen dat hij weigert een weduwe recht te verschaffen) ofwel omdat hij het aandringen van de vrouw volslagen beu is.
Hierna komt Jezus met de toepassing: als zo’n onverschillige en onrechtvaardige rechter al recht verschaft aan een weduwe, hoeveel te

16 oktober 2022, Bruno Wilderbeek ocso

meer zal God dan niet opkomen ‘voor zijn uitverkorenen die dag en nacht tot Hem roepen?’ Het lijkt misschien wel zo te zijn dat het gebed niet onmiddellijk verhoord wordt – dat suggereert de vraag die beter vertaald kan worden met ‘of laat Hij hen soms wachten?’ in plaats van ‘of zal Hij onbewogen blijven?’ Want het kan inderdaad soms lijken dat er geen antwoord komt op ons aanhoudend bidden en smeken. Maar God antwoordt wel degelijk, daarop moeten we vertrouwen, zegt Jezus. Alleen antwoordt God misschien niet op de tijd dat wij het verwachten en ook niet op de manier waarop wij het verwachten. Want God werkt dikwijls anders dan wij vermoeden. De laatste zin beaamt dit: ‘Het duurt nu al zo lang en de Mensenzoon is nog niet gekomen.’ Jawel, Hij komt wel, maar niet volgens ons tijdschema. Laat de armen (en de moed) niet zakken!

De vraag is dan of wij kunnen vertrouwen op gebedsverhoring? In ons bidden speelt de situatie waarin wij leven een heel wezenlijke betekenis. Het is dat leven van ons dat wij willen bezien en beleven in het licht van Gods aanwezigheid. Precies in die relatie, bijbels gezegd in dat Verbond met God, ervaren wij het leven als zinvol. Wij spreken ons uit en meer dan dat wij worden verhoord, ondervinden wij daarin dat wij gehoord worden. Het beste voorbeeld van dat gebed vind ik in de psalmen. Alle snaren van het menselijk leven worden er onder woorden gebracht in zeer verschillende levenssituaties. Mensen hebben vanouds daardoor hun verbondenheid met het hart van onze werkelijkheid gevoed. De psalmen als leerschool van gebed. Zij kent voor ‘bidden’ veel verschillende woorden met evenveel verschillen emotionele lagen: vragen, roepen, klagen, schreeuwen, danken, zegenen, jubelen, zingen, aanbidden. Ik houd een dagboek bij, want elke dag kauw ik op teksten uit het psalmenboek. Een oefenboek is het - want op de dag dat jij geen geloofstwijfel kent roept de psalm die wél op; op de dag dat jíj boos bent op de Eeuwige is de psalm het weer net niet; op de dag dat jij vol bent van de liefde Gods, levert de psalm een bittere klacht; het gaat niet altijd zo, maar wel vaak.
Dan zijn het met name de psalmen die hoop, verwachting en verlangen uitzingen, die mij het meest raken en waar ik mijn thuis in vind. ‘Naar U gaat mijn verlangen’ – ‘Mijn ziel dorst naar U’ – ‘Ik verwacht de Heer’. Zo eigen ik me de woorden van de psalmist toe: Kon ik zó heel mijn leven u prijzen, uw naam noemen, de handen geheven (psalm 63, 5). Geleende taal is het, geen woord is van mijzelf, en toch geboren in mijn ingewanden. De innerlijke strijd, de krachten van de ziel, loodlijnen van diepten in de mens zijn ze en ze verschijnen in het psalmgebed aan de oppervlakte. Dagboek van een innerlijke strijd. We kunnen er geen Godsbeelden bij oproepen of Godsnamen aan ontlenen. Franciscus getuigt daarvan aan het begin van zijn Zonnelied: geen mens is waardig uw naam te noemen. ‘Ik-ben-die-is’, daar zullen we het mee moeten doen. Maar ook weten wij dat zijn Naam niet los verkrijgbaar is. God openbaart zich in relatie tot mensen, in mensen, door mensen. Want, zo staat er geschreven: naar mijn daden word ik genoemd!Bidden is jezelf zichtbaar maken voor God. Een gebed is een gewond woord, een zucht die opstijgt uit een gewond hart. Dat is wellicht de kern van het gebed van Mozes en van de weduwe uit het evangelie van vandaag. Ons bidden, het zijn misschien maar kwetsbare woorden. Mogen we elkaar niettemin tot steun zijn in dat aanhoudende gebed. Naar boven

30e zondag door het jaar:
Jezus Sirach 35,12-18; Lucas 18, 9-14

Het zou me niet verbazen als u, net als ik, bij het horen van het evangeliegedeelte van deze zondag spontaan uw sympathie laat uitgaan naar de tollenaar die achterin de tempel blijft staan, in te-genstelling tot de Farizeeër die zich laatdunkend uitlaat over die andere man in de tempel. Wij hebben van kindsbeen aan de neiging om mensen met elkaar te vergelijken en een oordeel over hen uit te spreken. Wij denken al snel in zwart-wit beelden over anderen en lopen dan het gevaar wel erg ongenuanceerd te zijn.

Natuurlijk hebben Schriftgeleerden en Farizeeërs in het evangelie niet zo’n beste naam, maar toch is het goed om eens zorgvuldig te kijken naar wat Farizeeërs eigenlijk zijn. Het zijn mensen van de juiste leer en eraan verbonden een duidelijke gelovige praktijk. Zij hebben hun leven geordend volgend de voorschriften en geboden en beleven daarin dat zij met alles wat zij zijn bij God horen en in zekere zin een leven laten zien waarin de aanwezigheid van God voelbaar wordt omdat ten diepste al die geboden te maken hebben met liefde voor God en het leven. Op zichzelf zou de man daar dankbaar en tevreden over moeten zijn, maar hij kan het niet laten om zich te vergelijken met andere mensen en daarin betoont hij zich eigenlijk liefdeloos. Ik moet daarbij denken aan het boek dat kardinaal Eijk heeft geschreven over seksualiteit waarin hij tot in grote details de leer van de kerk uiteenzet, maar op geen enkele manier oog lijkt te hebben voor wat er in gewone mensen omgaat aan verlangen naar liefde. Ook hij ontkomt niet aan een veroorde-ling van mensen die geen weet hebben van de door God bedoelde scheppingsorde. Mensen die alles van het leven menen te weten, spreken maar al te snel een oordeel over anderen uit en dat is Jezus een doorn in het oog!

23 oktober 2022, Henk Jongerius OP

Zijn milde oordeel over de tollenaar in de tempel betekent niet dat die man alles goed doet, maar dat hij zich bewust is van zijn aards-heid, van wie hij echt is, een mens van vlees en bloed die fouten maakt en daarom vraagt om ontferming.

Deze vergelijking van Jezus leert me dat het vóór alles erop aan-komt te weten wie je zelf echt bent. Dat wordt niet duidelijk als je je beroept op alles wat je doet en presteert, maar wel als je je ervan bewust ben wie je nu werkelijk bent. Niet prestaties bepalen wie je bent maar het echte besef van wie je eigenlijk bent. ‘Wie zichzelf vernedert zal verheven worden’ horen wij Jezus zeggen en in dat woord ‘nederig’ horen wij het woord ‘humilis’ terug wat verwijst naar de grond, de aarde.

De stilte van het gebed of meditatie binnengaan kan dit oorspron-kelijke besef weer bij ons wakker roepen en dat zal ons mensen maken die met mildheid en barmhartigheid naar anderen kijken en met hen omgaan. Daarbij is concurrentie en al te snel oordelen over hen uit den boze, maar leren wij ons te verplaatsen in anderen die zijn zoals wij. Je zou ook kunnen zeggen dat wij in die stilte, in de tempel, met andere ogen leren kijken en wellicht tot het besef ko-men dat die Farizeeër en die tollenaar niet twee tegenovergestelde mensen zijn maar de twee mogelijkheden die altijd in onszelf aan-wezig zijn. Het bidden worden dan een moment van zelfkennis, van loutering, van ommekeer, waarin wij op het rechte spoor worden gezet in ons omgaan met onszelf en anderen. Dan zullen wij recht-vaardig naar huis gaan, wat wil zeggen: vaardig en bereid om el-kaar recht te doen: dat is de ware scheppingsorde waartoe wij ge-roepen worden, elke dag. God moge onze ogen openen voor dat leven dat waarachtig goed is: dankbaar voor de ons gegeven talen-ten en bewogen om elkaar zoals de Ene dat is over ons allen.Naar boven

31e Zondag door het Jaar:
Wijsheid 11,23 – 12,2 Lukas 19, 1-10

Misschien heeft u afgelopen week ook naar de hemel staan staren om iets op te vangen van de gedeeltelijke zonsverduistering. Zo’n natuurverschijnsel roept veel op: een zekere fascinatie, bewondering, prachtige foto’s en (bijna) iedereen is er van onder de indruk. En we ontdekken weer hoe bijzondere onze wereld en ons heelal in elkaar steekt. En de geleerden onder ons kunnen het allemaal verklaren……maar toch, velen lopen uit en staan met bijzondere brilletjes het ‘wonder’ te aanschouwen. Wij voelen ons als mens weer heel nietig in dit grote geheel van planeten en sterren.

Ook in de eerste lezing van vandaag voelen wij een grote bewondering, eerbied voor het geheel van de schepping. Een lofzang op de Eeuwige die dit alles geschapen heeft.
De auteur van het boek Wijsheid doet zich kennen als een zeer aimabel en respectabel mens. Wij kennen zijn naam niet maar in ‘zijn’ boek is wel een beeld van hem te schetsen: hij is een gelovige Jood, die zijn volk en godsdienst liefheeft. Hij rekent zich tot de Israëlieten, het volk dat door God op bijzondere wijze uitverkoren is en bemind wordt. Hij kent de heilige boeken en de geschiedenis van het Joodse volk. Hij leeft in een hellenistische cultuur (hoogstwaarschijnlijk Alexandrië) en bovenal wil hij het werk van Gods voorzienigheid duidelijk maken. De schrijver spoort aan om wijsheid te verwerven en deze te ontdekken: ‘stralend en overgankelijk is de wijsheid en zij wordt gemakkelijk ontdekt door wie haar liefhebben en gevonden door wie haar zoeken (6,12) Wijsheid is de bron van leven – wijsheid verankerd in de Eeuwige, waarbij hij zegt: ‘Uw onvergankelijke geest is in alles. Daarom straft U slechts gaandeweg degenen die zondigen; U wijst hen terecht door hun te laten zien waarin zij zondigen, zodat zij, uit hun slechtheid bevrijd, in U, Heer, geloven’. (12,2)

En dit is precies wat er gebeurt bij de ontmoeting tussen Jezus en Zacheüs. Alleen al het feit dat Jezus zichzelf uitnodigt bij Zacheüs, doet bij de tollenaar een complete verandering – een andere manier van kijken en handelen ontstaan. Een omkering. Een prachtig staaltje van een open houding hoe je goed kunt zijn voor anderen. In onze maatschappij lijkt het alsof we meteen iedereen en elkaar met allerlei argumenten om de oren moeten slaan om je gelijk te halen, om te bewijzen dat de ander ongelijk heeft. Jezus laat zien dat het anders kan: kijken, luisteren en zo kun je elkaar groter maken en niet kleineren. Zacheüs heeft de ontmoeting van zijn leven – en een ontmoeting die zijn leven finaal op de kop zet.

30 oktober 2022, Ineke van Cuijk OP

In het boek DE KERK IS FANTASTISCH van de Belgische kerkjurist Rik Torfs stelt hij ‘de kerk is afhankelijk van mensen die per definitie onvolmaakt zijn’. Hij schrijft verder: binnen de kerk wordt graag verwezen naar de eerste christenen als een na te volgen model. Wij kennen de tekst en worden daar ook enthousiast over: ‘de grote groep gelovigen was één van hart en ziel en er was niemand die iets van zijn bezittingen zijn eigendom noemde’ (Handelingen 4,32). Dat is een prachtig ideaal en dat mogen wij ook zeker voor ogen houden maar we weten eveneens dat de praktijk niet zo ideaal is. Torfs verwijst dan ook graag naar Paulus en hij spreekt over het ‘realisme van Paulus, het is altijd goed te vernemen dat ook de eerste christenen normale mensen waren en geen heiligen. Dat ze dus, net zoals iedereen, onderhevig waren aan een antropologisch manco. Een mens moet daarmee leren leven en een kerkjurist al zeker’. (einde citaat) en dat geldt voor ons allemaal.

Jezus komt de straten van Jericho binnen, zijn roem is al vooruit gesneld en het is druk op straat. Zacheüs wil graag die man uit Nazareth zien, en misschien wel meer dan alleen maar met de ogen te kijken. Jezus haalt hem uit de boom, niet om hem flink de les te lezen, er zit geen slecht mens in die boom maar een zoon van Abraham zoals Jezus hem noemt. Ieder mens, ook Zacheüs draagt een gelovige erfenis met zich mee van zoeken en vinden. En soms is er iets nodig om die verborgen erfenis tot leven te wekken. Zacheüs is overrompeld en ontmoet eindelijk iemand die hem niet overlaadt met beschuldigingen en verwijten. En zo ontstaat een omkering/bekering. Zacheüs breekt zijn tolmuren af en het geld stroomt door de gaten naar buiten.

Die uitnodiging ligt er ook voor ons – vanuit dankbaarheid dat wij leven binnen een prachtige schepping – waar we wel veel meer zorg voor moeten gaan dragen! Een open en vriendelijke houding naar buiten. In onze tijd is er al zo veel verharding, laten wij in Gods naam getuigen van een andere houding. Harde acties kunnen weerstand oproepen, zachte krachten kunnen zo veel meer.

Soms voelen we ons hopeloos en reddeloos, radeloos en redeloos door alles wat er vandaag de dag op ons afkomt. Dat kan enorm terneerslaan, laad de moed niet zakken.

Jezus, de zoon van een timmerman uit Nazareth, staat in een traditie met alle profeten van het ‘onmogelijke’ en iedere keer opnieuw, kunnen wij redden wat verloren is want bij de Eeuwige is niets onmogelijk.
Naar boven

32e zondag door het jaar:
2Makkabeen 7,1-2, 9-14; Lucas,20, 27-38

Van de week was het Allerzielen, 2 november, een dag waarop wij onze dierbare overledenen gedenken. We vertellen over onze lieve doden. Hoe zouden ze het hebben in de hemel? Zou opa nu zitten te kaarten met zijn broers? Zou die grote boosdoener Adolf Hitler ook rondlopen in de hemel?. Zo las ik deze week in een interview met collega Henk Jongerius, dat het eerste wat hij zou doen als hij in de hemel kwam, op bezoek zou gaan bij Schubert. De hemel, het hiernamaals, ieder van ons heeft er een beeld bij, maar tegelijkertijd weten we er ook niets van. Er zijn ook heel veel mensen die niet in de hemel geloven. De cabaretier Herman Finkers heeft jaren geleden een lied gemaakt over de hemel. Het lied begint met een vraag van een interviewer: Hij vroeg, geloof jij nog in de hemel? Dat is toch allemaal verzonnen! Nou zegt Finkers dan , verzonnen? Dat is ook de muziek van Mozart en Brel en ook dit lied wat ik nu zing is verzonnen, en dus bestaat het wel. Waar hebben we het over als we spreken over de Hemel; In de eerste lezing wordt over de hemel gesproken , letterlijk staat er :” De handen heb ik van de hemel gekregen” Hemel staat hier voor de Eeuwige, voor God zelf. Hemel verwijst naar iets ,naar iets wat onnoembaar is , waar we ons geen voorstelling van kunnen maken, Het is verbeelding van het onnoembare, het is een ruimte waar je verhalen, gedachten bij kunt hebben , ja, zelfs moppen over kunt maken.

In het evangelie van vandaag zien we een aantal Sadduceeën. Sadduceeën zijn mensen uit priesterlijke families en actief in politiek en religie. Zij gaan met Jezus in discussie. Een van hun punten is de opstanding, een leven na de dood, dat kán toch niet. Een gangbare gedachte ook in onze tijd. En met de wet van Mozes in hun hand vertellen ze een verhaal over een vrouw die met meerdere mannen getrouwd is geweest. Allen sterven. De vraag is nu met wie is ze getrouwd in de hemel? Het is een rationele insteek, men zoekt naar logische verbanden, wil graag data en feiten en als het niet te bewijzen is, is het een illusie. Maar is dat een juiste benadering? Als ik mensen over hemel hoor praten gaat het over een verlangen, over betrokkenheid op geliefden. De hemel is dan een ruimte , een verbeelding van een vermoeden, van geloof. Een ruimte, waar van alles kan gebeuren.

Wij weten niet wat er precies gebeurt als we doodgaan, maar wat we uitzeggen is dat er meer is dan het oog kan zien, het oor kan horen, het 

6 november 2022, Jos Oostrik

verstand kan bedenken. ‘Nu nog met halve woorden hier en daar, kijkend in donkere spiegels bijna waar’ zingen we aan het eind van deze viering. Het is kracht van muziek, van poëzie , van kunst. Het is ook deze kracht, dit geloof, dat mensen tot bijna onmogelijke dingen in staat stelt. Een voorbeeld horen we in de eerste lezing uit het boek Makkabeeën. De zonen en de moeder weigeren te buigen voor de macht van de heersers. Een verhaal dat gedachten oproept van andere grootheden als Etty Hillesum of Titus Brandsma. Mensen die hun lijden op zich namen, omdat er een andere wereld is die het geweld het onrecht overmeestert

Hemel als plaats waar God en mens elkaar ontmoeten. In de lezing van vandaag verwijst Lukas naar het verhaal van Mozes bij de brandende braamstruik, de plaats waar de naam van God openbaar wordt gemaakt. En dan staat er een belangrijk zinnetje , “ Hij is geen God van doden maar van levenden”, de God van Abraham, Isaak en Jacob. De god van onze voorvaderen, van onze ouders, allen die ons zijn voorgegaan op die weg van ‘ Ik zal er zijn’. Zij allen zijn wegwijzers op onze levenstocht .

Daar waar ‘Ik zal er zijn’ gebeurt is God aanwezig als een God van levenden en niet van doden . Het zijn voorgangers, mensen van naam als Dominicus, Franciscus, Moeder Theresa, Dietrich Bonhoeffer, Frere Roger, maar ook mensen uit onze eigen omgeving en familie, zij leven in ons, als wij op onze beurt leven met God en ons op eigen wijze inzetten. Dat kan door de naam van God, ‘ Ik zal er zijn’, waar te maken, in liefde en zorg voor elkaar. Door te leven met aandacht voor moeder aarde, voor héél de schepping, door onze inzet voor vrede, tegen armoede, en voor onderdak aan vluchtelingen. De wereld lijkt soms erg verhard, er is geen oog meer voor elkaar en er zijn acties die alle perken te buitengaan. Maar het verhaal van God met ons mensen is een verhaal van liefde en zorg ,aandacht voor elkaar. Als wij samenkomen als gelovige mensen dan herinneren we ons hoe God met ons omgaat en nodigen we elkaar uit om ook op die weg van medemenselijkheid en liefde te gaan . Nooit kwam er iemand terug om ons van Hem te groeten, maar we vermoeden en geloven dat hij ons draagt, dat hij ons dient. De hemel is een ruimte waar we de wereld van God en mensen ter sprake kunnen brengen en onze hoop op een goede wereld mogen uit zingen. Niet blijven staren op wat vroeger was maar uit zien naar iets nieuws, het is al begonnen merk je het niet! Naar boven

33e zondag door het jaar: Maleachi 3,19-24: Lucas 21,5-19

Afgelopen donderdag was rabbijn Abraham Soetendorp in Huissen om het graf te bezoeken van ‘moeke’, de vrouw die samen met haar man hem als heel jong kind in huis had opgenomen zodat hij niet in handen van de bezetter zou vallen. Het was een indrukwekkend moment aan het graf en later hier in de kapel sprak hij met een grote groep scholieren. Hij stelde daarbij de vraag wie van hen niet verwachtte dat er ooit vrede zou komen en het allergrootste deel van de jongelui stak zijn vinger op…..

Ik vond het schokkend om dat te horen, maar eerlijk gezegd is het wel de realiteit voor veel mensen in onze wereld: hoe kunnen wij leven met alles wat er op dit moment gebeurt? In een soort gelatenheid van ‘hier kunnen wij helemaal niets tegen doen, wij staan met lege en onmachtige handen’? Zijn wij veroordeeld tot een soort fatalisme waarin wij een deel zijn van een onontkoombaar gebeuren?

Misschien dat Lucas met dezelfde vragen heeft geleefd als wij. Als de leerlingen de tempel zien staan, het centrum van het gelovig leven in die dagen, zegt Jezus dat die te gronde zal gaan, maar wat niet voorbij zal gaan is het afleggen van getuigenis, zelfs tegen overheden en machten die ons in de rechtszaal brengen.

Verkeren ook wij niet in een tijd van de ‘vergane glorie’ van de kerk? Zowel daar als in de politiek wij tot een poldermodel vervallen, waarin moedig getuigen onbelangrijk en niet ter zake doende schijnt te zijn......

Ik herinner mij een mooi verhaal van de schrijver Dasberg die vertelde hoe zijn moeder in de dagen van de deportaties van de joden weigerde haar koffer te pakken voor het geval zij opgepakt zou worden. ‘Als ik dat doe, geef ik al toe dat ik verloren ben’ zei ze. Wij kunnen ons de vraag stellen waar in onszelf het vuur van het verzet gebleven is...
De laatste van de profeten waar wij vandaag het slot van gehoord hebben 

13 november 2022, Henk Jongerius OP

zegt op het eind van zijn profetie: ‘Vergeet de Wet van Mozes niet en besef dat ik de profeet Elia zal sturen’.

Bij al wat er gebeurt, zullen wij ons opnieuw moeten oriënteren op wat er geschreven staat over God en ons mensen. Wie zich tot Hem wendt en zijn woorden van belofte, zal de moed niet laten zakken, zijn koffer niet pakken maar blijven opkomen voor een menselijkheid die groter is dan het ‘oog om oog en tand om tand’, geworteld in het besef dat wij allen mensen zijn van vlees en bloed.

Onder ons is die nieuwe Elia verschenen in de gestalte van Jezus. Op Hem kunnen wij ons oriënteren om de moed niet te verliezen en gaande en staande te blijven tegen alle valse zekerheden en vergeldingsdrang. Een kerk die niet meer angstig bezig is met haar eigen gelijk, maar de ogen gericht houdt op onze wereld, zal creatief en bevrijdend spreken in navolging van haar Heer. Zij zal de waan van de dag niet volgen maar de bevlogenheid van de Geest die ons in zal geven wat wij moeten zeggen en doen in tijden van bedreiging en geweld. Het zal erom gaan de woorden van Mozes en Jezus te bewaren en te doen: zo zal ons leven gered worden.

Het zal aankomen op het getuigen van de hoop die in ons leeft. Zoals de rabbijn bij het graf bad uit psalm 23 ‘ook al ga je door het dal van de dood, vrees niet want Ik ben bij je’.

Wij zullen niet vervallen tot haat en vergelding, maar standvastig menselijkheid verspreiden in ons doen en spreken! Daarom houden wij vast aan de woorden van psalm 91 ‘omdat hij zich heeft vastgeklampt aan U en U geroepen heeft in angst en nood, daarom hebt Gij hem geantwoord, gered en groot gemaakt.’ Als God dat aan Jezus heeft gedaan, zou Hij dan ook niet zo goed zijn voor ons? In dat vertrouwen mogen wij leven.Naar boven

Christus Koning: 2 Samuel 5,1-3; Lucas 23, 35-43

Het is niet doorgegaan, broeders en zusters, maar een aantal jaren geleden was er in Polen een groepering die er zich voor beijverde Christus tot koning van Polen uit te roepen. Het plan ging niet door. Natuurlijk niet! De identificatie met de koning der joden zoals die ons in het evangelie van vandaag wordt voorgehouden zou de gelovigen in Polen maar op het verkeerde been hebben gezet.
In het evangelie van Johannes benadrukt Jezus het nog eens stellig! ‘Nee’, zegt Jezus, ‘mijn koningschap hoort niet bij deze wereld’ (Joh.18, 36). In een subtiel vraag- en antwoordspel probeert Pilatus Jezus uit de tent te lokken. Maar voor Jezus staat één ding onomstotelijk vast: ‘Ik ben geboren en naar de wereld gekomen om van de waarheid te getuigen, en ieder die de waarheid is toegedaan, luistert naar wat ik zeg.’
Maar aan de leiders van deze wereld zijn angst en cynisme vaak niet vreemd. ‘Wat is waarheid?’, roept de cynische Pilatus uit! En ook koning Herodes had het er maar moeilijk mee te leven met een mogelijke concurrent die zijn gezag zou kunnen ondermijnen: ‘koning Herodes schrok hevig toen hij hoorde van de pasgeboren koning van de Joden’. (Mat, 2,3)
Maar Jezus’ leiderschap is van een heel andere orde, het koningschap van deze wereld trekt Jezus niet aan, alle koningen van Israël ten spijt. Want dat koningschap loopt, ondanks alle waarschuwingen van Samuel(1 Sam. 8) uiteindelijk uit op een totale mislukking. Geen koning, wél hoeder, wél leiderschap, zoals het getuigenis van de psalmist verwoordt: ‘de Heer is mijn herder’ (psalm 23).

Geen koningschap van de wereld, wel leiderschap in de wereld. Een kritisch leiderschap dat de religieuze leiders van die dagen niet aanstaat.
Waarom heeft men Jezus ter dood gebracht? Het antwoord horen wij in het evangelie van vandaag: àls Hij de Messias is, zal God zijn rechtvaardige niet in de steek laten. Maar als Hij Jezus niet redt, is Deze een door God vervloekte. Er staat immers geschreven: “Vervloekt is ieder die aan het hout hangt” (Gal. 3,13).
Het is precies deze visie, namelijk “God loont het goede en straft het kwade”, waar Jezus tegen in opstand is gekomen. Hij komt in opstand tegen de kerngedachten van een religie zoals die in zijn dagen, en ook nog in de onze hier en daar, wordt geïnterpreteerd. De kern van Jezus’ boodschap is het protest tegen een levensinterpretatie, die tot ideologie verwordt.
Wie door religieuze prestaties meent vat op God te kunnen krijgen, zet de Almachtige naar zijn hand. Godsdienstigheid wordt gemakkelijk geïdentificeerd met reli¬gieuze gedrags-patronen en overtuigingen. Wil echter een mens godsdienstig tot volwassen¬heid komen, dan mag hij zich aan deze religieuze cultuur niet vastklampen. Zolang mensen in godsdienstige zaken op eigen voordeel bedacht zijn, zitten ze op een verkeerd spoor, al lijkt het nog zo vroom.

“Voorwaar, Ik zeg u: vandaag nog zult gij met Mij zijn in het paradijs”.
Het evangelie van vandaag eindigt met een van de zgn. kruiswoorden. Zeven kruiswoorden zijn door Matteüs, Lucas en Johannes opgetekend in hun evangelie . Woorden die evenzoveel uitspraken zijn van Jezus, hangend aan het kruis. Een bron van inspiratie voor veel kunstenaars: schilders, dichters en componisten. Wat een spanning in dit kruiswoord 

20 november 2022, Bruno Wilderbeek osco

van vandaag: een mens die zich in doodsnood, gepaard met een afzichtelijk lijden, uitspreekt over het paradijs.
Over dat paradijs weten we dat de mens er uit verdreven wordt door zijn hoogmoed. Hoogmoed is de ergste zonde die de mens kan overkomen: de oerzonde. Op de troon van God gaan zitten en zich aan God gelijk maken, dat kan een mens niet. Jezus heeft dit weten ten diepste doorleeft en geleefd toen Hij de weg ging, de koninklijke weg, naar Jeruzalem. En omdat hijzelf transparant was, doorzichtig, doorzag hij wat het betekent toegejuicht te worden als een koning door hen die leven met de waan van de dag.
De oorspronkelijke bedoeling van de paradijselijke schepping is dat het goed was, werk van Gods handen: ‘God zag dat het goed was’. De aarde die woestijn en chaos is, veranderen in een paradijstuin, een verrijzenistuin, dat is de weg terug naar de Vader die Jezus is willen gaan. Om zo de oorspronkelijke bedoeling van God met de aarde werkelijkheid te laten worden. Jezus, voorganger, naaste en bondgenoot heeft die werkelijkheid ten diepste beleefd en tot uitdrukking gebracht in zijn leven en sterven.

Geboorte en sterven, zij horen onlosmakelijk bij elkaar. Zelfs al zou onsterfelijkheid mogelijk zijn, dan zou die toch nauwelijks iets begerenswaardig zijn – het kan alleen maar betekenen dat het leven wordt stilgelegd. Leven in de schaduw van de dood, dat is ons aller lot. Onverdiend lijden in deze wereld echter, daar mogen we niet in berusten. Jezus is de weg van het onverdiend lijden gegaan. Hij heeft de zin van die weg gezocht in de koninklijke weg van dienstbaarheid en overgave. Overgave, in het besef dat al wat Hem overkwam in God een geborgenheid kent. Geborgen zijn in God, dat is het geloof dat je voor alles en in alles al gezien en gekend bent.
De duisternis heeft Hem uiteindelijk niet overmeestert zo geloven en belijden wij. In Jezus zien wij dat lijden op een punt kan brengen waar het duister transformeert in licht, waar de afgrond blijkt te dragen. Het lijden wordt niet ontvlucht, maar kan dan zélf vindplaats worden van God. Ook al weten wij van dat andere kruiswoord: ‘God, mijn God, waartoe hebt Gij mij verlaten?’ Want Jezus is niet gestorven omdat hij dat wilde. Hij is gestorven om de reden waarom en waaruit Hij wilde leven, een koninklijke weg die geen macht begeert, dienstbaar, betrokken op de mens in nood. Door wat Hij zegt en door de manier waarop Hij leeft, toont Jezus wie en hoe God is. Door te sterven onder de hand van hen die deze God niet wensen te aanvaarden, bleef Hij trouw aan de reden van zijn leven. Zonder, ook Hij, ten volle te begrijpen waarom het zo moet zijn, in het duister van de nacht die ‘geloof’ heet.
Jezus, de koning der Joden, hangt aan het kruis en dat kruis is het symbool geworden van ons geloof in de ommekeer. ‘Vandaag zul je met mij zijn in het paradijs’. Het klinkt als een woord van hoop in het licht van de begrenzing van ons eigen leven.
Het leven van mensen is het licht van God. Maar de tragiek is ‘dat het licht in de wereld is gekomen, en de mensen het duister meer hebben bemind dan het licht’ (Joh. 3,19).
Soms breekt Gods lichtende aanwezigheid niettemin onstuitbaar in mensen door alsof er geen duisternis is die dat licht kan overmeesteren. Mogen wij ons verlangen voeden dragers van dat licht te zijn.Naar boven